chłodnica

See also: chłodnicą

Old Polish

Etymology

From chłodny +‎ -ica. First attested in 1431.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xɫɔdɲit͡sa/
• IPA^(key): (15^th CE) /xɫɔdɲit͡sa/

Noun

chłodnica f

1. (attested in) gazebo (shady place)
   • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 61:

     Chlodnicza in estuariis id est sub tectis ramorum

     [Chłodnica in estuariis id est sub tectis ramorum]

   • 1885-2024 [1431], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[4], volume V, Kurów (Bochnia), page 64:

     Festum Iudeorum... tunc... sedent... in estuarijs vlg. chlodnicza seu in tectis ramorum

     [Festum Iudeorum... tunc... sedent... in estuarijs vlg. chłodnica seu in tectis ramorum]

   • Template:RQ:zlw-opl:AKLit III 163
   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[5], volume V, page 270:

     Poth clodnyczamy sub umbraculis et tugurys

     [Pod chłodnicami sub umbraculis et tugurys]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[6], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 495:

     Chlodnycza vmbrella

     [Chłodnica vmbrella]

   • 1450, Piotr z Uścia, Rozariusz kapitulny, Ujście: Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. Ms 224, page 74v:

     Estus... Inde estuarium est stuba uel balneum quia ibi est magnus estus al. dicitur edificium factum de rubeto sev de virgultis vlg. *chilodnyczą

     [Estus... Inde estuarium est stuba uel balneum quia ibi est magnus estus al. dicitur edificium factum de rubeto sev de virgultis vlg. *Chłodnica]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 76v:

     Lobium przybythek vel chlodnyczą *clodnyczą

     [Lobium przybythek vel chłodnica *chłodnica]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 119r:

     Saltus eyn sprung vel dicitur locus siluestris vel silua rara chlodnycza

     [Saltus eyn sprung vel dicitur locus siluestris vel silua rara chłodnica]

2. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. (attested in) bathhouse; part of a bathhouse
      • 1874-1891 [1450], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume I, page 45:

        H[i]lodnyczy estuarium

        [Chłodnicy estuarium]

      • 1450, rkps Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. KP 224., Uście Solne, Lviv:

        Estuarium est stuba vel balneum, edificium factum de rubeto seu de virgultis vlg. ch[l]odnyczą

        [Estuarium est stuba vel balneum, edificium factum de rubeto seu de virgultis vlg. ch[ł]odnica]

3. (attested in hapax legomenon) wall cover (cover over soldiers attacking walls)
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 114:

     Stanek, chlodnycza umbraculum

     [Stanek, chłodnica umbraculum]

Descendants

• Polish: chłodnica

References

• K. Nitsch, editor (1954), “chłodnica”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 237
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chłodnica”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “chłodnica”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish chłodnica. By surface analysis, chłód +‎ -nica.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /xwɔdˈɲi.t͡sa/

• (Middle Polish) IPA^(key): /xɫɔdˈɲi.t͡sa/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -it͡sa
• Syllabification: chłod‧ni‧ca

Noun

chłodnica f

1. (aviation, automotive, engineering, manufacturing) radiator; cooler; cooling coil (device for cooling liquids or air, the task of which is to maintain a low temperature in installations that heat up during)
2. (chemistry) condenser (laboratory equipment in the form of a glass tube that is cooled so that the gas flowing through it condenses or turns into a solid)
3. (obsolete) cooling room (room for cooling off next to a bathhouse)
4. (obsolete, American milling) cooling area (place where the millstones cool down, heated by the friction of the millstones)
5. (Middle Polish) cold room or place
6. (Middle Polish) Synonym of jadalnia
7. (Middle Polish) Synonym of altana

Declension

Declension of chłodnica

	singular	plural
nominative	chłodnica	chłodnice
genitive	chłodnicy	chłodnic
dative	chłodnicy	chłodnicom
accusative	chłodnicę	chłodnice
instrumental	chłodnicą	chłodnicami
locative	chłodnicy	chłodnicach
vocative	chłodnico	chłodnice

Further reading

• chłodnica in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chłodnica in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “chłodnica”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (25.06.2009) “CHŁODNICA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “chłodnica”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “chłodnica”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chłodnica”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 282
• chłodnica in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego