मद्य

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit मद्य (mádya). Doublet of माँजा (māñjā).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /məd̪.jᵊ/, [mɐd̪.jᵊ]

Noun

मद्य • (madya) m

1. (rare, formal) any intoxicating drink, liquor, wine, alcohol

   Synonyms: मदिरा (madirā), सुरा (surā), शराब (śarāb), दारू (dārū)

Declension

Declension of मद्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	मद्य madya	मद्य madya
oblique	मद्य madya	मद्यों madyõ
vocative	मद्य madya	मद्यो madyo

References

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “मद्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• McGregor, Ronald Stuart (1993) “मद्य”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit मद्य (mádya). Doublet of माज (māj). First attested as Old Marathi 𑘦𑘟𑘿𑘧 (madya).

Pronunciation

• IPA^(key): /məd̪.jə/

Noun

मद्य • (madya) n

1. wine
2. vinous or spirituous liquor

References

• Berntsen, Maxine (1982–1983) “मद्य”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
• Molesworth, James Thomas (1857) “मद्य”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
• दाते, यशवंत रामकृष्ण [Date, Yashwant Ramkrishna] (1932-1950) “मद्य”, in महाराष्ट्र शब्दकोश (mahārāṣṭra śabdakoś) (in Marathi), पुणे [Pune]: महाराष्ट्र कोशमंडळ (mahārāṣṭra kośmaṇḍaḷ).

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• মদ্য (Assamese script)
• ᬫᬤ᭄ᬬ (Balinese script)
• মদ্য (Bengali script)
• 𑰦𑰟𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
• 𑀫𑀤𑁆𑀬 (Brahmi script)
• မဒျ (Burmese script)
• મદ્ય (Gujarati script)
• ਮਦ੍ਯ (Gurmukhi script)
• 𑌮𑌦𑍍𑌯 (Grantha script)
• ꦩꦢꦾ (Javanese script)
• 𑂧𑂠𑂹𑂨 (Kaithi script)
• ಮದ್ಯ (Kannada script)
• មទ្យ (Khmer script)
• ມທ຺ຍ (Lao script)
• മദ്യ (Malayalam script)
• ᠮᠠᡩᠶᠠ (Manchu script)
• 𑘦𑘟𑘿𑘧 (Modi script)
• ᠮᠠᢑᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
• 𑧆𑦿𑧠𑧇 (Nandinagari script)
• 𑐩𑐡𑑂𑐫 (Newa script)
• ମଦ୍ଯ (Odia script)
• ꢪꢣ꣄ꢫ (Saurashtra script)
• 𑆩𑆢𑇀𑆪 (Sharada script)
• 𑖦𑖟𑖿𑖧 (Siddham script)
• මද්‍ය (Sinhalese script)
• 𑩴𑩭 𑪙𑩻 (Soyombo script)
• 𑚢𑚛𑚶𑚣 (Takri script)
• மத்³ய (Tamil script)
• మద్య (Telugu script)
• มทฺย (Thai script)
• མ་དྱ (Tibetan script)
• 𑒧𑒠𑓂𑒨 (Tirhuta script)
• 𑨢𑨛𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-European *m̥h₂d-yó-s, from *meh₂d- (“to be wet”). Related to मदिर (madira).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /mɐ́d.jɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈmɐd̪.jɐ/

Adjective

मद्य • (mádya) stem

1. intoxicating, exhilarating, gladdening, lovely
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 7.68.2:

     प्र वामन्धांसि मद्यान्य्अस्थुररं गन्तं हविषो वीतये मे ।

     pra vāmandhāṃsi madyānyasthuraraṃ gantaṃ haviṣo vītaye me.

     The gladdening juices stand prepared before you: come quickly and partake of my oblation.

