धुनि
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- ধুনি (Assamese script)
- ᬥᬸᬦᬶ (Balinese script)
- ধুনি (Bengali script)
- 𑰠𑰲𑰡𑰰 (Bhaiksuki script)
- 𑀥𑀼𑀦𑀺 (Brahmi script)
- ဓုနိ (Burmese script)
- ધુનિ (Gujarati script)
- ਧੁਨਿ (Gurmukhi script)
- 𑌧𑍁𑌨𑌿 (Grantha script)
- ꦣꦸꦤꦶ (Javanese script)
- 𑂡𑂳𑂢𑂱 (Kaithi script)
- ಧುನಿ (Kannada script)
- ធុនិ (Khmer script)
- ຘຸນິ (Lao script)
- ധുനി (Malayalam script)
- ᢡᡠᠨᡳ (Manchu script)
- 𑘠𑘳𑘡𑘱 (Modi script)
- ᢑᠾᠤᠨᠢ (Mongolian script)
- 𑧀𑧔𑧁𑧒 (Nandinagari script)
- 𑐢𑐸𑐣𑐶 (Newa script)
- ଧୁନି (Odia script)
- ꢤꢸꢥꢶ (Saurashtra script)
- 𑆣𑆶𑆤𑆴 (Sharada script)
- 𑖠𑖲𑖡𑖰 (Siddham script)
- ධුනි (Sinhalese script)
- 𑩮𑩒𑩯𑩑 (Soyombo script)
- 𑚜𑚰𑚝𑚮 (Takri script)
- து⁴நி (Tamil script)
- ధుని (Telugu script)
- ธุนิ (Thai script)
- དྷུ་ནི (Tibetan script)
- 𑒡𑒳𑒢𑒱 (Tirhuta script)
- 𑨜𑨃𑨝𑨁 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From Proto-Indo-European *dʰún-is, from *dʰwen- (“to make noise”). Cognate with English din. Also related to ध्वनि (dhvani).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]धुनि • (dhúni) stem
- noisy, boisterous, roaring loudly, sounding
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.87.3:
- प्रैषामज्मेषु विथुरेव रेजते भूमिर्यामेषु यद्ध युञ्जते शुभे ।
ते क्रीळयो धुनयो भ्राजदृष्टयः स्वयं महित्वं पनयन्त धूतयः ॥- praiṣāmajmeṣu vithureva rejate bhūmiryāmeṣu yaddha yuñjate śubhe.
te krīḷayo dhunayo bhrājadṛṣṭayaḥ svayaṃ mahitvaṃ panayanta dhūtayaḥ. - At their racings the Earth trembles as if weak and worn, when they yoke their cars for victory on their ways.
They, sportive, boisterous, armed with glittering spears, causing tremors, admire their own might.
- praiṣāmajmeṣu vithureva rejate bhūmiryāmeṣu yaddha yuñjate śubhe.
- प्रैषामज्मेषु विथुरेव रेजते भूमिर्यामेषु यद्ध युञ्जते शुभे ।
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | धुनिः (dhúniḥ) | धुनी (dhúnī) | धुनयः (dhúnayaḥ) |
| vocative | धुने (dhúne) | धुनी (dhúnī) | धुनयः (dhúnayaḥ) |
| accusative | धुनिम् (dhúnim) | धुनी (dhúnī) | धुनीन् (dhúnīn) |
| instrumental | धुनिना (dhúninā) धुन्या¹ (dhúnyā¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभिः (dhúnibhiḥ) |
| dative | धुनये (dhúnaye) | धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| ablative | धुनेः (dhúneḥ) धुन्यः¹ (dhúnyaḥ¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| genitive | धुनेः (dhúneḥ) धुन्यः¹ (dhúnyaḥ¹) |
धुन्योः (dhúnyoḥ) | धुनीनाम् (dhúnīnām) |
| locative | धुनौ (dhúnau) धुना¹ (dhúnā¹) |
धुन्योः (dhúnyoḥ) | धुनिषु (dhúniṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | धुनिः (dhúniḥ) | धुनी (dhúnī) | धुनयः (dhúnayaḥ) |
| vocative | धुने (dhúne) | धुनी (dhúnī) | धुनयः (dhúnayaḥ) |
| accusative | धुनिम् (dhúnim) | धुनी (dhúnī) | धुनीः (dhúnīḥ) |
| instrumental | धुन्या (dhúnyā) धुनी¹ (dhúnī¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभिः (dhúnibhiḥ) |
| dative | धुनये (dhúnaye) धुन्यै² (dhúnyai²) धुनी¹ (dhúnī¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| ablative | धुनेः (dhúneḥ) धुन्याः² (dhúnyāḥ²) धुन्यै³ (dhúnyai³) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| genitive | धुनेः (dhúneḥ) धुन्याः² (dhúnyāḥ²) धुन्यै³ (dhúnyai³) |
धुन्योः (dhúnyoḥ) | धुनीनाम् (dhúnīnām) |
| locative | धुनौ (dhúnau) धुन्याम्² (dhúnyām²) धुना¹ (dhúnā¹) |
धुन्योः (dhúnyoḥ) | धुनिषु (dhúniṣu) |
- ¹Vedic
- ²Later Sanskrit
- ³Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | धुनि (dhúni) | धुनिनी (dhúninī) | धुनीनि (dhúnīni) धुनि¹ (dhúni¹) धुनी¹ (dhúnī¹) |
| vocative | धुनि (dhúni) धुने (dhúne) |
धुनिनी (dhúninī) | धुनीनि (dhúnīni) धुनि¹ (dhúni¹) धुनी¹ (dhúnī¹) |
| accusative | धुनि (dhúni) | धुनिनी (dhúninī) | धुनीनि (dhúnīni) धुनि¹ (dhúni¹) धुनी¹ (dhúnī¹) |
| instrumental | धुनिना (dhúninā) धुन्या¹ (dhúnyā¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभिः (dhúnibhiḥ) |
| dative | धुनिने (dhúnine) धुनये¹ (dhúnaye¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| ablative | धुनिनः (dhúninaḥ) धुनेः¹ (dhúneḥ¹) |
धुनिभ्याम् (dhúnibhyām) | धुनिभ्यः (dhúnibhyaḥ) |
| genitive | धुनिनः (dhúninaḥ) धुनेः¹ (dhúneḥ¹) |
धुनिनोः (dhúninoḥ) | धुनीनाम् (dhúnīnām) |
| locative | धुनिनि (dhúnini) धुनौ¹ (dhúnau¹) धुना¹ (dhúnā¹) |
धुनिनोः (dhúninoḥ) | धुनिषु (dhúniṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]Further reading
[edit]- Monier Williams (1899) “धुनि”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 517, column 2.