dół
Appearance
See also: Appendix:Variations of "dol"
Kashubian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]dół m inan (diminutive dółk)
- pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
- ground floor
Further reading
[edit]- Stefan Ramułt (1893) “dòł”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 27
- Sychta, Bernard (1967) “dȯł”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 228
- Jan Trepczyk (1994) “dół”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
- Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “dół”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[1]
- “dół”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]dół m inan (related adjective dołowy)
- (attested in Lesser Poland, Greater Poland) valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
- (attested in Lesser Poland) chasm; deep valley
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 29, 3:
- Gospodne, wiwodl ies od pecla duszø moiø, zbawil ies me od *sstøpaioczich w dol (salvasti me a descendentibus in lacum)
- [Gospodnie, wywiodł jeś od piekła duszę moję, zbawił jeś mie od zstąpających w dół (salvasti me a descendentibus in lacum)]
- Corruption of udole.
- 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 24, 6:
- Kako krasne stany twe, Iakobye, a przebitki twe iako w dole lesnem Israele
- [Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m]]
- (attested in Lesser Poland) pit; ditch (dug out long depression)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 16:
- Iezoro otworzil y wicopal ie, y wpadl w dol, iensze iest vczinil (incidit in foveam, quam fecit)
- [Jezioro otworzył i wykopał je, i wpadł w dół, jenże jest uczynił (incidit in foveam, quam fecit)]
- 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:
- Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dol
- [Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dół]
- (attested in Greater Poland) defensive ditch
- 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490[6], Lubiń, page 117:
- Val vel dol vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum
- [Wał vel dół vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 142v:
- Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dol
- [Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dół]
- (attested in Greater Poland) grave
- 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 8, 11:
- Zawolaw k sobye Raguel slug swich y szly z nym, abi vikopaly dol (ut foderent sepulcrum)
- [Zawoław k sobie Raguel sług swych i szli s nim [społu], aby wykopali dół (ut foderent sepulcrum)]
- bottom (lower part of something)
- 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 36, 29:
- Vdzyelal szeszcz desk, a dwye gyne..., ktore spoyoni bily od dolu asz do wyrzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)
- [Udziełał sześć desk a dwie jine... ktore spojony były od dołu aż do wirzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)]
Derived terms
[edit]adjectives
adverbs
nouns
Related terms
[edit]adjectives
nouns
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “dół”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “dół”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “dół”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “dół”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dół”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dół”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish dół.
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]dół m inan (diminutive dołek)
- pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
- bottom (lower part of something)
- Synonym: góra
- (anatomy) cavity; fossa (cavity in the body of a human or animal)
- dół łokciowy ― cubital fossa
- dół nadobojczykowy ― supraclavicular fossa
- dół skroniowy ― temporal fossa
- (colloquial) blues; dumps (sad feeling)
- depression (area lower than another)
- (colloquial) grave
- Synonym: grób
- (music) lower range (lower register of a singer)
- (obsolete) area near a river's mouth
- (Middle Polish, Christianity) Hell
- Synonym: piekło
- (Middle Polish) bottom (sin; badness; moral corruption)
- (Middle Polish) trick; intrigue; ambush
- (Middle Polish) riverbed
- Synonym: koryto
- (Middle Polish) basement (covered earthen pit for storing crops)
- Synonym: piwnica
- (Middle Polish, military) moat; defensive ditch
- (Middle Polish) mine (place where minerals and sand are extracted from the ground)
- Synonym: kopalnia
- (Middle Polish) dugout (primitive human habitation)
- Synonym: ziemianka
Declension
[edit]Declension of dół
Noun
[edit]dół m animal
- (colloquial) blues; dumps; low (sad feeling)
- (in the plural) pits; underside; bottom; masses, plebs, rabble, riffraff (people who are lowest in some hierarchy)
Declension
[edit]Declension of dół
Related terms
[edit]adjectives
adverbs
nouns
verbs
- dołować impf
verbs
- mieć doła impf
- pójść w dół pf, iść w dół impf
- równać w dół impf
Further reading
[edit]- dół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- doły in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- dół in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “DÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.06.2010
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dół”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “dół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dół”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 547
Categories:
- Kashubian terms inherited from Proto-Slavic
- Kashubian terms derived from Proto-Slavic
- Kashubian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Kashubian/ow
- Rhymes:Kashubian/ow/1 syllable
- Kashubian lemmas
- Kashubian nouns
- Kashubian masculine nouns
- Kashubian inanimate nouns
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish nouns
- Old Polish masculine nouns
- Old Polish inanimate nouns
- Lesser Poland Old Polish
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- zlw-opl:Landforms
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish 1-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/uw
- Rhymes:Polish/uw/1 syllable
- Polish lemmas
- Polish nouns
- Polish masculine nouns
- Polish inanimate nouns
- pl:Anatomy
- Polish terms with collocations
- Polish colloquialisms
- pl:Music
- Polish terms with obsolete senses
- Middle Polish
- pl:Christianity
- pl:Military
- Polish animal nouns
- pl:Collectives
- pl:Emotions
- pl:Landforms