ხინკალი
Georgian
[edit]
Etymology
[edit]From Middle Georgian ხინკალი (xinḳali), ultimately borrowed from Avar хинкӏал (xinkʼal).[1][2][3][4] Compare also Lezgi хинкӏал (χinḳal) Ingush хингал (xingal), Adyghe хъэнкӏэл (χɛnkʼɛl), Kabardian хъынкӏэл (χənkʼɛl).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]
ხინკალი • (xinḳali) (plural ხინკლები)
Inflection
[edit]| Declension of ხინკალი (see Georgian declension) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | archaic plural | |
| nominative | ხინკალი (xinḳali) | ხინკლები (xinḳlebi) | ხინკალნი (xinḳalni) |
| ergative | ხინკალმა (xinḳalma) | ხინკლებმა (xinḳlebma) | ხინკალთ(ა) (xinḳalt(a)) |
| dative | ხინკალს(ა) (xinḳals(a)) | ხინკლებს(ა) (xinḳlebs(a)) | ხინკალთ(ა) (xinḳalt(a)) |
| genitive | ხინკლის(ა) (xinḳlis(a)) | ხინკლების(ა) (xinḳlebis(a)) | ხინკალთ(ა) (xinḳalt(a)) |
| instrumental | ხინკლით(ა) (xinḳlit(a)) | ხინკლებით(ა) (xinḳlebit(a)) | |
| adverbial | ხინკლად(ა) (xinḳlad(a)) | ხინკლებად(ა) (xinḳlebad(a)) | |
| vocative | ხინკალო (xinḳalo) | ხინკლებო (xinḳlebo) | ხინკალნო (xinḳalno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
| Postpositional inflection of ხინკალი (see Georgian postpositions) | ||
|---|---|---|
| postpositions taking the dative case | singular | plural |
| -ზე (-ze, “on”) | ხინკალზე (xinḳalze) | ხინკლებზე (xinḳlebze) |
| -თან (-tan, “near”) | ხინკალთან (xinḳaltan) | ხინკლებთან (xinḳlebtan) |
| -ში (-ši, “in”) | ხინკალში (xinḳalši) | ხინკლებში (xinḳlebši) |
| -ვით (-vit, “like”) | ხინკალივით (xinḳalivit) | ხინკლებივით (xinḳlebivit) |
| postpositions taking the genitive case | singular | plural |
| -თვის (-tvis, “for”) | ხინკლისთვის (xinḳlistvis) | ხინკლებისთვის (xinḳlebistvis) |
| -ებრ (-ebr, “like”) | ხინკლისებრ (xinḳlisebr) | ხინკლებისებრ (xinḳlebisebr) |
| -კენ (-ḳen, “towards”) | ხინკლისკენ (xinḳlisḳen) | ხინკლებისკენ (xinḳlebisḳen) |
| -გან (-gan, “from/of”) | ხინკლისგან (xinḳlisgan) | ხინკლებისგან (xinḳlebisgan) |
| -ადმი (-admi, “in relation to”) | ხინკლისადმი (xinḳlisadmi) | ხინკლებისადმი (xinḳlebisadmi) |
| postpositions taking the instrumental case | singular | plural |
| -დან (-dan, “from/since”) | ხინკლიდან (xinḳlidan) | ხინკლებიდან (xinḳlebidan) |
| -ურთ (-urt, “together with”) | ხინკლითურთ (xinḳliturt) | ხინკლებითურთ (xinḳlebiturt) |
| postpositions taking the adverbial case | singular | plural |
| -მდე (-mde, “up to”) | ხინკლამდე (xinḳlamde) | ხინკლებამდე (xinḳlebamde) |
Descendants
[edit]- → Armenian: խինկալի (xinkali)
- → English: khinkali
- → Russian: хинка́ли (xinkáli)
- → Mingrelian: ხინკალი (xinḳali)
References
[edit]- ^ Gudava, Ṭogo (1954) “Kartul-xunʒuri leksiḳuri šexvedrebis šesaxeb [On Georgian-Avar lexical interactions]”, in Sakartvelos ssr mecnierebata aḳademiis moambe (in Georgian), volume 5, number 10, Tbilisi, page 701―707
- ^ Климов, Г. А. (1986) Введение в кавказское языкознание [Introduction to Caucasian Linguistics] (in Russian), Moscow: Nauka, page 194
- ^ Klimov, G. A. (1994) Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft [Introduction to Caucasian Linguistics][1] (in German), German adaptation by Jost Gippert, Hamburg: Buske Helmut, page 295
- ^ Халилов, М. Ш. (2004) Грузинско-дагестанские языковые контакты [Georgian–Daghestanian linguistic contacts] (in Russian), Moscow: Nauka, page 229
Further reading
[edit]- Čikobava, Arnold et al., editors (1950–1964), “ხინკალი”, in Kartuli enis ganmarṭebiti leksiḳoni [Explanatory Dictionary of the Georgian language] (in Georgian), Tbilisi: Academy Press
- Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ხინკალი”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary][2], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 467