ცხენი

Georgian

ცხენი

Etymology

From Old Georgian ცხენი (cxeni), probably from Proto-Georgian-Zan *cxen-. Cognate with Mingrelian ცხენი (cxeni) and Laz ცხენი (ʒxeni).

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡sʰχeni]
• Hyphenation: ცხე‧ნი

• Audio:

  (file)

Noun

ცხენი • (cxeni) (plural ცხენები)

1. horse

   შინაური ცხენი ― šinauri cxeni ― domestic horse

Inflection

Declension of ცხენი (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ცხენი (cxeni)	ცხენები (cxenebi)	ცხენნი (cxenni)
ergative	ცხენმა (cxenma)	ცხენებმა (cxenebma)	ცხენთ(ა) (cxent(a))
dative	ცხენს(ა) (cxens(a))	ცხენებს(ა) (cxenebs(a))	ცხენთ(ა) (cxent(a))
genitive	ცხენის(ა) (cxenis(a))	ცხენების(ა) (cxenebis(a))	ცხენთ(ა) (cxent(a))
instrumental	ცხენით(ა) (cxenit(a))	ცხენებით(ა) (cxenebit(a))
adverbial	ცხენად(ა) (cxenad(a))	ცხენებად(ა) (cxenebad(a))
vocative	ცხენო (cxeno)	ცხენებო (cxenebo)	ცხენნო (cxenno)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ცხენი (see Georgian postpositions)
postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ცხენზე (cxenze)	ცხენებზე (cxenebze)
-თან (-tan, “near”)	ცხენთან (cxentan)	ცხენებთან (cxenebtan)
-ში (-ši, “in”)	ცხენში (cxenši)	ცხენებში (cxenebši)
-ვით (-vit, “like”)	ცხენივით (cxenivit)	ცხენებივით (cxenebivit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ცხენისთვის (cxenistvis)	ცხენებისთვის (cxenebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ცხენისებრ (cxenisebr)	ცხენებისებრ (cxenebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ცხენისკენ (cxenisḳen)	ცხენებისკენ (cxenebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ცხენისგან (cxenisgan)	ცხენებისგან (cxenebisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ცხენიდან (cxenidan)	ცხენებიდან (cxenebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ცხენითურთ (cxeniturt)	ცხენებითურთ (cxenebiturt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ცხენამდე (cxenamde)	ცხენებამდე (cxenebamde)

Synonyms

• ჰუნე (hune)
• რაში (raši)

Derived terms

• ცხენნი (cxenni)
• ინგლიზირებული ცხენი (inglizirebuli cxeni)
• აქაფებული ცხენი (akapebuli cxeni)
• კოჭდაბალი ცხენი (ḳoč̣dabali cxeni)
• ტვირთის ცხენი (ṭvirtis cxeni)
• ცხენის ბორა (cxenis bora)
• ბარგის ცხენი (bargis cxeni)
• ცხენის კბილა (cxenis ḳbila)
• ცხენის ურემი (cxenis uremi)
• ცხენის ბალიში (cxenis bališi)
• ლურჯა ცხენი (lurǯa cxeni)
• ცხენს აუჩქარებს (cxens aučkarebs)

 

Laz

Noun

ცხენი • (ʒxeni) (Latin spelling ʒxeni)

1. Apso, Ortaalan, Chanapeti, and Borghola form of ნცხენი (nʒxeni)

Mingrelian

Etymology

According to Fähnrich, from Proto-Georgian-Zan *cxen-. Klimov derives from Georgian ცხენი (cxeni).

Noun

ცხენი • (cxeni)

1. horse

Old Georgian

Etymology

Perhaps from Proto-Georgian-Zan *cxen-

Noun

ცხენი • (cxeni)

1. horse

Descendants

• Georgian: ცხენი (cxeni)

References

• Penrixi (Fähnrich), Hainc, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press, page 586
• Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 565