dań

See also: Appendix:Variations of "dan"

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *dȃnь. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /daːɲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /dɒɲ/

Noun

dań f

1. (attested in Masovia, Lesser Poland) tax, tribute

   Synonyms: czynsz, płat, poborek, podatek

   • 1920 [1425], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 1775, Zakroczym:

     Iako v mne Ian prziyøl ogroth na dan a vczeckl prawa my ne zaplacziw

     [Jako u mnie Jan przyjął ogrod na dań a uciekł prawa mi nie zapłaciw]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 3a:

     A tako vøcz gescy on to bil prikasal, abycz fszeliky clouek... do Bethlehem pprzysetl bil a szobø thø to dan przynosl bil, gaszczy gest ona rzimskemv czeszarzevy dacz byla mana

     [A tako więc jesci on to był przykazał, abyć wszeliki człowiek... do Betlehem przyszedł był a z sobą tę to dań przyniosł był, jażci jest ona rzymskiemu cesarzewi dać była miana]

2. (attested in Masovia) tribute in honey
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 81:

     Barczy na pusczach albo w gymyenyv gynszego pana kmyecze trzymayącz albo prawem dzedzynnym mayącz a poth ginszim bydlącz, dany sz myodv mayą dacz (mellificia... tenentes... de tributis al. dany seu melle respondere teneantur), gysz gdyby w zaplaczenyv they tho dany byly szmvdny (si in solutione tardi exstiterint) albo placzycz by othmawyaly, tedy rzeczony pan moze ge o czynsz swoy sądzicz y cządzacz

     [Barci na puszczach albo w jimieniu jinszego pana kmiecie trzymając albo prawem dziedzinnym mając a pod jinszym bydląc, dań s miodu mają dać (mellificia... tenentes... de tributis al. dany seu melle respondere teneantur), jiż gdyby w zapłaceniu tej to dani byli zmudni (si in solutione tardi exstiterint) albo płacić by otmawiali, tedy rzeczony pan może je o czynsz swoj sędzić i ciądzać]

3. (attested in Masovia) voluntary tribute
   • Middle of the 15th century, Kanon mszy św., Canon missae., volume X, Błonie, page 77:

     [Czyebe] proszymi..., blogoszlaw thy danye, thy dary (te... rogamus..., uti... benedicas haec dona, haec munera)

     [[Ciebie] prosimy..., błogosław ty dania, ty dary (te... rogamus..., uti... benedicas haec dona, haec munera)]

4. The meaning of this term is uncertain.
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 23, 36:

     Bødzecze offyerowacz obyatø zapalnø panv, bocz iest szbor[u] a dani (et offeretis holocaustum domino: est enim coetus atque collectae)

     [Będziecie ofierować obiatę zapalną Panu, boć jest sbor[u] a dani (et offeretis holocaustum Domino: est enim coetus atque collectae)]

5. (attested in Masovia) act of granting property
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 57:

     Oczczecz za zywotha swego dzewkam swogym moze gymyenye kvpyone alybo tesz sz krolewskey dany od[r]zirzane (bona empta seu etiam ex regia donatione obtenta)... poleczicz

     [Oćciec za żywota swego dziewam swojim może jimienie kupione alibo też z krolewskiej dani odzirżane (bona empta seu etiam ex regia donatione obtenta)... polecić]

Related terms

adjectives

• darmy

 

adverbs

• darmo

 

nouns

• danina
• dar

 

verbs

• darować pf
• dawać impf

 

Descendants

• Polish: (dialectal) dań

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dań”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈdaɲ/

• (Greater Poland):
  • (Chełmno-Dobrzyń) IPA^(key): /ˈdaɲ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -aɲ
• Syllabification: dań

Etymology 1

Inherited from Old Polish dań.

Noun

dań f

1. (Chełmno-Dobrzyń) Synonym of czynsz

Etymology 2

See the etymology of the corresponding lemma form.

Noun

dań n

1. genitive plural of danie

Further reading

• Antoni Krasnowolski (1879) “dań”, in Album uczącéj się młodzieży polskiéj poświęcone Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu z powodu jubileuszu jego pięćdziesięcioletniéj działalności literackiéj (in Polish), Lviv: Czytelni Akademickiéj Lwowskiéj; "Gaz. Narod." J. Dobrzańskiego i K. Gromana, Słowniczek prowincjalizmów zebranych w ziemi chełmińskiej i świeckiej, page 300