qıymaq

Azerbaijani

Other scripts

Cyrillic		قییماق
Abjad		гыјмаг

Etymology

From Proto-Turkic *kïy-. Cognate with Ottoman Turkish قیمق (kıymak).

Pronunciation

• IPA^(key): [ɡɯjˈmɑχ]
• Hyphenation: qıy‧maq

• Audio:

  (file)

Verb

qıymaq

1. (ditransitive) to not begrudge something to someone, to give willingly, not to withhold

   Synonym: əsirgəməmək

   Antonyms: əsirgəmək, heyfi gəlmək

   • 2004, Əli Şamil, “Deyimlərimizdə Oğuz dastanlarının izləri”, in Türk dastanları Türk xalqlarının ədəbi salnaməsidir‎^[1], page 257:

     Bunu qardaş qardaşa qıymaz, mən sənə qıyıram.

     [Not even] a brother would willingly give this [much] to his own brother, but I am giving [this much] willingly to you.

   • 2020 June 20, pia.az‎^[2]:

     Ledi Qaqaya 3,4 milyon qonorar verən hakimiyyət vətəndaşına 190 manatı nədən qıymır?

     Why does a government that paid an emolument of 3,4 million to Lady Gaga begrudge its citizens 190 manat?

2. (intransitive) to encroach
   • 2020 December 11, teref.az‎^[3]:

     Deputat öz puluna qıymır, maaşları kəsməyə çağırır.

     The MP does not encroach upon her own money, but calls to cut wages [of others].

3. (intransitive) to have a heart to do something (sometimes with əl (“hand”) as the posessed object; permits but does not require a complement clause)

   Əlim qıymır bunu etməyə. ― I don't have the heart to do this.

   Uzun, gözəl saçlara necə qıyırlar mən anlamıram. ― I don't understand how they have a heart [to cut off] the long and beautiful hair.

   • (Can we date this quote?), agdam.org‎^[4]:

     Bayram tibb bacısının qucağındakı körpəni görəndə bütün hirsi soyudu. Yaxınlaşıb qucağına almaq istəsə də oyadacağından qorxub, qıymadı.

     When Bayram saw the baby in the nurse's arms, all his anger subsided. Although he wanted to approach her and hold her, he did not have a heart to do it out of fear of waking her up.

4. (intransitive) to attempt on someone's life or to pull through with it [with dative]
   • 2019 February 16, sherg.az‎^[5]:

     Görürük ki, bəzən insan yoxsulluq, çətinlik səbəbindən, bəzən də uşağın cinsinə fərq qoyub hələ doğulmamış övladına qıyır.

     We see that sometimes a person attempts on the life of his/her yet unborn child because of poverty, hardship, and sometimes because of the gender of the child.

   • 2019 February 2, sherg.az‎^[6]:

     İnsan öz övladına necə qıyır?! 6 günlük məsum körpə "hansı günahın sahibidir?!”. Körpənin adı da Mələk olub. Mələyə necə qıyıblar?!

     How does a person have a heart [to hurt] his own child? What sin can a 6 days old innocent baby have committed? The baby's name was Malak (=angel), too. How did they have a heart (to hurt) an angel?

5. (intransitive) to dare
   • (Can we date this quote?), (Please provide the book title or journal name):

     Yanağında süzülən hər damlaya qısqanırım səni.
     O yanaqlara mən toxunmağa qıymazkən yağış necə qıyır?

     I'm jealous of every drop that drips on your cheek.
     How dares the rain touch your cheeks while I don't?

6. (transitive) to squint (one's eyes)
   • 2021 January 25 (last accessed), “Archived copy”, in (Please provide the book title or journal name)‎^[7], archived from the original on 22 October 2023:

     [güzgünü] qaldıranda orada öz əksini görür. Qalır məəttəl ki, görəsən bu adam kimdi? Gözlərini qıyıb birdə diqqətlə baxır ki, bəlkə tanıya. Güzgüdəki əks də gözlərini qıyır.

     When he picks it [the mirror] up, he sees his own reflection in it. He is astonished [and thinks for himself], "I wonder who this man is?" He squints and looks carefully to see if he can recognize him. The reflection in the mirror also squints.

