पण्डित

Hindi

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /pəɳ.ɖɪt̪/, [pɐ̃ɳ.ɖɪt̪]

Adjective

पण्डित • (paṇḍit) (indeclinable, Urdu spelling پنڈت)

1. alternative spelling of पंडित (paṇḍit)

Noun

पण्डित • (paṇḍit) m (feminine पण्डिता, Urdu spelling پنڈت)

1. alternative spelling of पंडित (paṇḍit)

Declension

Declension of पण्डित (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	पण्डित paṇḍit	पण्डित paṇḍit
oblique	पण्डित paṇḍit	पण्डितों paṇḍitõ
vocative	पण्डित paṇḍit	पण्डितो paṇḍito

Pali

Alternative forms

Alternative scripts

• paṇḍita (Latin script)
• 𑀧𑀡𑁆𑀟𑀺𑀢 (Brahmi script)
• পণ্ডিত (Bengali script)
• පණ‍්ඩිත (Sinhalese script)
• ပဏ္ဍိတ or ပꧣ္ꩨိတ or ပꧣ်ꩨိတ (Burmese script)
• ปณฺฑิต or ปัณฑิตะ (Thai script)
• ᨷᨱ᩠ᨯᩥᨲ (Tai Tham script)
• ປຓ຺ຑິຕ or ປັຓຑິຕະ (Lao script)
• បណ្ឌិត (Khmer script)
• 𑄛𑄕𑄴𑄓𑄨𑄖 (Chakma script)

Noun

पण्डित m

1. Devanagari script form of paṇḍita (“wise man”)

Declension

Declension table of "पण्डित" (masculine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	पण्डितो (paṇḍito)	पण्डिता (paṇḍitā)
Accusative (second)	पण्डितं (paṇḍitaṃ)	पण्डिते (paṇḍite)
Instrumental (third)	पण्डितेन (paṇḍitena)	पण्डितेहि (paṇḍitehi) or पण्डितेभि (paṇḍitebhi)
Dative (fourth)	पण्डितस्स (paṇḍitassa) or पण्डिताय (paṇḍitāya) or पण्डितत्थं (paṇḍitatthaṃ)	पण्डितानं (paṇḍitānaṃ)
Ablative (fifth)	पण्डितस्मा (paṇḍitasmā) or पण्डितम्हा (paṇḍitamhā) or पण्डिता (paṇḍitā)	पण्डितेहि (paṇḍitehi) or पण्डितेभि (paṇḍitebhi)
Genitive (sixth)	पण्डितस्स (paṇḍitassa)	पण्डितानं (paṇḍitānaṃ)
Locative (seventh)	पण्डितस्मिं (paṇḍitasmiṃ) or पण्डितम्हि (paṇḍitamhi) or पण्डिते (paṇḍite)	पण्डितेसु (paṇḍitesu)
Vocative (calling)	पण्डित (paṇḍita)	पण्डिता (paṇḍitā)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পণ্ডিত (Assamese script)
• ᬧᬡ᭄ᬟᬶᬢ (Balinese script)
• পণ্ডিত (Bengali script)
• 𑰢𑰜𑰿𑰚𑰰𑰝 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀡𑁆𑀟𑀺𑀢 (Brahmi script)
• ပဏ္ဍိတ (Burmese script)
• પણ્ડિત (Gujarati script)
• ਪਣ੍ਡਿਤ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌣𑍍𑌡𑌿𑌤 (Grantha script)
• ꦥꦟ꧀ꦝꦶꦠ (Javanese script)
• 𑂣𑂝𑂹𑂙𑂱𑂞 (Kaithi script)
• ಪಣ್ಡಿತ (Kannada script)
• បណ្ឌិត (Khmer script)
• ປຓ຺ຑິຕ (Lao script)
• പണ്ഡിത (Malayalam script)
• ᢒᠠᢏᡷᡳᢠᠠ (Manchu script)
• 𑘢𑘜𑘿𑘚𑘱𑘝 (Modi script)
• ᢒᠠᢏᢎᠢᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑧂𑦼𑧠𑦺𑧒𑦽 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐞𑑂𑐜𑐶𑐟 (Newa script)
• ପଣ୍ଡିତ (Odia script)
• ꢦꢠ꣄ꢞꢶꢡ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆟𑇀𑆝𑆴𑆠 (Sharada script)
• 𑖢𑖜𑖿𑖚𑖰𑖝 (Siddham script)
• පණ‍්ඩිත (Sinhalese script)
• 𑩰𑩪 𑪙𑩨𑩑𑩫 (Soyombo script)
• 𑚞𑚘𑚶𑚖𑚮𑚙 (Takri script)
• பண்டி³த (Tamil script)
• పణ్డిత (Telugu script)
• ปณฺฑิต (Thai script)
• པ་ཎྜི་ཏ (Tibetan script)
• 𑒣𑒝𑓂𑒛𑒱𑒞 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨘𑩇𑨖𑨁𑨙 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *per-

