Appendix:Telugu verbs

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
This appendix is incomplete.

According to A grammar of Modern Telugu (1985) by Bh. Krishnamurti and J. P. L. Gwynn, Telugu verbs are grouped into 6 classes, the last of them is reserved for irregular verbs. Usually, the lemma or citation form for verbs is the same as the second person singular imperative (there are few exceptions to this rule, such as వచ్చు (vaccu) : రా (rā)). Conjugation in Telugu is more complicated, when compared to other Dravidian languages, due to many morphological changes, including regular ablaut (actually termed "vowel harmony") and syncope.

Summary

[edit]
Sorting Name Suffix Notes
A1 Durative participle -తూ (-tū), -టూ (-ṭū)
A2 Durative -త్ (-t), -ట్ (-ṭ) before ఉండు (uṇḍu)
A3 Future-habitual -తా (-tā), -టా (-ṭā)
-తున్ (-tun), -టున్ (-ṭun) before -ది (-di)
A4 Conditional -తే (-tē), -టే (-ṭē)
A5 Hortative -దా (-dā) before -మ్ (-m)
B1 Past participle -ఇ (-i)
B2 Past tense -ఆ (-ā)
-ఇన్ (-in) before -ది (-di)
-అ (-a) in some verbs, before -ది (-di)
B3 Past verbal adjective -ఇన (-ina), -న (-na)
B4 Concessive participle -ఇనా (-inā), -నా (-nā)
B5 Future-habitual verbal adjective -ఏ (-ē)
B6 Conditional participle -ఇతే (-itē)

Tenses

[edit]

Past tense

[edit]
PAST TENSE singular plural
1st person: నేను (nēnu) / మేము (mēmu) -ఆను
-ānu 		-ఆము
-āmu
2nd person: నీవు (nīvu) / మీరు (mīru) -ఆవు
-āvu 		-ఆరు
-āru
3rd person m: అతను (atanu) / వారు (vāru) -ఆడు
-āḍu 		-ఆరు
-āru
3rd person f: ఆమె (āme) / వారు (vāru) -ఇంది, -ఇనది
-indi, -inadi
3rd person n: అది (adi) / అవి (avi) -ఆయి
-āyi

Sorted as B2, taken from the principle part B. Here are the rules:

  1. The stem final -u deleted before the endings (అమ్ము (ammu) → అమ్మాను (ammānu)).
  2. Medial -u- is ablauted to -i- (అడుగు (aḍugu) → అడిగాను (aḍigānu)).
  3. Before the endings, -s- is sometimes spelled as -ś- (కలువు (kaluvu) → కలిశాను (kaliśānu), కలిసాను (kalisānu)).
  4. Here, Telugu does not distinguish the vowels /æː/ and /aː/, both are written as ఆ (ā). Generally, ā in the past tense endings is pronounced as in the former, except in 10 verbs where it pronounced as in the latter:
    అను (anu), చెడు (ceḍu), కను (kanu), కొను (konu), కూర్చొను (kūrconu), నిల్చును (nilcunu), పడు (paḍu), తిను (tinu), ఉండు (uṇḍu), విను (vinu)
    However, these verbs also have different third person nonmasculine ending -అదు (-adu), with the last consonant being doubled before all the endings (విను (vinu) → విన్నది (vinnadi)).
  5. The third person nonmasculine ending is also irregular in the verb ఉండు (uṇḍu): ఉన్నది (unnadi), ఉంది (undi).

Rayalaseema and Telangana dialects have distinct set of endings:

Rayalaseema
PAST TENSE singular plural
1st person: నేను (nēnu) / మేము (mēmu) -ఇనాను
-inānu 		-ఇనాము
-ināmu
2nd person: నీవు (nīvu) / మీరు (mīru) -ఇనావు
-ināvu 		-ఇనారు
-ināru
3rd person m: అతను (atanu) / వారు (vāru) -ఇనాడు
-ināḍu 		-ఇనారు
-ināru
3rd person f: ఆమె (āme) / వారు (vāru) -ఇంది, -ఇనది
-indi, -inadi
3rd person n: అది (adi) / అవి (avi) -ఇనాయి
-ināyi
Telangana
PAST TENSE singular plural
1st person: నేను (nēnu) / మేము (mēmu) -ఇన
-ina 		-ఇనమ్
-inam
2nd person: నీవు (nīvu) / మీరు (mīru) -ఇనవ్
-inav 		-ఇన్రు, -ఇనరు
-inru, -inaru
3rd person m: అతను (atanu) / వారు (vāru) -ఇండు, -ఇనడు
-iṇḍu, -inaḍu 		-ఇన్రు, -ఇనరు
-inru, -inaru
3rd person f: ఆమె (āme) / వారు (vāru) -ఇంది, -ఇనది
-indi, -inadi
3rd person n: అది (adi) / అవి (avi) -ఇనయ్
-inay

Future tense

[edit]
FUTURE TENSE singular plural
1st person: నేను (nēnu) / మేము (mēmu) -తాను
-tānu 		-తాము
-tāmu
2nd person: నీవు (nīvu) / మీరు (mīru) -తావు, -తావ్
-tāvu, -tāv 		-తారు
-tāru
3rd person m: అతను (atanu) / వారు (vāru) -తాడు
-tāḍu 		-తారు
-tāru
3rd person f: ఆమె (āme) / వారు (vāru) -తుంది
-tundi
3rd person n: అది (adi) / అవి (avi) -తాయి, -తాయ్
-tāyi, -tāy

Also known as the future-habitual tense. Sorted as A3, taken from the principal part A. Here are the rules:

  1. Stems ending in -pp and -ṭṭ will be replaced by -ba- and -ḍa- (and -bu- and -ḍu- in the third person non-masculine) instead before the endings (చెప్పు (ceppu) → చెబతాను (cebatānu)).
  2. Stems ending in -c and -ñc are simplified to -s- instead before the endings (పిలువు (piluvu) → పిలుస్తాను (pilustānu)).
  3. -t- becomes -ṭ- after -n- (విను (vinu) → వింటాను (viṇṭānu)).
  4. Other geminates are simplified to single consonants (వెళ్లు (veḷlu) → వెళ్తాను (veḷtānu)). These stems ending in geminates are rendered as irregular in the source.

Negative tense

[edit]
NEGATIVE TENSE singular plural
1st person: నేను (nēnu) / మేము (mēmu) -అను
-anu 		-అము, -అమ్
-amu, -am
2nd person: నీవు (nīvu) / మీరు (mīru) -అవు, -అవ్
-avu, -av 		-అరు
-aru
3rd person m: అతను (atanu) / వారు (vāru) -అడు
-aḍu 		-అరు
-aru
3rd person f: ఆమె (āme) / వారు (vāru) -అదు
-adu
3rd person n: అది (adi) / అవి (avi) -అయి, -అయ్
-ayi, -ay

Sorted as C2, taken from the principal part C. Here are the rules:

  1. The stem final -u deleted before the endings (అమ్ము (ammu) → అమ్మను (ammanu)).
  2. Medial -u- is ablauted to -a- (చదువు (caduvu) → చదవను (cadavanu)).

Moods

[edit]

Imperative

[edit]
IMPERATIVE MOOD singular
నీవు (nīvu) 		plural
మీరు (mīru)
Positive -ఉ
-u 		-అండి
-aṇḍi
Negative -కు
-ku 		-కండి
-kaṇḍi

Sorted separately, singular imperative as C7, plural imperative as C6, and negative imperative forms as C5, taken from the principal part C.

The singular imperative is usually used as the lemma form (see above), with few exceptions, mostly class VI verbs. It commonly ends in -ఉ (-u), or in few verbs -ఇ (-i) after -V̄y- (but if the structure is -[ē, ō]yi, then it varies with -[e, o]y and -[e, o]yyi, e.g. చెయ్ (cey), చేయి (cēyi), చెయ్యి (ceyyi)). In class II verbs, which often have the ending -ఉవు (-uvu), tends to become -ఉ (-u) or -ఊ (-ū) in speech. However, in some other non-standard varieties, -c- or -s- may occur instead of -v-. Thus, పిలువు (piluvu) may become పిలుచు (pilucu), పిలు (pilu), or పిలూ (pilū). There are only a few exception to this:

  1. వచ్చు (vaccu) → రా (rā) (suppletive)
  2. తెచ్చు (teccu) → తే (tē)
  3. పోవు (pōvu) → పో (pō)
  4. పద (pada) (only exists as in the imperative)

Here are the rules to form other imperative forms:

  1. The stem final -u deleted before the endings (అమ్ము (ammu) → అమ్మండి (ammaṁḍi)).
  2. Medial -u- is ablauted to -a- (అడుగు (aḍugu) → అడగండి (aḍagaṇḍi)).

Hortative

[edit]

Sorted as A5. The only ending is -దాం (-dāṁ), however, stem final -s and -c are assimilated to -d- except in the Telangana dialect (పిలువు (piluvu) → పిలుద్దాం (piluddāṁ), but Telangana పిలుస్దాం (pilusdāṁ)).