7. (transitive) to screw up (one's eyes)

Conjugation

Conjugation of qıymaq

positive
subject non-past participle			qıyan
subject past participle			qıymış
subject future definite participle			qıyacaq
non-subject future participle			(mənim +) qıyacağım	(sənin +) qıyacağın	(onun +) qıyacağı	(bizim +) qıyacağımız	(sizin +) qıyacağınız	(onların +) qıyacağı or qıyacaqları
non-subject past participle			(mənim +) qıydığım	(sənin +) qıydığın	(onun +) qıydığı	(bizim +) qıydığımız	(sizin +) qıydığınız	(onların +) qıydığı or qıydıqları
converb			qıyıb
general temporal participle			qıyanda
participle of intensification			qıydıqca
specific temporal participle			qıyarkən
reduplicated participle			qıya-qıya
modal participle			qıyaraq
infinitive			qıymaq
verbal noun			qıyma
			singular			plural
			first	second	third	first	second	third
indicative	present	simple	qıyıram	qıyırsan	qıyır	qıyırıq	qıyırsınız	qıyırlar
		perfect 1	qıymışam	qıymısan, qıymışsan*	qıymışdır	qıymışıq	qıymısınız, qıymışsınız*	qıymışlar
		perfect 2	–	qıyıbsan	qıyıb(dır)	–	qıyıbsınız	qıyıb(dır)lar
	past	simple	qıydım	qıydın	qıydı	qıydıq	qıydınız	qıydılar
		continuous	qıyırdım	qıyırdın	qıyırdı	qıyırdıq	qıyırdınız	qıyırdılar
		perfect	qıymışdım	qıymışdın	qıymışdı	qıymışdıq	qıymışdınız	qıymışdılar
	future	definite	qıyacağam	qıyacaqsan	qıyacaq	qıyacağıq	qıyacaqsınız	qıyacaqlar
		indefinite	qıyaram	qıyarsan	qıyar	qıyarıq	qıyarsınız	qıyarlar
	future-in-the-past	definite	qıyacaqdım	qıyacaqdın	qıyacaqdı	qıyacaqdıq	qıyacaqdınız	qıyacaqdılar
		indefinite	qıyardım	qıyardın	qıyardı	qıyardıq	qıyardınız	qıyardılar
conditional	present		qıysam	qıysan	qıysa	qıysaq	qıysanız	qıysalar
	past		qıysaydım	qıysaydın	qıysaydı	qıysaydıq	qıysaydınız	qıysaydılar
subjunctive			qıyam	qıyasan	qıya	qıyaq	qıyasınız	qıyalar
hortative			qıyasıyam	qıyasısan	qıyasıdır	qıyasıyıq	qıyasısınız	qıyasıdırlar
obligational	present		qıymalıyam	qıymalısan	qıymalıdır	qıymalıyıq	qıymalısınız	qıymalıdırlar
	past		qıymalıydım	qıymalıydın	qıymalıydı	qıymalıydıq	qıymalıydınız	qıymalıydılar
evidential	present		qıyırmışam	qıyırmışsan	qıyırmış	qıyırmışıq	qıyırmışsınız	qıyırmışlar
	past		qıyıbmışam	qıyıbmışsan	qıyıbmış	qıyıbmışıq	qıyıbmışsınız	qıyıbmışlar
imperative			qıyım	qıy	qıysın	qıyaq, qıyalım*	qıyın	qıysınlar
negative
subject non-past participle			qıymayan
subject past participle			qıymamış
subject future definite participle			qıymayacaq
non-subject future participle			(mənim +) qıymayacağım	(sənin +) qıymayacağın	(onun +) qıymayacağı	(bizim +) qıymayacağımız	(sizin +) qıymayacağınız	(onların +) qıymayacağı or qıymayacaqları
non-subject participle			(mənim +) qıymadığım	(sənin +) qıymadığın	(onun +) qıymadığı	(bizim +) qıymadığımız	(sizin +) qıymadığınız	(onların +) qıymadığı or qıymadıqları
negative converb			-
caritive converb			qıymadan
general temporal participle			qıymayanda
participle of intensification			qıymadıqca
specific temporal participle			qıymayarkən
modal participle			qıymayaraq
infinitive			qıymamaq
			singular			plural
			first	second	third	first	second	third
indicative	present	simple	qıymıram	qıymırsan	qıymır	qıymırıq	qıymırsınız	qıymırlar
		perfect 1	qıymamışam	qıymamısan, qıymamışsan*	qıymamış	qıymamışıq	qıymamısınız, qıymamışsınız*	qıymamışlar
		perfect 2	–	qıymayıbsan	qıymayıb(dır)	–	qıymayıbsınız	qıymayıb(dır)lar
	past	simple	qıymadım	qıymadın	qıymadı	qıymadıq	qıymadınız	qıymadılar
		continuous	qıymırdım	qıymırdın	qıymırdı	qıymırdıq	qıymırdınız	qıymırdılar