Proto-Indo-European *pró

Proto-Indo-European *pro-

Proto-Indo-Iranian *pra-

Sanskrit प्र- (pra-)

Proto-Indo-European *ǵneh₃-

Sanskrit ज्ञा (jñā)

Sanskrit प्रज्ञा (prajñā)

Prakrit 𑀧𑀡𑁆𑀡𑀸 (paṇṇā)bor.?

Sanskrit पण्डा (paṇḍā)

Sanskrit -इत (-ita)

Sanskrit पण्डित (paṇḍita)

पण्डा (paṇḍā) +‎ -इत (-ita). पण्डा (paṇḍā) is of uncertain etymology, but is likely a sanskritization of प्रज्ञा (prajñā, “wisdom”). See पण्डा (paṇḍā) for more.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐɳ.ɖi.tɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈpɐɳ.ɖi.t̪ɐ/

Adjective

पण्डित • (paṇḍitá) stem

1. learned, wise, shrewd, clever, skilful in, conversant with (with locative case)
   • c. 700 BCE, Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 5.4:

     सां‍ख्ययोगौ पृथग्बालाः प्रवदन्ति न पण्डिताः। एकमप्यास्थितः सम्यगुभयोर्विन्दते फलम्॥

     sāṃ‍khyayogau pṛthagbālāḥ pravadanti na paṇḍitāḥ. ekamapyāsthitaḥ samyagubhayorvindate phalam.

     Only the ignorant speak of devotional service [karma-yoga] as being different from the analytical study of the material world [Sāṃkhya]. Those who are actually learned say that he who applies himself well to one of these paths achieves the results of both.

Declension

Masculine a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितः paṇḍitáḥ	पण्डितौ / पण्डिता¹ paṇḍitaú / paṇḍitā́¹	पण्डिताः / पण्डितासः¹ paṇḍitā́ḥ / paṇḍitā́saḥ¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डितौ / पण्डिता¹ páṇḍitau / páṇḍitā¹	पण्डिताः / पण्डितासः¹ páṇḍitāḥ / páṇḍitāsaḥ¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डितौ / पण्डिता¹ paṇḍitaú / paṇḍitā́¹	पण्डितान् paṇḍitā́n
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पण्डिता (paṇḍitā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डिता paṇḍitā́	पण्डिते paṇḍité	पण्डिताः paṇḍitā́ḥ
Vocative	पण्डिते páṇḍite	पण्डिते páṇḍite	पण्डिताः páṇḍitāḥ
Accusative	पण्डिताम् paṇḍitā́m	पण्डिते paṇḍité	पण्डिताः paṇḍitā́ḥ
Instrumental	पण्डितया / पण्डिता¹ paṇḍitáyā / paṇḍitā́¹	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभिः paṇḍitā́bhiḥ
Dative	पण्डितायै paṇḍitā́yai	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभ्यः paṇḍitā́bhyaḥ
Ablative	पण्डितायाः / पण्डितायै² paṇḍitā́yāḥ / paṇḍitā́yai²	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभ्यः paṇḍitā́bhyaḥ
Genitive	पण्डितायाः / पण्डितायै² paṇḍitā́yāḥ / paṇḍitā́yai²	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डितायाम् paṇḍitā́yām	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितासु paṇḍitā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डिते paṇḍité	पण्डितानि / पण्डिता¹ paṇḍitā́ni / paṇḍitā́¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डिते páṇḍite	पण्डितानि / पण्डिता¹ páṇḍitāni / páṇḍitā¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डिते paṇḍité	पण्डितानि / पण्डिता¹ paṇḍitā́ni / paṇḍitā́¹
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Noun

पण्डित • (paṇḍitá) stem, m

1. scholar, a learned man, wise person teacher, philosopher, pundit
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 2.11:

     श्री भगवानुवाच
     अशोच्यनन्वशोचस्त्वं प्रज्ञावादांश्च भाषसे। गतासूनगतासूंश्च नानुशोचन्ति पण्डिताः॥

     śrī bhagavānuvāca
     aśocyananvaśocastvaṃ prajñāvādāṃśca bhāṣase. gatāsūnagatāsūṃśca nānuśocanti paṇḍitāḥ.

