सूक्ष्म
See also: सक्षम
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- সূক্ষ্ম (Assamese script)
- ᬲᬹᬓ᭄ᬱ᭄ᬫ (Balinese script)
- সূক্ষ্ম (Bengali script)
- 𑰭𑰳𑰎𑰿𑰬𑰿𑰦 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀽𑀓𑁆𑀱𑁆𑀫 (Brahmi script)
- သူက္ၑ္မ (Burmese script)
- સૂક્ષ્મ (Gujarati script)
- ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮ (Gurmukhi script)
- 𑌸𑍂𑌕𑍍𑌷𑍍𑌮 (Grantha script)
- ꦱꦹꦏ꧀ꦰ꧀ꦩ (Javanese script)
- 𑂮𑂴𑂍𑂹𑂭𑂹𑂧 (Kaithi script)
- ಸೂಕ್ಷ್ಮ (Kannada script)
- សូក្ឞ្ម (Khmer script)
- ສູກ຺ຩ຺ມ (Lao script)
- സൂക്ഷ്മ (Malayalam script)
- ᠰᡠᡠᡬᢢᠮᠠ (Manchu script)
- 𑘭𑘴𑘎𑘿𑘬𑘿𑘦 (Modi script)
- ᠰᠤᠤᢉᢔᠮᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧍𑧕𑦮𑧠𑧌𑧠𑧆 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐹𑐎𑑂𑐲𑑂𑐩 (Newa script)
- ସୂକ୍ଷ୍ମ (Odia script)
- ꢱꢹꢒ꣄ꢰ꣄ꢪ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆷𑆑𑇀𑆰𑇀𑆩 (Sharada script)
- 𑖭𑖳𑖎𑖿𑖬𑖿𑖦 (Siddham script)
- සූක්ෂ්ම (Sinhalese script)
- 𑪁𑩒𑩛𑩜 𑪙𑪀 𑪙𑩴 (Soyombo script)
- 𑚨𑚱𑚊𑚶𑚶𑚢 (Takri script)
- ஸூக்ஷ்ம (Tamil script)
- సూక్ష్మ (Telugu script)
- สูกฺษฺม (Thai script)
- སཱུ་ཀྵྨ (Tibetan script)
- 𑒮𑒴𑒏𑓂𑒭𑓂𑒧 (Tirhuta script)
- 𑨰𑨃𑨊𑨋𑩇𑨯𑩇𑨢 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]According to Mayrhofer, from सुक्ष्म (sukṣmá, “consisting of good earth”), from सु- (su-) + क्षम् (kṣám). An older hypothesis is a connection with सूची (sūcī).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]सूक्ष्म • (sūkṣma) stem
- acute, subtle, keen (understanding or mental operation)
- nice, exact, precise
- subtle, atomic, intangible
Inflection
[edit]| Masculine a-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मः (sūkṣmaḥ) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मः (sūkṣmaḥ) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Vocative | सूक्ष्म (sūkṣma) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Accusative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मौ (sūkṣmau) | सूक्ष्मान् (sūkṣmān) |
| Instrumental | सूक्ष्मेन (sūkṣmena) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मैः (sūkṣmaiḥ) |
| Dative | सूक्ष्माय (sūkṣmāya) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मात् (sūkṣmāt) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मेषु (sūkṣmeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मा (sūkṣmā) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मा (sūkṣmā) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Vocative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Accusative | सूक्ष्माम् (sūkṣmām) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्माः (sūkṣmāḥ) |
| Instrumental | सूक्ष्मया (sūkṣmayā) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभिः (sūkṣmābhiḥ) |
| Dative | सूक्ष्मायै (sūkṣmāyai) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभ्यः (sūkṣmābhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्माभ्यः (sūkṣmābhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मायाः (sūkṣmāyāḥ) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मायाम् (sūkṣmāyām) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मासु (sūkṣmāsu) |
| Neuter a-stem declension of सूक्ष्म | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | ||
| Gen. sg. | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Vocative | सूक्ष्म (sūkṣma) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Accusative | सूक्ष्मम् (sūkṣmam) | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मानि (sūkṣmāni) |
| Instrumental | सूक्ष्मेन (sūkṣmena) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मैः (sūkṣmaiḥ) |
| Dative | सूक्ष्माय (sūkṣmāya) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Ablative | सूक्ष्मात् (sūkṣmāt) | सूक्ष्माभ्याम् (sūkṣmābhyām) | सूक्ष्मेभ्यः (sūkṣmebhyaḥ) |
| Genitive | सूक्ष्मस्य (sūkṣmasya) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मानाम् (sūkṣmānām) |
| Locative | सूक्ष्मे (sūkṣme) | सूक्ष्मयोः (sūkṣmayoḥ) | सूक्ष्मेषु (sūkṣmeṣu) |
Derived terms
[edit]- सूक्ष्मैला (sūkṣmailā, “small cardamoms”)
- सूक्ष्मतम (sūkṣmatama, “very feeble, scarcely audible, very subtle or minute”)
- सूक्ष्मतण्डुला (sūkṣmataṇḍulā), सूक्ष्मतण्डुल (sūkṣmataṇḍula, “'having small seeds', long pepper, Andropogon muricatus”)
- सूक्ष्मदला (sūkṣmadalā, “mustard, Alhagi maurorum”)
- सूक्ष्मपिप्पली (sūkṣmapippalī, “wild pepper”)
- सूक्ष्मदर्शिन् (sūkṣmadarśin, “keen of sight”)
Descendants
[edit]- → Hindi: सूक्ष्म (sūkṣma)
References
[edit]- Monier Williams (1899) “सूक्ष्म”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1240, column 3.
- Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 425: “su-kṣm-á-”
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “sūkṣma”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 780