पर्युष्ट

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পৰ্যুষ্ট (Assamese script)
• ᬧᬃᬬᬸᬱ᭄ᬝ (Balinese script)
• পর্যুষ্ট (Bengali script)
• 𑰢𑰨𑰿𑰧𑰲𑰬𑰿𑰘 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀭𑁆𑀬𑀼𑀱𑁆𑀝 (Brahmi script)
• ပရျုၑ္ဋ (Burmese script)
• પર્યુષ્ટ (Gujarati script)
• ਪਰ੍ਯੁਸ਼੍ਟ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌰𑍍𑌯𑍁𑌷𑍍𑌟 (Grantha script)
• ꦥꦫꦾꦸꦰ꧀ꦛ (Javanese script)
• 𑂣𑂩𑂹𑂨𑂳𑂭𑂹𑂗 (Kaithi script)
• ಪರ್ಯುಷ್ಟ (Kannada script)
• បយ៌ុឞ្ដ (Khmer script)
• ປຣ຺ຍຸຩ຺ຏ (Lao script)
• പര്യുഷ്ട (Malayalam script)
• ᢒᠠᡵᠶᡠᢢᢞᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘨𑘿𑘧𑘳𑘬𑘿𑘘 (Modi script)
• ᢒᠠᠷᠶ᠋ᠤᢔᢌᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑧈𑧠𑧇𑧔𑧌𑧠𑦸 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐬𑑂𑐫𑐸𑐲𑑂𑐚 (Newa script)
• ପର୍ଯୁଷ୍ଟ (Odia script)
• ꢦꢬ꣄ꢫꢸꢰ꣄ꢜ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆫𑇀𑆪𑆶𑆰𑇀𑆛 (Sharada script)
• 𑖢𑖨𑖿𑖧𑖲𑖬𑖿𑖘 (Siddham script)
• පර්‍යුෂ‍්ට (Sinhalese script)
• 𑩰𑩼 𑪙𑩻𑩒𑪀 𑪙𑩦 (Soyombo script)
• 𑚞𑚤𑚶𑚣𑚰𑚶𑚔 (Takri script)
• பர்யுஷ்ட (Tamil script)
• పర్యుష్ట (Telugu script)
• ปรฺยุษฺฏ (Thai script)
• པ་རྱུ་ཥྚ (Tibetan script)
• 𑒣𑒩𑓂𑒨𑒳𑒭𑓂𑒙 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨫𑩇𑨪𑨃𑨯𑩇𑨔 (Zanabazar Square script)

Etymology

From परि- (pari-) +‎ Proto-Indo-Aryan *Huṣṭás, from Proto-Indo-European *h₂wes-.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐɾ.juʂ.ʈɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɐɾˈjuʂ.ʈɐ/

Participle

पर्युष्ट • (paryuṣṭa)

1. past participle of परिवसति (parivasati)

Adjective

पर्युष्ट • (paryuṣṭa) stem

1. old, faded, withered, worn out, stale
   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 11.6.12:

     पर्युष्टया तव विभो वनमालयेयं संस्पार्धिनी भगवती प्रतिपत्नीवच्छ्रीः। यः सुप्रणीतममुयार्हणमाददन्नो भूयात् सदाङ्‍‍घ्रिरशुभाशयधूमकेतुः॥

     paryuṣṭayā tava vibho vanamālayeyaṃ saṃspārdhinī bhagavatī pratipatnīvacchrīḥ. yaḥ supraṇītamamuyārhaṇamādadanno bhūyāt sadāṅ‍‍ghriraśubhāśayadhūmaketuḥ.

     O almighty Lord, you are so kind to your servants that you have accepted the withered flower garland that we have placed on your chest. Since the goddess of fortune makes her abode on your transcendental chest, she will undoubtedly become agitated, like a jealous co-wife, upon seeing our offering also dwelling there. Yet you are so merciful that you neglect you eternal consort Lakṣmī and accept our offering as most excellent worship. O merciful Lord, may your lotus feet always act as a blazing fire to consume the inauspicious desires within our hearts.

