ceansaigh

Irish

Etymology

From Old Irish cennsaigid (“to tame”), from cennais (“mild, gentle”).^[1] By surface analysis, ceansa (“gentle”) +‎ -igh.

Pronunciation

(Munster) IPA^(key): /ˈcɑun̪ˠsˠɪɟ/
(Galway) IPA^(key): /ˈcan̪ˠsˠə/
(Mayo) IPA^(key): /ˈcan̪ˠsˠiː/
(Ulster) IPA^(key): /ˈcan̪ˠsˠi/

Verb

ceansaigh (present analytic ceansaíonn, future analytic ceansóidh, verbal noun ceansú, past participle ceansaithe) (transitive)

appease, pacify
tame, control

Conjugation

conjugation of ceansaigh (second conjugation)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third	relative	autonomous
indicative	present	ceansaím	ceansaíonn tú; ceansaír^†	ceansaíonn sé, sí	ceansaímid; ceansaíonn muid	ceansaíonn sibh	ceansaíonn siad; ceansaíd^†	a cheansaíonn; a cheansaíos / a gceansaíonn*	ceansaítear
	past	cheansaigh mé; cheansaíos	cheansaigh tú; cheansaís	cheansaigh sé, sí	cheansaíomar; cheansaigh muid	cheansaigh sibh; cheansaíobhair	cheansaigh siad; cheansaíodar	a cheansaigh / ar cheansaigh*	ceansaíodh
	past habitual	cheansaínn / gceansaínn‡‡	cheansaíteá / gceansaíteá‡‡	cheansaíodh sé, sí / gceansaíodh sé, sí‡‡	cheansaímis; cheansaíodh muid / gceansaímis‡‡; gceansaíodh muid‡‡	cheansaíodh sibh / gceansaíodh sibh‡‡	cheansaídís; cheansaíodh siad / gceansaídís‡‡; gceansaíodh siad‡‡	a cheansaíodh / a gceansaíodh*	cheansaítí / gceansaítí‡‡
future		ceansóidh mé; ceansód; ceansóchaidh mé^†	ceansóidh tú; ceansóir^†; ceansóchaidh tú^†	ceansóidh sé, sí; ceansóchaidh sé, sí^†	ceansóimid; ceansóidh muid; ceansóchaimid^†; ceansóchaidh muid^†	ceansóidh sibh; ceansóchaidh sibh^†	ceansóidh siad; ceansóid^†; ceansóchaidh siad^†	a cheansóidh; a cheansós; a cheansóchaidh^†; a cheansóchas^† / a gceansóidh; a gceansóchaidh^†	ceansófar; ceansóchar^†
conditional		cheansóinn; cheansóchainn^† / gceansóinn‡‡; gceansóchainn^†‡‡	cheansófá; cheansóchthá^† / gceansófá‡‡; gceansóchthá^†‡‡	cheansódh sé, sí; cheansóchadh sé, sí^† / gceansódh sé, sí‡‡; gceansóchadh sé, sí^†‡‡	cheansóimis; cheansódh muid; cheansóchaimis^†; cheansóchadh muid^† / gceansóimis‡‡; gceansódh muid‡‡; gceansóchaimis^†‡‡; gceansóchadh muid^†‡‡	cheansódh sibh; cheansóchadh sibh^† / gceansódh sibh‡‡; gceansóchadh sibh^†‡‡	cheansóidís; cheansódh siad; cheansóchadh siad^† / gceansóidís‡‡; gceansódh siad‡‡; gceansóchadh siad^†‡‡	a cheansódh; a cheansóchadh^† / a gceansódh; a gceansóchadh^†	cheansófaí; cheansóchthaí^† / gceansófaí‡‡; gceansóchthaí^†‡‡
subjunctive	present	go gceansaí mé; go gceansaíod^†	go gceansaí tú; go gceansaír^†	go gceansaí sé, sí	go gceansaímid; go gceansaí muid	go gceansaí sibh	go gceansaí siad; go gceansaíd^†	—	go gceansaítear
subjunctive	past	dá gceansaínn	dá gceansaíteá	dá gceansaíodh sé, sí	dá gceansaímis; dá gceansaíodh muid	dá gceansaíodh sibh	dá gceansaídís; dá gceansaíodh siad	—	dá gceansaítí
imperative		ceansaím	ceansaigh	ceansaíodh sé, sí	ceansaímis	ceansaígí; ceansaídh^†	ceansaídís	—	ceansaítear
verbal noun		ceansú
past participle		ceansaithe

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Derived terms

ceansaitheoir m (“appeaser, pacifier; tamer”)
neamhcheansaithe (“untamed, uncontrolled; unpacified, unbroken”, adjective)

Related terms

ceansacht f (“gentleness, meekness; tameness”)

Mutation

Mutated forms of *ceansaigh*
radical	lenition	eclipsis
ceansaigh	cheansaigh	gceansaigh

Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.

References

^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “cennsaigid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language