Declension

Masculine a-stem declension of मद्य (mádya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	मद्यः mádyaḥ	मद्यौ / मद्या¹ mádyau / mádyā¹	मद्याः / मद्यासः¹ mádyāḥ / mádyāsaḥ¹
Vocative	मद्य mádya	मद्यौ / मद्या¹ mádyau / mádyā¹	मद्याः / मद्यासः¹ mádyāḥ / mádyāsaḥ¹
Accusative	मद्यम् mádyam	मद्यौ / मद्या¹ mádyau / mádyā¹	मद्यान् mádyān
Instrumental	मद्येन mádyena	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्यैः / मद्येभिः¹ mádyaiḥ / mádyebhiḥ¹
Dative	मद्याय mádyāya	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Ablative	मद्यात् mádyāt	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Genitive	मद्यस्य mádyasya	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्यानाम् mádyānām
Locative	मद्ये mádye	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्येषु mádyeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of मद्या (mádyā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	मद्या mádyā	मद्ये mádye	मद्याः mádyāḥ
Vocative	मद्ये mádye	मद्ये mádye	मद्याः mádyāḥ
Accusative	मद्याम् mádyām	मद्ये mádye	मद्याः mádyāḥ
Instrumental	मद्यया / मद्या¹ mádyayā / mádyā¹	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्याभिः mádyābhiḥ
Dative	मद्यायै mádyāyai	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्याभ्यः mádyābhyaḥ
Ablative	मद्यायाः / मद्यायै² mádyāyāḥ / mádyāyai²	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्याभ्यः mádyābhyaḥ
Genitive	मद्यायाः / मद्यायै² mádyāyāḥ / mádyāyai²	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्यानाम् mádyānām
Locative	मद्यायाम् mádyāyām	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्यासु mádyāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of मद्य (mádya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	मद्यम् mádyam	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Vocative	मद्य mádya	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Accusative	मद्यम् mádyam	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Instrumental	मद्येन mádyena	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्यैः / मद्येभिः¹ mádyaiḥ / mádyebhiḥ¹
Dative	मद्याय mádyāya	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Ablative	मद्यात् mádyāt	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Genitive	मद्यस्य mádyasya	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्यानाम् mádyānām
Locative	मद्ये mádye	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्येषु mádyeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

मद्य • (mádya) stem, n

1. any intoxicating drink, vinous or spiritous liquor, wine
   • c. 400 BCE, Mahābhārata
   • c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti

Declension

Neuter a-stem declension of मद्य (mádya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	मद्यम् mádyam	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Vocative	मद्य mádya	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Accusative	मद्यम् mádyam	मद्ये mádye	मद्यानि / मद्या¹ mádyāni / mádyā¹
Instrumental	मद्येन mádyena	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्यैः / मद्येभिः¹ mádyaiḥ / mádyebhiḥ¹
Dative	मद्याय mádyāya	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Ablative	मद्यात् mádyāt	मद्याभ्याम् mádyābhyām	मद्येभ्यः mádyebhyaḥ
Genitive	मद्यस्य mádyasya	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्यानाम् mádyānām
Locative	मद्ये mádye	मद्ययोः mádyayoḥ	मद्येषु mádyeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Maharastri Prakrit: 𑀫𑀚𑁆𑀚 (majja)
  • Hindustani: māñjā

    Hindi: माँजा

    Urdu: مان٘جا

  • Old Marathi: māja

    Devanagari script: माज

    Modi script: 𑘦𑘰𑘕

    • Marathi: माज (māj)
• Pali: majja
  • → Khmer: មជ្ជ (maccĕəʼ, “alcohol”)
• Sauraseni Prakrit: 𑀫𑀚𑁆𑀚 (majja)
  • Hindi: माँजा (māñjā)
• → Gujarati: મદ્ય (madya)
• → Hindi: मद्य (madya)
• → Malayalam: മദ്യം (madyaṁ)
• → Old Marathi: madya

  Devanagari script: मद्य

  Modi script: 𑘦𑘟𑘿𑘧

  • → Marathi: मद्य (madya)
• → Tamil: மத்தியம் (mattiyam)
• → Telugu: మద్యము (madyamu)

References

• Monier Williams (1899) “मद्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 779.
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “mádya”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press