Declension

Masculine a-stem declension of पर्युष्ट (paryuṣṭa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युष्टः paryuṣṭaḥ	पर्युष्टौ / पर्युष्टा¹ paryuṣṭau / paryuṣṭā¹	पर्युष्टाः / पर्युष्टासः¹ paryuṣṭāḥ / paryuṣṭāsaḥ¹
Vocative	पर्युष्ट paryuṣṭa	पर्युष्टौ / पर्युष्टा¹ paryuṣṭau / paryuṣṭā¹	पर्युष्टाः / पर्युष्टासः¹ paryuṣṭāḥ / paryuṣṭāsaḥ¹
Accusative	पर्युष्टम् paryuṣṭam	पर्युष्टौ / पर्युष्टा¹ paryuṣṭau / paryuṣṭā¹	पर्युष्टान् paryuṣṭān
Instrumental	पर्युष्टेन paryuṣṭena	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टैः / पर्युष्टेभिः¹ paryuṣṭaiḥ / paryuṣṭebhiḥ¹
Dative	पर्युष्टाय paryuṣṭāya	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ
Ablative	पर्युष्टात् paryuṣṭāt	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ
Genitive	पर्युष्टस्य paryuṣṭasya	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām
Locative	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टेषु paryuṣṭeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पर्युष्टा (paryuṣṭā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युष्टा paryuṣṭā	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ
Vocative	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ
Accusative	पर्युष्टाम् paryuṣṭām	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टाः paryuṣṭāḥ
Instrumental	पर्युष्टया / पर्युष्टा¹ paryuṣṭayā / paryuṣṭā¹	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टाभिः paryuṣṭābhiḥ
Dative	पर्युष्टायै paryuṣṭāyai	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टाभ्यः paryuṣṭābhyaḥ
Ablative	पर्युष्टायाः / पर्युष्टायै² paryuṣṭāyāḥ / paryuṣṭāyai²	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टाभ्यः paryuṣṭābhyaḥ
Genitive	पर्युष्टायाः / पर्युष्टायै² paryuṣṭāyāḥ / paryuṣṭāyai²	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām
Locative	पर्युष्टायाम् paryuṣṭāyām	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टासु paryuṣṭāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पर्युष्ट (paryuṣṭa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पर्युष्टम् paryuṣṭam	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹
Vocative	पर्युष्ट paryuṣṭa	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹
Accusative	पर्युष्टम् paryuṣṭam	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टानि / पर्युष्टा¹ paryuṣṭāni / paryuṣṭā¹
Instrumental	पर्युष्टेन paryuṣṭena	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टैः / पर्युष्टेभिः¹ paryuṣṭaiḥ / paryuṣṭebhiḥ¹
Dative	पर्युष्टाय paryuṣṭāya	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ
Ablative	पर्युष्टात् paryuṣṭāt	पर्युष्टाभ्याम् paryuṣṭābhyām	पर्युष्टेभ्यः paryuṣṭebhyaḥ
Genitive	पर्युष्टस्य paryuṣṭasya	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टानाम् paryuṣṭānām
Locative	पर्युष्टे paryuṣṭe	पर्युष्टयोः paryuṣṭayoḥ	पर्युष्टेषु paryuṣṭeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: parivuṭṭha
• Prakrit: 𑀧𑀭𑀺𑀯𑀼𑀢𑁆𑀣 (parivuttha)

  Paisaci Prakrit:

  • Vracada Apabhramsa:
    • Sindhi:

      Arabic script: پاروُٿو

      Devanagari script: पारूथो

  Sauraseni Prakrit:

  • Gurjara Apabhramsa:
    • Gujarati: પારોઠ (pāroṭh)

Further reading

• Monier Williams (1899) “पर्युष्ट”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 600.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “पर्युष्ट”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “paryuṣṭa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press