रथस्थ

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit रथस्थ (rathastha).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /ɾə.t̪ʰəst̪ʰ/, [ɾɐ.t̪ʰɐst̪ʰ]

Adjective

रथस्थ • (rathasth) (indeclinable)

1. mounted on a chariot, chariot-borne

   Synonyms: रथारूढ़ (rathārūṛh), रथसवार (rathsavār)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ৰথস্থ (Assamese script)
• ᬭᬣᬲ᭄ᬣ (Balinese script)
• রথস্থ (Bengali script)
• 𑰨𑰞𑰭𑰿𑰞 (Bhaiksuki script)
• 𑀭𑀣𑀲𑁆𑀣 (Brahmi script)
• ရထသ္ထ (Burmese script)
• રથસ્થ (Gujarati script)
• ਰਥਸ੍ਥ (Gurmukhi script)
• 𑌰𑌥𑌸𑍍𑌥 (Grantha script)
• ꦫꦡꦱ꧀ꦡ (Javanese script)
• 𑂩𑂟𑂮𑂹𑂟 (Kaithi script)
• ರಥಸ್ಥ (Kannada script)
• រថស្ថ (Khmer script)
• ຣຖສ຺ຖ (Lao script)
• രഥസ്ഥ (Malayalam script)
• ᡵᠠᡨᠠᠰ᠌ᡨᠠ (Manchu script)
• 𑘨𑘞𑘭𑘿𑘞 (Modi script)
• ᠷᠠᠲᠠᠰᠲᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧈𑦾𑧍𑧠𑦾 (Nandinagari script)
• 𑐬𑐠𑐳𑑂𑐠 (Newa script)
• ରଥସ୍ଥ (Odia script)
• ꢬꢢꢱ꣄ꢢ (Saurashtra script)
• 𑆫𑆡𑆱𑇀𑆡 (Sharada script)
• 𑖨𑖞𑖭𑖿𑖞 (Siddham script)
• රථස‍්ථ (Sinhalese script)
• 𑩼𑩬𑪁 𑪙𑩬 (Soyombo script)
• 𑚤𑚚𑚨𑚶𑚚 (Takri script)
• ரத²ஸ்த² (Tamil script)
• రథస్థ (Telugu script)
• รถสฺถ (Thai script)
• ར་ཐ་སྠ (Tibetan script)
• 𑒩𑒟𑒮𑓂𑒟 (Tirhuta script)
• 𑨫𑨚𑨰𑩇𑨚 (Zanabazar Square script)

Etymology

From रथ (ratha, “chariot”) +‎ -स्थ (-stha, “situated on”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɾɐ.tʰɐs.tʰɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɾɐ.t̪ʰɐs̪.t̪ʰɐ/

Adjective

रथस्थ • (rathastha) stem

1. mounted on a chariot, standing on a chariot, chariot-borne
   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.86.10:

     रथस्थो धनुर् आदाय शूरांश् चारुन्धतो भटान् ।
     विद्राव्य क्रोशतां स्वानां स्वभागं मृगराड् इव ॥

     rathastho dhanur ādāya śūrāṃś cārundhato bhaṭān.
     vidrāvya krośatāṃ svānāṃ svabhāgaṃ mṛgarāḍ iva.

     Standing on his chariot, Arjuna took up his bow and drove off the brave fighters and palace guards blocking his way.
     As her relatives shouted in anger, he took her [Subhadrā] away just like a lion taking his portion.

Declension

Masculine a-stem declension of रथस्थ

	singular	dual	plural
nominative	रथस्थः (rathasthaḥ)	रथस्थौ (rathasthau) रथस्था¹ (rathasthā¹)	रथस्थाः (rathasthāḥ) रथस्थासः¹ (rathasthāsaḥ¹)
vocative	रथस्थ (rathastha)	रथस्थौ (rathasthau) रथस्था¹ (rathasthā¹)	रथस्थाः (rathasthāḥ) रथस्थासः¹ (rathasthāsaḥ¹)
accusative	रथस्थम् (rathastham)	रथस्थौ (rathasthau) रथस्था¹ (rathasthā¹)	रथस्थान् (rathasthān)
instrumental	रथस्थेन (rathasthena)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थैः (rathasthaiḥ) रथस्थेभिः¹ (rathasthebhiḥ¹)
dative	रथस्थाय (rathasthāya)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थेभ्यः (rathasthebhyaḥ)
ablative	रथस्थात् (rathasthāt)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थेभ्यः (rathasthebhyaḥ)
genitive	रथस्थस्य (rathasthasya)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थानाम् (rathasthānām)
locative	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थेषु (rathastheṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of रथस्था

	singular	dual	plural
nominative	रथस्था (rathasthā)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थाः (rathasthāḥ)
vocative	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थाः (rathasthāḥ)
accusative	रथस्थाम् (rathasthām)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थाः (rathasthāḥ)
instrumental	रथस्थया (rathasthayā) रथस्था¹ (rathasthā¹)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थाभिः (rathasthābhiḥ)
dative	रथस्थायै (rathasthāyai)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थाभ्यः (rathasthābhyaḥ)
ablative	रथस्थायाः (rathasthāyāḥ) रथस्थायै² (rathasthāyai²)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थाभ्यः (rathasthābhyaḥ)
genitive	रथस्थायाः (rathasthāyāḥ) रथस्थायै² (rathasthāyai²)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थानाम् (rathasthānām)
locative	रथस्थायाम् (rathasthāyām)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थासु (rathasthāsu)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of रथस्थ

	singular	dual	plural
nominative	रथस्थम् (rathastham)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थानि (rathasthāni) रथस्था¹ (rathasthā¹)
vocative	रथस्थ (rathastha)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थानि (rathasthāni) रथस्था¹ (rathasthā¹)
accusative	रथस्थम् (rathastham)	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थानि (rathasthāni) रथस्था¹ (rathasthā¹)
instrumental	रथस्थेन (rathasthena)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थैः (rathasthaiḥ) रथस्थेभिः¹ (rathasthebhiḥ¹)
dative	रथस्थाय (rathasthāya)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थेभ्यः (rathasthebhyaḥ)
ablative	रथस्थात् (rathasthāt)	रथस्थाभ्याम् (rathasthābhyām)	रथस्थेभ्यः (rathasthebhyaḥ)
genitive	रथस्थस्य (rathasthasya)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थानाम् (rathasthānām)
locative	रथस्थे (rathasthe)	रथस्थयोः (rathasthayoḥ)	रथस्थेषु (rathastheṣu)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “रथस्थ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 866.