dół

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Kashubian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈdow/
  • Rhymes: -ow
  • Syllabification: dół

Noun

[edit]

dół m inan (diminutive dółk)

  1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
  2. ground floor

Further reading

[edit]
  • Stefan Ramułt (1893) “dòł”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 27
  • Sychta, Bernard (1967) “dȯł”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 1 (A – Ǵ), Wrocław: Ossolineum, page 228
  • Jan Trepczyk (1994) “dół”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
  • Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “dół”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[1]
  • dół”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *dȍlъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /dɔːɫ/
  • IPA(key): (15th CE) /doɫ/

Noun

[edit]

dół m inan (related adjective dołowy)

  1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) valley (elongated depression cast between hills or mountains, often garnished with a river flowing through it)
    • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie[2], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 493:
      Sz yezyory, moczydlamy, strumyenmy, sz dolmy, pagorky
      [Z jeziory, moczydłami, strumieńmi, z dółmi, pagorki]
  2. (attested in Lesser Poland) chasm; deep valley
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 29, 3:
      Gospodne, wiwodl ies od pecla duszø moiø, zbawil ies me od *sstøpaioczich w dol (salvasti me a descendentibus in lacum)
      [Gospodnie, wywiodł jeś od piekła duszę moję, zbawił jeś mie od zstąpających w dół (salvasti me a descendentibus in lacum)]
  3. Corruption of udole.
    • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 24, 6:
      Kako krasne stany twe, Iakobye, a przebitki twe iako w dole lesnem Israele
      [Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m]]
  4. (attested in Lesser Poland) pit; ditch (dug out long depression)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 7, 16:
      Iezoro otworzil y wicopal ie, y wpadl w dol, iensze iest vczinil (incidit in foveam, quam fecit)
      [Jezioro otworzył i wykopał je, i wpadł w dół, jenże jest uczynił (incidit in foveam, quam fecit)]
    • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 112r:
      Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dol
      [Fossa id est fovea inde fossorium instrumentum fodiendi inde eciam fossarius fossator uel fossor Fossale vlg. dół]
    1. (attested in Greater Poland) defensive ditch
      • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490[6], Lubiń, page 117:
        Val vel dol vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum
        [Wał vel dół vallum eyn blank vel munitio facta circa castellum]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 142v:
      Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dol
      [Vallum eyn blanck vel munitio facta circa castellum et recte dicitur spacium inter duas fossas vel inter fossam et murum vbi fit expugnatio contra hostes val vel dół]
    1. (attested in Greater Poland) grave
      • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[7], 8, 11:
        Zawolaw k sobye Raguel slug swich y szly z nym, abi vikopaly dol (ut foderent sepulcrum)
        [Zawoław k sobie Raguel sług swych i szli s nim [społu], aby wykopali dół (ut foderent sepulcrum)]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54r:
        Fossa grub dol
        [Fossa grób dół]
  5. bottom (lower part of something)
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 36, 29:
      Vdzyelal szeszcz desk, a dwye gyne..., ktore spoyoni bily od dolu asz do wyrzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)
      [Udziełał sześć desk a dwie jine... ktore spojony były od dołu aż do wirzchu (quae iunctae erant a deorsum usque sursum)]

Derived terms

[edit]
adjectives
adverbs
nouns
[edit]
adjectives
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: dół
  • Silesian: dōł

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “dół”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “dół”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “dół”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “dół”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dół”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dół”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish dół.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -uw
  • Syllabification: dół

Noun

[edit]

dół m inan (diminutive dołek)

  1. pit (hole in the ground; sinking into something; bottom of something)
  2. bottom (lower part of something)
    Synonym: góra
  3. (anatomy) cavity; fossa (cavity in the body of a human or animal)
    dół łokciowycubital fossa
    dół nadobojczykowysupraclavicular fossa
    dół skroniowytemporal fossa
  4. (colloquial) blues; dumps (sad feeling)
  5. depression (area lower than another)
  6. (colloquial) grave
    Synonym: grób
  7. (music) lower range (lower register of a singer)
  8. (obsolete) area near a river's mouth
  9. (Middle Polish, Christianity) Hell
    Synonym: piekło
  10. (Middle Polish) bottom (sin; badness; moral corruption)
  11. (Middle Polish) trick; intrigue; ambush
  12. (Middle Polish) riverbed
    Synonym: koryto
  13. (Middle Polish) basement (covered earthen pit for storing crops)
    Synonym: piwnica
  14. (Middle Polish, military) moat; defensive ditch
  15. (Middle Polish) mine (place where minerals and sand are extracted from the ground)
    Synonym: kopalnia
  16. (Middle Polish) dugout (primitive human habitation)
    Synonym: ziemianka

Declension

[edit]

Noun

[edit]

dół m animal

  1. (colloquial) blues; dumps; low (sad feeling)
  2. (in the plural) pits; underside; bottom; masses, plebs, rabble, riffraff (people who are lowest in some hierarchy)

Declension

[edit]
[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs
verbs

Further reading

[edit]
  • dół in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • doły in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • dół in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dół”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • DÓŁ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 25.06.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dół”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “dół”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dół”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 547