		perfect	qıymamışdım	qıymamışdın	qıymamışdı	qıymamışdıq	qıymamışdınız	qıymamışdılar
	future	definite	qıymayacağam	qıymayacaqsan	qıymayacaq	qıymayacağıq	qıymayacaqsınız	qıymayacaqlar
		indefinite	qıymaram	qıymarsan, qıymazsan	qıymaz	qıymarıq	qıymarsınız, qıymazsınız	qıymazlar
	future-in-the-past	definite	qıymayacaqdım	qıymayacaqdın	qıymayacaqdı	qıymayacaqdıq	qıymayacaqdınız	qıymayacaqdılar
		indefinite	qıymazdım	qıymazdın	qıymazdı	qıymazdıq	qıymazdınız	qıymazdılar
conditional	present		qıymasam	qıymasan	qıymasa	qıymasaq	qıymasanız	qıymasalar
	past		qıymasaydım	qıymasaydın	qıymasaydı	qıymasaydıq	qıymasaydınız	qıymasaydılar
subjunctive			qıymayam	qıymayasan	qıymaya	qıymayaq	qıymayasınız	qıymayalar
hortative			qıymayasıyam	qıymayasısan	qıymayası	qıymayasıyıq	qıymayasısınız	qıymayasılar
obligational	present		qıymamalıyam	qıymamalısan	qıymamalı	qıymamalıyıq	qıymamalısınız	qıymamalılar
	past		qıymamalıydım	qıymamalıydın	qıymamalıydı	qıymamalıydıq	qıymamalıydınız	qıymamalıydılar
evidential	present		qıymayırmışam	qıymayırmışsan	qıymayırmış	qıymayırmışıq	qıymayırmışsınız	qıymayırmışlar
	past		qıymayıbmışam	qıymayıbmışsan	qıymayıbmış	qıymayıbmışıq	qıymayıbmışsınız	qıymayıbmışlar
imperative			qıymayım	qıyma	qıymasın	qıymayaq qıymayalım*	qıymayın	qıymasınlar
negative potential
subject non-past participle			qıyammayan
subject future definite participle			qıyammayacaq
non-subject participle			(mənim +) qıyammadığım	(sənin +) qıyammadığın	(onun +) qıyammadığı	(bizim +) qıyammadığımız	(sizin +) qıyammadığınız	(onların +) qıyammadığı or qıyammadıqları
converb			-
caritive converb			qıyammadan
general temporal participle			qıyammayanda
participle of intensification			qıyammadıqca
specific temporal participle			qıyammayarkən
modal participle			qıyammayaraq
infinitive			qıyammamaq
			singular			plural
			first	second	third	first	second	third
indicative	present	simple	qıyammıram	qıyammırsan	qıyammır	qıyammırıq	qıyammırsınız	qıyammırlar
		perfect 1	qıyammamışam	qıyammamısan, qıyammamışsan*	qıyammamışdır	qıyammamışıq	qıyammamısınız, qıyammamışsınız*	qıyammaşmılar
		perfect 2	–	qıyammayıbsan	qıyammayıb(dır)	–	qıyammayıbsınız	qıyammayıb(dır)lar
	past	simple	qıyammadım	qıyammadın	qıyammadı	qıyammadıq	qıyammadınız	qıyammadılar
		continuous	qıyammırdım	qıyammırdın	qıyammırdı	qıyammırdıq	qıyammırdınız	qıyammırdılır
		perfect	qıyammamışdım	qıyammamışdın	qıyammamışdı	qıyammamışdıq	qıyammamışdınız	qıyammamışdılar
	future	definite	qıyammayacağam	qıyammayacaqsan	qıyammayacaq	qıyammayacağıq	qıyammayacaqsınız	qıyammayacaqlar
		indefinite	qıyammaram	qıyammarsan, qıyammazsan	qıyammaz	qıyammarıq	qıyammarsınız, qıyammazsınız	qıyammazlar
	future-in-the-past	definite	qıyammayacaqdım	qıyammayacaqdın	qıyammayacaqdı	qıyammayacaqdıq	qıyammayacaqdınız	qıyammayacaqdılar
		indefinite	qıyammazdım	qıyammazdın	qıyammazdı	qıyammazdıq	qıyammazdınız	qıyammazdılar
conditional	present		qıyammasam	qıyammasan	qıyammasa	qıyammasaq	qıyammasanız	qıyammasalar
	past		qıyammasaydım	qıyammasaydın	qıyammasaydı	qıyammasaydıq	qıyammasaydınız	qıyammasaydılar
subjunctive			qıyammayam	qıyammayasan	qıyammaya	qıyammayaq	qıyammayasınız	qıyammayalar
imperative			qıyammayım	qıyamma	qıyammasın	qıyammayaq	qıyammayın	qıyammasınlar
* dated or highly formal

Derived terms

• qıyıq

Descendants

• → Armenian: ղիմիշ (ġimiš), ⇒ ղիմիշել (ġimišel), ղմըշել (ġməšel)

Further reading

• “qıymaq” in Obastan.com.