obrona
Appearance
See also: obroną
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *oborna. By surface analysis, deverbal from obronić. First attested in 1449.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]obrona f
- defence (act of defending)
- 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 26, 15:
- A wzdzalal w Ierusalem rozlyczna dzala ku obronye myesczskey, iasz vstauil na wyeszach
- [A wzdziałał w Jerusalem rozliczna działa ku obronie mieśćskiej, jaż ustawił na wieżach]
- 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 443v:
- Cv obrone pokusz ad resistenciam temptacionum
- [Ku obronie pokus ad resistenciam temptacionum]
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) protection, care, custody
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[2], Krakow, Brodnia, page 44a:
- Czaszi nasze pod twoią obroną abi bili spokoyne
- [Czasy nasze pod twoją obroną aby były spokojne]
- The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
- (attested in Greater Poland) patron saint's care over a church
- (attested in Greater Poland) patron saint's care over a church
- (figuratively) defender
- 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 14, 9:
- Odesla iest od nich wszitka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami iest bog
- [Odeszła jest od nich wszytka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami jest Bog]
- (attested in Greater Poland) possession, management
- 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, pages 65, 2:
- Gdysz thy pyenadze gescze nygdy w gego obroną przyszly, azaly ty pyenadze nye podobnyey przydą gey dzeczem, nyszly gey mazowy
- [Gdyż ty pieniądze jeszcze nigdy w jego obronę przyszły, azali ty pieniądze nie podobniej przydą jej dzieciem, niżli jej mężowi]
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 111:
- Gdysz gy na szlub wolno wypusczyl szwego dzyerzenya albo obrony, szlowye sz yaczthwa
- [Gdyż ji na ślub wolno wypuścił z swego dzierżenia albo obrony, słowie z jęctwa]
- (attested in Greater Poland) right to possession or management
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 134:
- Acz ma zona besz mey wolyey y wyedzenya klucze komv podala, azalyby thym kto mogl moyą obroną tego gymyenya szkazycz?
- [Acz ma żona bez mej wolej i wiedzenia klucze komu podała, azaliby tym kto mogł moję obronę tego jimienia skazić?]
- corruption of brona (“gate”)
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 40:
- Na obroną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)
- [Na[d] [o]broną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)]
Related terms
[edit]nouns
verbs
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “obrona”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “obrona”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- Mańczak, Witold (2017) “obrona”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “obrona”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “obrona”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “obrona”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish obrona. By surface analysis, deverbal from obronić.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]obrona f
- defence (act of defending) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
- (figuratively) defence (person defending)
- Synonym: obrońca
- (figuratively) defence (that which protects or defends)
- (obsolete) care; protection
- Synonym: opieka
- (Middle Polish) prevention; medicine (medicine intended to defend the body)
- (figuratively) defence (person defending)
- defence (actions preventing to harm someone or something) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
- defence (argument in support or justification of something against criticism) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
- (law) defence (presenting of redeeming evidence or arguments in court)
- defence (person presenting such evidence)
- Synonyms: adwokat, mecenas, obrońca
- Coordinate terms: oskarżyciel, prokurator
- defence (person presenting such evidence)
- (sports) defence (strategy and tactics employed to prevent the other team from scoring)
- (sports) defence (repeating an achieved success in sports competitions)
- (education) defence (exam related to a work entitling one to obtain a specific title)
- (boxing, fencing) defence (tactics used to avoid being hit)
- (chess) defence (tactics used to avoid losing pieces)
- (mlitary) defence (part of the military intended for defence)
- (obsolete) defensive building (any building intended for defence)
- (Middle Polish) defence; Further details are uncertain.
Declension
[edit]Declension of obrona
Derived terms
[edit]adjectives
nouns
verbs
- stanąć w obronie pf, stawać w obronie impf
Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), obrona is one of the most used words in Polish, appearing 12 times in scientific texts, 50 times in news, 13 times in essays, 11 times in fiction, and 5 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 91 times, making it the 703rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
[edit]Further reading
[edit]- obrona in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- obrona in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “obrona”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “OBRONA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 22.09.2008
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “obrona”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “obrona”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “obrona”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 507
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish deverbals
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish nouns
- Old Polish feminine nouns
- Old Polish terms with quotations
- Lesser Poland Old Polish
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- Old Polish terms with uncertain meaning
- Greater Poland Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish deverbals
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɔna
- Rhymes:Polish/ɔna/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish nouns
- Polish feminine nouns
- Polish terms with obsolete senses
- Middle Polish
- pl:Law
- pl:Sports
- pl:Education
- pl:Boxing
- pl:Fencing
- pl:Chess
- Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms with quotations