Classes

[edit]
Class Verb Principal parts
A B C
1—3 4 5 1 2 3–4 5 6 1—5 6 7
I అమ్ము (ammu) అమ్ము- (ammu-) అమ్మ్- (amm-)
అడుగు (aḍugu) అడుగు- (aḍugu-) అడిగ్- (aḍig-) అడగ్- (aḍag-) అడుగ్- (aḍug-)
U-stem verbs. On the principal parts B and C, the final vowel is removed but retained on A.
II పిలువు (piluvu) పిలుస్- (pilus-) పిలిస్- (pilis-) పిలుద్- (pilud-) పిలిచ్- (pilic-) పిలవ్- (pilav-) పిలువ్- (piluv-)
కలువు (kaluvu) కలుస్- (kalus-) కలిస్- (kalis-) కలుద్- (kalud-) కలిస్- (kalis-) కలవ్- (kalav-) కలువ్- (kaluv-)
తీయు (tīyu), తియ్యు (tiyyu) తీస్- (tīs-) తీద్- (tīd-) తీస్- (tīs-) తీయ్- (tīy-), తియ్య్- (tiyy-)
వాచు (vācu) వాస్- (vās-) [1] వాచ్- (vāc-) వాయ్- (vāy-)
C- or s-stem verbs. The original consonant is unmodified only in the principal part B.
III చాచు (cācu) చాస్- (cās-) చాద్- (cād-) చాచ్- (cāc-)
కాల్చు (kālcu) కాలుస్- (kālus-) కాలిస్- (kālis-) కాలుద్- (kālud-) కాల్చ్- (kālc-)
కుదుర్చు (kudurcu) కుదురుస్- (kudurus-) కుదురిస్- (kuduris-) కుదురుద్- (kudurud-) కుదిర్చ్- (kudirc-) కుదర్చ్- (kudarc-) కుదుర్చ్- (kudurc-)
చూపించు (cūpiñcu) చూపిస్- (cūpis-) చూపిద్- (cūpid-) చూపిచ్- (cūpic-)
C-stem verbs. The original consonant is unmodified in the principal parts B and C.
IV కొట్టు (koṭṭu) కొడు- (koḍu-)
కొడ- (koḍa-) 		కొడ- (koḍa-) కొట్ట్- (koṭṭ-)
చెప్పు (ceppu) చెబు- (cebu-)
చెబ- (ceba-) 		చెబ- (ceba-) చెప్ప్- (cepp-)
Pp- and ṭṭ-stem verbs. The geminated consonants are simplified to single voiced consonants in the principal part A.
V విను (vinu) విణ్- (viṇ-) విన్- (vin-) విన్న్- (vinn-) విన్- (vin-)
N-stem verbs. The final consonant is retroflexed in the principal part A.
VI ఇచ్చు (iccu) ఇస్- (is-) ఇద్- (id-) ఇచ్చ్- (icc-) ఇవ్వ్- (ivv-), ఇయ్య్- (iyy-)
చచ్చు (caccu) చస్- (cas-) చద్- (cad-) చచ్చ్- (cacc-) చావ్- (cāv-)
తెచ్చు (teccu) తెస్- (tes-) తెద్- (ted-) తెచ్చ్- (tecc-) తే- (tē-)[2]
వచ్చు (vaccu) వస్- (vas-) వద్- (vad-) వచ్చ్- (vacc-) రా- (rā-)
అవు (avu) అవ్- (av-) అయ్- (ay-) అవ్- (av-) అయ్- (ay-) అయ్య్- (ayy-) అయ్- (ay-) అయ్య్- (ayy-) అయ్- (ay-) అవా- (avā-), కా- (kā-)
పోవు (pōvu) పో- (pō-) పోయ్- (pōy-) పొయ్య్- (poyy-), పోయ్- (pōy-) పోయ్- (pōy-), పొయ్- (poy-) పొయ్య్- (poyy-), పోయ్- (pōy-) పోయ్- (pōy-) పో- (pō-)
చూచు (cūcu) చూస్- (cūs-) చూద్- (cūd-) చూచ్- (cūc-), చూస్- (cūs-) చూడ్- (cūḍ-)
లేచు (lēcu) లేస్- (lēs-) లేద్- (lēd-) లేచ్- (lēc-) లేవ్- (lēv-)[3] లె- (le-), లే- (lē-)
తన్ను (tannu) తన్- (tan-) తన్న్- (tann-)
వెళ్లు (veḷlu) వెళ్- (veḷ-) వెళ్ల్- (veḷl-)

Notes

[edit]
  1. ^ Third person neuter only.
  2. ^ In the verb forms C1–C5, pronounced /tæː/.
  3. ^ Pronounced /læːʋ/.
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Appendix:Telugu_verbs&oldid=79203424"