ხარისხი
Georgian
[edit]Etymology
[edit]From Old Georgian ხარისხი (xarisxi, “base, foundation; step”), borrowed from Old Armenian խարիսխ (xarisx).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]ხარისხი • (xarisxi) (plural ხარისხები)
Inflection
[edit]| Declension of ხარისხი (see Georgian declension) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | archaic plural | |
| nominative | ხარისხი (xarisxi) | ხარისხები (xarisxebi) | ხარისხნი (xarisxni) |
| ergative | ხარისხმა (xarisxma) | ხარისხებმა (xarisxebma) | ხარისხთ(ა) (xarisxt(a)) |
| dative | ხარისხს(ა) (xarisxs(a)) | ხარისხებს(ა) (xarisxebs(a)) | ხარისხთ(ა) (xarisxt(a)) |
| genitive | ხარისხის(ა) (xarisxis(a)) | ხარისხების(ა) (xarisxebis(a)) | ხარისხთ(ა) (xarisxt(a)) |
| instrumental | ხარისხით(ა) (xarisxit(a)) | ხარისხებით(ა) (xarisxebit(a)) | |
| adverbial | ხარისხად(ა) (xarisxad(a)) | ხარისხებად(ა) (xarisxebad(a)) | |
| vocative | ხარისხო (xarisxo) | ხარისხებო (xarisxebo) | ხარისხნო (xarisxno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
| Postpositional inflection of ხარისხი (see Georgian postpositions) | ||
|---|---|---|
| postpositions taking the dative case | singular | plural |
| -ზე (-ze, “on”) | ხარისხზე (xarisxze) | ხარისხებზე (xarisxebze) |
| -თან (-tan, “near”) | ხარისხთან (xarisxtan) | ხარისხებთან (xarisxebtan) |
| -ში (-ši, “in”) | ხარისხში (xarisxši) | ხარისხებში (xarisxebši) |
| -ვით (-vit, “like”) | ხარისხივით (xarisxivit) | ხარისხებივით (xarisxebivit) |
| postpositions taking the genitive case | singular | plural |
| -თვის (-tvis, “for”) | ხარისხისთვის (xarisxistvis) | ხარისხებისთვის (xarisxebistvis) |
| -ებრ (-ebr, “like”) | ხარისხისებრ (xarisxisebr) | ხარისხებისებრ (xarisxebisebr) |
| -კენ (-ḳen, “towards”) | ხარისხისკენ (xarisxisḳen) | ხარისხებისკენ (xarisxebisḳen) |
| -გან (-gan, “from/of”) | ხარისხისგან (xarisxisgan) | ხარისხებისგან (xarisxebisgan) |
| -ადმი (-admi, “in relation to”) | ხარისხისადმი (xarisxisadmi) | ხარისხებისადმი (xarisxebisadmi) |
| postpositions taking the instrumental case | singular | plural |
| -დან (-dan, “from/since”) | ხარისხიდან (xarisxidan) | ხარისხებიდან (xarisxebidan) |
| -ურთ (-urt, “together with”) | ხარისხითურთ (xarisxiturt) | ხარისხებითურთ (xarisxebiturt) |
| postpositions taking the adverbial case | singular | plural |
| -მდე (-mde, “up to”) | ხარისხამდე (xarisxamde) | ხარისხებამდე (xarisxebamde) |
Derived terms
[edit]- უხარისხო (uxarisxo)
- ხარისხიანი (xarisxiani)
- ხარისხოვანი (xarisxovani)
- აღხარისხული (aɣxarisxuli)
- მეხარისხი (mexarisxi)
Descendants
[edit]- → Bats: ხარისხ (xarisx)
References
[edit]- Abulaʒe, Ilia (1973) “ხარისხი”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)][1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 560
- Čubinašvili, Niḳo (1812–1825) “ხარისხი”, in Kartuli leksiḳoni rusulis targamaniturt [Georgian Explanatory Dictionary with Russian Commentaries][2], Saint Petersburg: Imperial Academy of Sciences
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խարիսխ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press