ciotka

See also: ciotką

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *tetъka. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ɕɔtka/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ɕɔtka/

Noun

ciotka f

1. (attested in Greater Poland, Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) aunt (sister of one's mother or father)
   • 1876-1929 [c. 1418], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[1], volume XIV, Kostrzyn, page 511:

     Czotka matertera

     [Ciotka matertera]

   • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIV, page 366:

     Czothka matertera

     [Ciotka matertera]

   • 1901 [c. 1460], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 379:

     Czotka ma­ tertera

     [Ciotka ma­ tertera]

   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[5], Krakow, Brodnia, page 48a:

     Modlcze sie za namy, blogoslawione siostrj dzewice Mariey, a czotki Jesu Cristowi

     [Modlcie sie za nami, błogosławione siostry Dziewice Maryjej a ciotki Jesukrystowy]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 142v:

     Ma[t]rveles vlg. moyey czothky dzeczy

     [Ma[t]rveles vlg. mojej ciotki dzieci]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski I, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.Q.ch.XVI.33, page 7:

     Matrueles mo[e]ye czotky dzeczy

     [Matrueles moje ciotki dzieci]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 80v:

     Matertera est soror matris eyn base oder müme matertera czyothka po maczyerzy

     [Matertera est soror matris eyn base oder müme matertera ciotka po macierzy]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 50:

     Owa ninie Elżbieta, twa ciotka, też poczęła syna [w] swej starości

     [Owa ninie Elżbieta, twa ciotka, też poczęła syna [w] swej starości]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 52:

     Elżbieta, je ciotka, w starych leciech będęcy poczęła

     [Elżbieta, je ciotka, w starych leciech będęcy poczęła]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 52:

     Dzyevycza blogoslavyona... veschla w dom Zachariaschow a vzrawschy szye swa czyotką vyelmy pokornye vklonywschy szye y pozdrovyla yą rzekącz

     [Dziewica błogosławiona... weszła w dom Zacharyjaszow a uźrawszy sie z swą ciotką wielmi pokornie ukłoniwszy sie i pozdrowiła ją rzekąc]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 206:

     Nie­ którzy minią, iżby ta swaćba była świętego Jana Ewanjelisty, przetoż wezwana Marja jako ciotka jego

     [Nie­ którzy minią, iżby ta swaćba była świętego Jana Ewanjelisty, przetoż wezwana Marja jako ciotka jego]

   • 1887, 1889 [1393], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 1574, Poznań:

     Jan debet suas amitas czotky facere clamare circa slub

     [Jan debet suas amitas ciotki facere clamare circa ślub]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[10], 20, 19:

     Skaradosczi mamki twey a czotki nye otkriway

     [Skaradości mamki twej a ciotki nie otkrywaj]

   • 1885-2024 [XV p. post.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[11], volume V, page 30:

     Tyothka amita

     [Ciotka amita]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 9r:

     Amita est soror patris eyn base oder mume czyothka po oyczv

     [Amita est soror patris eyn base oder mume ciotka po ojcu]

   • 1887, 1889 [1399], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 3017, Poznań:

     Ne chc[h]al otpoweczecz presz czotek

     [Nie chciał otpowiedzieć przez ciotek]

   • 1880-1894 [1400], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[12], volume III, Krakow, Czchów, page 189:

     Pan Miroslaw nye wzal po czothcze Janowye posagu niczss

     [Pan Mirosław nie wziął po ciotce Janowie posagu niczs]

   • 1888 [1403], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[13], Greater Poland, page 104:

     Yanowi czotki dwadzescza grziwen posagu wneszono w tø dzedzinø y tamo yego czotka vmarla

     [Jano ciotki dwadzieścia grzywien posagu wniesiono w tę dziedzinę i tamo jego ciotka umarła]

2. female relative
   • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[14], [15], [16]}, volume XXIV, page 361:

     Maria cum cognata sua, czyotka

     [Maryja cum cognata sua, ciotka]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[17], page 816:

     Niektórzy pła­kali patrząc na jego wielikie udręczenie i ża­łość jego matki, przy której stało barzo wiele pań, miedzy ktoremi były jego ciotki Marja Cleofe, Marja Magdalena i Marta... Ta ista ciotka Marja, *matka jego Cleofe, sjąwszy rąbek... podała jednemu Żydowi prosząc go, aby ji obwinął

     [Niektórzy pła­kali patrząc na jego wielikie udręczenie i ża­łość jego matki, przy której stało barzo wiele pań, miedzy ktoremi były jego ciotki Marja Cleofe, Marja Magdalena i Marta... Ta ista ciotka Marja, matka jego Cleofe, sjąwszy rąbek... podała jednemu Żydowi prosząc go, aby ji obwinął]

Descendants

• Polish: ciotka
• Silesian: ciotka

References

• Boryś, Wiesław (2005) “ciotka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “ciotka”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “ciotka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “ciotka”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1955), “ciotka”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 310
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ciotka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “ciotka”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish ciotka.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ɕɔt.ka/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔtka
• Syllabification: ciot‧ka

Noun

ciotka f (augmentative (dialectal) ciota)

1. aunt
2. (informal) menstruation

   Synonyms: ciota, menstruacja, miesiączka, period, okres

Declension

Declension of ciotka

	singular	plural
nominative	ciotka	ciotki
genitive	ciotki	ciotek
dative	ciotce	ciotkom
accusative	ciotkę	ciotki
instrumental	ciotką	ciotkami
locative	ciotce	ciotkach
vocative	ciotko	ciotki

Further reading

• ciotka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ciotka in Polish dictionaries at PWN