न्युप्त
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- ন্যুপ্ত (Assamese script)
- ᬦ᭄ᬬᬸᬧ᭄ᬢ (Balinese script)
- ন্যুপ্ত (Bengali script)
- 𑰡𑰿𑰧𑰲𑰢𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀦𑁆𑀬𑀼𑀧𑁆𑀢 (Brahmi script)
- နျုပ္တ (Burmese script)
- ન્યુપ્ત (Gujarati script)
- ਨ੍ਯੁਪ੍ਤ (Gurmukhi script)
- 𑌨𑍍𑌯𑍁𑌪𑍍𑌤 (Grantha script)
- ꦤꦾꦸꦥ꧀ꦠ (Javanese script)
- 𑂢𑂹𑂨𑂳𑂣𑂹𑂞 (Kaithi script)
- ನ್ಯುಪ್ತ (Kannada script)
- ន្យុប្ត (Khmer script)
- ນ຺ຍຸປ຺ຕ (Lao script)
- ന്യുപ്ത (Malayalam script)
- ᠨᠶᡠᢒᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘡𑘿𑘧𑘳𑘢𑘿𑘝 (Modi script)
- ᠨᠶ᠋ᠤᢒᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧁𑧠𑧇𑧔𑧂𑧠𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐣𑑂𑐫𑐸𑐥𑑂𑐟 (Newa script)
- ନ୍ଯୁପ୍ତ (Odia script)
- ꢥ꣄ꢫꢸꢦ꣄ꢡ (Saurashtra script)
- 𑆤𑇀𑆪𑆶𑆥𑇀𑆠 (Sharada script)
- 𑖡𑖿𑖧𑖲𑖢𑖿𑖝 (Siddham script)
- න්යුප්ත (Sinhalese script)
- 𑩯 𑪙𑩻𑩒𑩰 𑪙𑩫 (Soyombo script)
- 𑚝𑚶𑚣𑚰𑚞𑚶𑚙 (Takri script)
- ந்யுப்த (Tamil script)
- న్యుప్త (Telugu script)
- นฺยุปฺต (Thai script)
- ནྱུ་པྟ (Tibetan script)
- 𑒢𑓂𑒨𑒳𑒣𑓂𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨝𑩇𑨪𑨃𑨞𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]नि (ni, “down”) + उप्त (uptá, “thrown, strewn, cast forth”), from Proto-Indo-Iranian *(H)uptás, from Proto-Indo-European *h₂up-tó-s, from the root *h₂wep(h₁)-. See the root वप् (vap) for cognates.
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]न्युप्त • (nyùpta) stem
- thrown down, cast (said of dice)
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.34.9:
- नी॒चा व॑र्तन्त उ॒परि॑ स्फुरन्त्यह॒स्तासो॒ हस्त॑वन्तं सहन्ते ।
दि॒व्या अङ्गा॑रा॒ इरि॑णे॒ न्यु॑प्ताः शी॒ताः सन्तो॒ हृद॑यं॒ निर्द॑हन्ति ॥- nīcā́ vartanta upári sphurantyahastā́so hástavantaṃ sahante.
divyā́ áṅgārā íriṇe nyùptāḥ śītā́ḥ sánto hṛ́dayaṃ nírdahanti. - Downward they [the dice] roll, and then spring quickly upward, and, [though they are themselves] handless, have power over the one with hands [the gambler].
Cast on the board, like lumps of magic charcoal, though cold themselves they burn the heart to ashes.
- nīcā́ vartanta upári sphurantyahastā́so hástavantaṃ sahante.
- नी॒चा व॑र्तन्त उ॒परि॑ स्फुरन्त्यह॒स्तासो॒ हस्त॑वन्तं सहन्ते ।
- scattered, strewn
- sown
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | न्युप्तः (nyùptaḥ) | न्युप्तौ (nyùptau) न्युप्ता¹ (nyùptā¹) |
न्युप्ताः (nyùptāḥ) न्युप्तासः¹ (nyùptāsaḥ¹) |
| vocative | न्युप्त (nyúpta) | न्युप्तौ (nyúptau) न्युप्ता¹ (nyúptā¹) |
न्युप्ताः (nyúptāḥ) न्युप्तासः¹ (nyúptāsaḥ¹) |
| accusative | न्युप्तम् (nyùptam) | न्युप्तौ (nyùptau) न्युप्ता¹ (nyùptā¹) |
न्युप्तान् (nyùptān) |
| instrumental | न्युप्तेन (nyùptena) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तैः (nyùptaiḥ) न्युप्तेभिः¹ (nyùptebhiḥ¹) |
| dative | न्युप्ताय (nyùptāya) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तेभ्यः (nyùptebhyaḥ) |
| ablative | न्युप्तात् (nyùptāt) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तेभ्यः (nyùptebhyaḥ) |
| genitive | न्युप्तस्य (nyùptasya) | न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तानाम् (nyùptānām) |
| locative | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तेषु (nyùpteṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | न्युप्ता (nyùptā) | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्ताः (nyùptāḥ) |
| vocative | न्युप्ते (nyúpte) | न्युप्ते (nyúpte) | न्युप्ताः (nyúptāḥ) |
| accusative | न्युप्ताम् (nyùptām) | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्ताः (nyùptāḥ) |
| instrumental | न्युप्तया (nyùptayā) न्युप्ता¹ (nyùptā¹) |
न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्ताभिः (nyùptābhiḥ) |
| dative | न्युप्तायै (nyùptāyai) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्ताभ्यः (nyùptābhyaḥ) |
| ablative | न्युप्तायाः (nyùptāyāḥ) न्युप्तायै² (nyùptāyai²) |
न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्ताभ्यः (nyùptābhyaḥ) |
| genitive | न्युप्तायाः (nyùptāyāḥ) न्युप्तायै² (nyùptāyai²) |
न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तानाम् (nyùptānām) |
| locative | न्युप्तायाम् (nyùptāyām) | न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तासु (nyùptāsu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | न्युप्तम् (nyùptam) | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्तानि (nyùptāni) न्युप्ता¹ (nyùptā¹) |
| vocative | न्युप्त (nyúpta) | न्युप्ते (nyúpte) | न्युप्तानि (nyúptāni) न्युप्ता¹ (nyúptā¹) |
| accusative | न्युप्तम् (nyùptam) | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्तानि (nyùptāni) न्युप्ता¹ (nyùptā¹) |
| instrumental | न्युप्तेन (nyùptena) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तैः (nyùptaiḥ) न्युप्तेभिः¹ (nyùptebhiḥ¹) |
| dative | न्युप्ताय (nyùptāya) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तेभ्यः (nyùptebhyaḥ) |
| ablative | न्युप्तात् (nyùptāt) | न्युप्ताभ्याम् (nyùptābhyām) | न्युप्तेभ्यः (nyùptebhyaḥ) |
| genitive | न्युप्तस्य (nyùptasya) | न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तानाम् (nyùptānām) |
| locative | न्युप्ते (nyùpte) | न्युप्तयोः (nyùptayoḥ) | न्युप्तेषु (nyùpteṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- Pali: nivutta (“thrown, scattered”)