bluszcz

See also: Bluszcz

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bľuščь.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbluʃt͡ʃ/
• Rhymes: -uʃt͡ʃ
• Syllabification: bluszcz

Noun

bluszcz m inan (related adjective bluszczewi)

1. ivy (any plant of the genus Hedera)

   Synonyms: bluszczewié, efoj, (regional) panewka, wspinôcz

Further reading

• Stefan Ramułt (1993) [1893] “bluszcz”, in Jerzy Trepczyk, editor, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), 3 edition
• Jan Trepczyk (1994) Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “bluszcz”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bľuščь. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /blʲuʃʲt͡ʃ/
• IPA^(key): (15^th CE) /blʲuʃʲt͡ʃ/

Noun

bluszcz m animacy unattested (related adjective bluszczowy)

1. (attested in Lesser Poland, Southern Borderlands, Greater Poland) common ivy (Hedera helix)
   • 1900 [1419], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[2], number 5186:

     Bluscz edera repens

     [Bluszcz edera repens]

   • 1915 [XV med.], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[3], page 515:

     Bluscz edera

     [Bluszcz edera]

   • 1450, rkps Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. KP 224., Uście Solne, Lviv:

     Bluscz edera

     [Bluszcz edera]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[4], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 489:

     Bluscz

     [Bluszcz]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 117:

     Bluscz edera

     [Bluszcz edera]

   • 1900 [1484], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[5], number 6065:

     Bluscz drzewni edera arborea

     [Bluszcz drzewni edera arborea]

   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[6], [7], [8]}, volume XXII, page 335:

     Sub *adera bluscz vlg.

     [Sub *adera bluszcz vlg.]

   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[9], [10], [11]}, volume LIII, Krakow, page 66:

     Bluscz seu brzostan edera

     [Bluszcz seu brzostan edera]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[12], Lubiń, page 4:

     Blvscz edera; blvscz hedera

     [Bluszcz edera; bluszcz hedera]

   • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[13], [14], [15]}, volume XVI, page 345:

     Bluscze vynykayv edere serpunt

     [Bluszcze wynikają edere serpunt]

   • 1450, Piotr z Uścia, Rozariusz kapitulny, Ujście: Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. Ms 224, page 62v:

     Edera […] est nomen arboris parwe vlg. bluscz

     [Edera […] est nomen arboris parwe vlg. bluszcz]

   • [XV p. post.], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 74rb:

     [E]dera bluscz […] est nomine arboris parwe

     [[E]dera bluszcz […] est nomine arboris parwe]

   • [XV p. post.], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 74va:

     *[E]dra est sedes episcopalis sc. edera […] et est quedam herba Et dicitur ab hero […] quod arboribus rep[un]tando inheret bluscz

     [*[E]dra est sedes episcopalis sc. edera […] et est quedam herba Et dicitur ab hero […] quod arboribus rep[un]tando inheret bluszcz]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 43v:

     Edera ebich blvscz

     [Edera ebich bluszcz]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 60r:

     Hedera est herba crescens in arboribus ebich blvscz

     [Hedera est herba crescens in arboribus ebich bluszcz]

2. ground ivy (Glechoma hederacea)
   • 1900 [1484], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[16], number 6059:

     Bluscz zemni edera terrestris

     [Bluszcz ziemny edera terrestris]

   • 1900 [6060], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[17], number 6059:

     Bluscz edera terrestris

     [Bluszcz edera terrestris]

Derived terms

nouns

• błotny bluszcz

Descendants

• Polish: bluszcz, blusc (“bean”) (Podhale)
• Silesian: bluszcz

References

• Boryś, Wiesław (2005) “bluszcz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bluszcz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bluszcz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “bluszcz”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Brückner, Aleksander (1927) “bluszcz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• K. Nitsch, editor (1953), “bluszcz”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 105
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bluszcz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bluszcz”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• blusc (“bean”) (Podhale)

Etymology

Inherited from Old Polish bluszcz.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbluʂt͡ʂ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbluʂt͡ʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uʂt͡ʂ
• Syllabification: bluszcz
• Homophone: Bluszcz

Noun

bluszcz m inan (diminutive bluszczyk, related adjective bluszczowy)

1. ivy (any plant of the genus Hedera)
2. (obsolete, architecture) hedera (ornamentation)

Declension

Declension of bluszcz

	singular	plural
nominative	bluszcz	bluszcze
genitive	bluszczu	bluszczy/bluszczów
dative	bluszczowi	bluszczom
accusative	bluszcz	bluszcze
instrumental	bluszczem	bluszczami
locative	bluszczu	bluszczach
vocative	bluszczu	bluszcze

Noun

bluszcz m animal

1. (colloquial, derogatory) clinger; needy person; (someone who, in a partnership relationship with another person, needs constant control and constant reassurance about feelings)

Declension

Declension of bluszcz

	singular	plural
nominative	bluszcz	bluszcze
genitive	bluszcza	bluszczy/bluszczów
dative	bluszczowi	bluszczom
accusative	bluszcza	bluszcze
instrumental	bluszczem	bluszczami
locative	bluszczu	bluszczach
vocative	bluszczu	bluszcze

Derived terms

adjectives

• bluszczolistny
• bluszczowaty

nouns

• bluszczowatość
• bluszczowość

Collocations

Collocations

• gęsty bluszcz ― thick ivy
• trujący bluszcz ― poison ivy
• zielony bluszcz ― green ivy
• gałązki bluszczu ― ivy sticks
• liście bluszczu ― ivy leaves
• pędy bluszczu ― ivy shoots
• odmiany bluszczu ― varieties of ivy
• bluszcz oplatał ― ivy wrapped/entwined something
• bluszcz piął się ― ivy climbed
• bluszcz porastał ― ivy has overgrown
• bluszcz rozrasta się ― ivy sprawls
• obsadzić bluszczem ― to plant ivy around something
• objęty bluszczem ― covered in ivy
• obrosły/obrośnięty bluszczem ― overgrown with ivy
• opleciony bluszczem ― entwined with ivy
• ozdobiony bluszczem ― decorated with ivy
• pokryty bluszczem ― covered with ivy
• porośnięty bluszczem ― planted with ivy
• spowity bluszczem ― cloacked in ivy
• zarośnięty bluszczem ― overgrown with ivy
• owijać się jak bluszcz ― to wrap like ivy

Further reading

• bluszcz in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bluszcz in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bluszcz”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (07.03.2019) “BLUSZCZ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bluszcz”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bluszcz”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bluszcz”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 169
• Jan Karłowicz (1900) “bluszcz”, in Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 1: A do E, Kraków: Akademia Umiejętności, page 90

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish bluszcz.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbluʂt͡ʂ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uʂt͡ʂ
• Syllabification: bluszcz

Noun

bluszcz m inan

1. ivy (any plant of the genus Hedera)

   Synonym: efoj

Further reading

• bluszcz in silling.org
• Aleksandra Wencel (2023) “blusc”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 66