     The lord [Kṛṣṇa] said: While speaking learned words, you are mourning for what is not worthy of grief. Wise people lament neither for the living nor for the dead.

   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 5.18:

     विद्याविनयसम्पन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि। श‍ुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः॥

     The wise people, by virtue of true knowledge, see with equal vision a learned and gentle brāhmaṇa, a cow, an elephant, a dog and an outcaste [lit. dog-eater].

2. a Hindu Brahmin who has memorized a substantial portion of the Vedas, along with the corresponding rhythms and melodies for chanting or singing them; a pundit
3. incense

Declension

Masculine a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितः paṇḍitáḥ	पण्डितौ / पण्डिता¹ paṇḍitaú / paṇḍitā́¹	पण्डिताः / पण्डितासः¹ paṇḍitā́ḥ / paṇḍitā́saḥ¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डितौ / पण्डिता¹ páṇḍitau / páṇḍitā¹	पण्डिताः / पण्डितासः¹ páṇḍitāḥ / páṇḍitāsaḥ¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डितौ / पण्डिता¹ paṇḍitaú / paṇḍitā́¹	पण्डितान् paṇḍitā́n
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Alternative forms

• *पण्डक (paṇḍa-ka) (with Middle Indo-Aryan -𑀓- (-ka-) instead of Sanskrit -इत (-ita))
  • Prakrit: 𑀧𑀁𑀟𑀺𑀅 (paṃḍa-ga), *पंडग (paṃḍaga)
    • Hindustani: paṇḍā

      Hindi: पंडा

      Urdu: پَنْڈا (panḍā)

Descendants

• Pali: paṇḍita
  • → Burmese: ပဏ္ဍိတ (pandi.ta.)
  • → Thai: บัณฑิต (ban-dìt)
• Prakrit: 𑀧𑀁𑀟𑀺𑀅 (paṃḍia)
  • Marathi: पांड्या (pāṇḍyā)
  • Hindustani: pā̃ḍe

    Hindi: पाँडे

    Urdu: پان٘ڈے (pā̃ḍe)

  • → Old Javanese: paṇḍe
    • Javanese: ꦥꦤ꧀ꦝꦺ (pandhé)
    • → Malay: pandai
      • Indonesian: pandai
      • Sabah Malay: pandai
      • → Cantonese: 扮𠮨 (baan6 naai3)
      • → Cebuano: panday
      • → Maranao: panday
      • → Semai: panèy
      • → Tagalog: panday
• Old Javanese: paṇḍita
  • Javanese: ꦥꦤ꧀ꦝꦶꦠ (pandhita)
    • → Indonesian: pandita
    • → Malay: pendeta
      • Indonesian: pendeta
  • → Balinese: ᬧᬡ᭄ᬟᬶᬢ (pandita)
• Chinese: 班智達 / 班智达 (bānzhìdá) (phono-semantic matching)

Borrowed terms

Descendants

• Hindustani: paṇḍit (learned)

  Hindi: पंडित

  Urdu: پنڈت

  • → English: pundit
• Old Javanese: paṇḍita
  • Javanese: ꦥꦤ꧀ꦝꦶꦠ (pandhita)
    • → Indonesian: pandita
    • → Malay: pendeta
      • Indonesian: pendeta
  • → Balinese: ᬧᬡ᭄ᬟᬶᬢ (pandita)
• Kannada: ಪಂಡಿತ (paṇḍita)
• Malay: pandai
  • Indonesian: pandai
  • Sabah Malay: pandai
  • → Cantonese: 扮𠮨 (baan6 naai3)
  • → Cebuano: panday
  • → Maranao: panday
  • → Semai: panèy
  • → Tagalog: panday
• Marathi: पंडित (paṇḍit)
• Mongolian: бандид (bandid)
• Punjabi: (learned)

  Gurmukhi script: ਪੰਡਤ (paṇḍat)

  Shahmukhi script: پنڈت (panḍat)

• Tamil: பண்டிதன் (paṇṭitaṉ)
• Thai: บัณฑิต (ban-dìt)
• Tibetan: པན་ཆེན་བླ་མ (pan chen bla ma)

Further reading

• Monier Williams (1899) “पण्डित”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 580, column 3.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “पण्डित”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “पण्डित”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “paṇḍita”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.