obrona

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: obroną

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *oborna. By surface analysis, deverbal from obronić. First attested in 1449.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɔbrɔna/
  • IPA(key): (15th CE) /ɔbrɔna/

Noun

[edit]

obrona f

  1. defence (act of defending)
    • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[1], 26, 15:
      A wzdzalal w Ierusalem rozlyczna dzala ku obronye myesczskey, iasz vstauil na wyeszach
      [A wzdziałał w Jerusalem rozliczna działa ku obronie mieśćskiej, jaż ustawił na wieżach]
    • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 443v:
      Cv obrone pokusz ad resistenciam temptacionum
      [Ku obronie pokus ad resistenciam temptacionum]
  2. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) protection, care, custody
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎[2], Krakow, Brodnia, page 44a:
      Czaszi nasze pod twoią obroną abi bili spokoyne
      [Czasy nasze pod twoją obroną aby były spokojne]
    1. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
      1. (attested in Greater Poland) patron saint's care over a church
        • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎[3], Lubiń, page 54:
          Patrocinium obrona, kyermasz
          [Patrocinium obrona, kiermasz]
        • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 96v:
          Patrocinium […] id est defensio beschirmung obrona kyermasz
          [Patrocinium […] id est defensio beschirmung obrona kiermasz]
  3. (figuratively) defender
    • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[4], 14, 9:
      Odesla iest od nich wszitka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami iest bog
      [Odeszła jest od nich wszytka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami jest Bog]
  4. (attested in Greater Poland) possession, management
    • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, pages 65, 2:
      Gdysz thy pyenadze gescze nygdy w gego obroną przyszly, azaly ty pyenadze nye podobnyey przydą gey dzeczem, nyszly gey mazowy
      [Gdyż ty pieniądze jeszcze nigdy w jego obronę przyszły, azali ty pieniądze nie podobniej przydą jej dzieciem, niżli jej mężowi]
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 111:
      Gdysz gy na szlub wolno wypusczyl szwego dzyerzenya albo obrony, szlowye sz yaczthwa
      [Gdyż ji na ślub wolno wypuścił z swego dzierżenia albo obrony, słowie z jęctwa]
    1. (attested in Greater Poland) right to possession or management
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 134:
        Acz ma zona besz mey wolyey y wyedzenya klucze komv podala, azalyby thym kto mogl moyą obroną tego gymyenya szkazycz?
        [Acz ma żona bez mej wolej i wiedzenia klucze komu podała, azaliby tym kto mogł moję obronę tego jimienia skazić?]
  5. corruption of brona (“gate”)
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 40:
      Na obroną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)
      [Na[d] [o]broną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)]
[edit]
nouns
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: obrona
  • Silesian: ôbrōna

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “obrona”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “obrona”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Mańczak, Witold (2017) “obrona”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “obrona”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “obrona”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “obrona”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish obrona. By surface analysis, deverbal from obronić.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔna
  • Syllabification: o‧bro‧na

Noun

[edit]

obrona f

  1. defence (act of defending) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
    1. (figuratively) defence (person defending)
      Synonym: obrońca
    2. (figuratively) defence (that which protects or defends)
    3. (obsolete) care; protection
      Synonym: opieka
    4. (Middle Polish) prevention; medicine (medicine intended to defend the body)
  2. defence (actions preventing to harm someone or something) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
  3. defence (argument in support or justification of something against criticism) [with przed (+ instrumental) ‘against/from what’]
    1. (obsolete) excuse
      Synonym: wymówka
  4. (law) defence (presenting of redeeming evidence or arguments in court)
    1. defence (person presenting such evidence)
      Synonyms: adwokat, mecenas, obrońca
      Coordinate terms: oskarżyciel, prokurator
  5. (sports) defence (strategy and tactics employed to prevent the other team from scoring)
    Synonym: defensywa
    Coordinate terms: atak, ofensywa
    1. defence (portion of a team dedicated to preventing the other team from scoring)
      Synonym: defensywa
      Coordinate terms: atak, ofensywa
  6. (sports) defence (repeating an achieved success in sports competitions)
  7. (education) defence (exam related to a work entitling one to obtain a specific title)
  8. (boxing, fencing) defence (tactics used to avoid being hit)
  9. (chess) defence (tactics used to avoid losing pieces)
  10. (mlitary) defence (part of the military intended for defence)
  11. (obsolete) defensive building (any building intended for defence)
  12. (Middle Polish) defence; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[5], page 80a:
      Defensio, Obroná.
      [Defensio, Obrona.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎[6], page 839b:
      Praesidiarius – Ten ktori dlia obroni ieſt
      [Praesidiarius – Ten który dla obrony jest]

Declension

[edit]
Declension of obrona
singular plural
nominative obrona obrony
genitive obrony obron
dative obronie obronom
accusative obronę obrony
instrumental obroną obronami
locative obronie obronach
vocative obrono obrony

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), obrona is one of the most used words in Polish, appearing 12 times in scientific texts, 50 times in news, 13 times in essays, 11 times in fiction, and 5 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 91 times, making it the 703rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “obrona”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 305

Further reading

[edit]
  • obrona in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • obrona in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “obrona”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “OBRONA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 22.09.2008
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “obrona”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “obrona”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “obrona”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 507
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=obrona&oldid=82213214"