სიცხე

Georgian

Etymology

Derived from Old Georgian სიცხჱ (sicxē), ultimately from Proto-Kartvelian *c₁x-; hence related to Mingrelian ჩხანა (čxana), Laz ჩხვაფა (çxvapa) and Svan იშხი (išxi, “burning”). Equivalent to modern ცხ-ელი (cx-eli, “hot”) +‎ სი- -ე (si- -e, abstract noun-forming circumfix).

As often occurs with this circumfix, its addition led to the loss of the adjective ending -ელი (-eli).

Pronunciation

• IPA^(key): [sit͡sʰχe]
• Hyphenation: სი‧ცხე

Noun

სიცხე • (sicxe) (uncountable)

1. heat
2. fever

Declension

Declension of სიცხე (see Georgian declension)

	singular	plural	archaic plural
nominative	სიცხე (sicxe)	სიცხეები (sicxeebi)	სიცხენი (sicxeni)
ergative	სიცხემ (sicxem)	სიცხეებმა (sicxeebma)	სიცხეთ(ა) (sicxet(a))
dative	სიცხეს(ა) (sicxes(a))	სიცხეებს(ა) (sicxeebs(a))	სიცხეთ(ა) (sicxet(a))
genitive	სიცხის(ა) (sicxis(a))	სიცხეების(ა) (sicxeebis(a))	სიცხეთ(ა) (sicxet(a))
instrumental	სიცხით(ა) (sicxit(a))	სიცხეებით(ა) (sicxeebit(a))	—
adverbial	სიცხედ(ა) (sicxed(a))	სიცხეებად(ა) (sicxeebad(a))	—
vocative	სიცხევ (sicxev)	სიცხეებო (sicxeebo)	სიცხენო (sicxeno)

Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of სიცხე (see Georgian postpositions)

dative-case postpositions	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	სიცხეზე (sicxeze)	სიცხეებზე (sicxeebze)
-თან (-tan, “near”)	სიცხესთან (sicxestan)	სიცხეებთან (sicxeebtan)
-ში (-ši, “in”)	სიცხეში (sicxeši)	სიცხეებში (sicxeebši)
-ვით (-vit, “like”)	სიცხესავით (sicxesavit)	სიცხეებივით (sicxeebivit)
genitive-case postpositions	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	სიცხისთვის (sicxistvis)	სიცხეებისთვის (sicxeebistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	სიცხისებრ (sicxisebr)	სიცხეებისებრ (sicxeebisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	სიცხისკენ (sicxisḳen)	სიცხეებისკენ (sicxeebisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	სიცხისგან (sicxisgan)	სიცხეებისგან (sicxeebisgan)
-ადმი (-admi, “in relation to”)	სიცხისადმი (sicxisadmi)	სიცხეებისადმი (sicxeebisadmi)
instrumental-case postpositions	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	სიცხიდან (sicxidan)	სიცხეებიდან (sicxeebidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	სიცხითურთ (sicxiturt)	სიცხეებითურთ (sicxeebiturt)
adverbial-case postpositions	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	სიცხემდე (sicxemde)	სიცხეებამდე (sicxeebamde)

Derived terms

• სიცხის გული (sicxis guli)
• სიცხის ლული (sicxis luli)

Related terms

• გამოცხობა (gamocxoba)
• ცხელი (cxeli)
• ნამცხვარი (namcxvari)

References

• Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 274
• Fähnrich, Heinz, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: University Press, page 602
• Abulaʒe, Ilia (1973) “სიცხე”, in Ʒveli kartuli enis leksiḳoni (masalebi) [Dictionary of Old Georgian (Materials)]‎^[1] (in Georgian), Tbilisi: Metsniereba, page 397