द्विगुण

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit द्विगुण (dviguṇa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪ʋɪ.ɡʊɳ/, [d̪wɪ.ɡʊ̃ɳ]

Adjective

द्विगुण • (dviguṇ) (indeclinable)

1. (formal) double

   Synonym: दोगुना (dogunā)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “द्विगुण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 2405
• Bahri, Hardev (1989) “द्विगुण”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons, page 325.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দ্বিগুণ (Assamese script)
• ᬤ᭄ᬯᬶᬕᬸᬡ (Balinese script)
• দ্বিগুণ (Bengali script)
• 𑰟𑰿𑰪𑰰𑰐𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑁆𑀯𑀺𑀕𑀼𑀡 (Brahmi script)
• ဒွိဂုဏ (Burmese script)
• દ્વિગુણ (Gujarati script)
• ਦ੍ਵਿਗੁਣ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑍍𑌵𑌿𑌗𑍁𑌣 (Grantha script)
• ꦢ꧀ꦮꦶꦒꦸꦟ (Javanese script)
• 𑂠𑂹𑂫𑂱𑂏𑂳𑂝 (Kaithi script)
• ದ್ವಿಗುಣ (Kannada script)
• ទ្វិគុណ (Khmer script)
• ທ຺ວິຄຸຓ (Lao script)
• ദ്വിഗുണ (Malayalam script)
• ᡩᠣᠸᡳᡤᡠᢏᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘿𑘪𑘱𑘐𑘳𑘜 (Modi script)
• ᢑᠸᠢᠺᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦿𑧠𑧊𑧒𑦰𑧔𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐡𑑂𑐰𑐶𑐐𑐸𑐞 (Newa script)
• ଦ୍ଵିଗୁଣ (Odia script)
• ꢣ꣄ꢮꢶꢔꢸꢠ (Saurashtra script)
• 𑆢𑇀𑆮𑆴𑆓𑆶𑆟 (Sharada script)
• 𑖟𑖿𑖪𑖰𑖐𑖲𑖜 (Siddham script)
• ද්‍විගුණ (Sinhalese script)
• 𑩭 𑪙𑩾𑩑𑩞𑩒𑩪 (Soyombo script)
• 𑚛𑚶𑚦𑚮𑚌𑚰𑚘 (Takri script)
• த்³விகு³ண (Tamil script)
• ద్విగుణ (Telugu script)
• ทฺวิคุณ (Thai script)
• དྭི་གུ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒠𑓂𑒫𑒱𑒑𑒳𑒝 (Tirhuta script)
• 𑨛𑩇𑨭𑨁𑨍𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

Bahuvrīhi compound of द्वि (dvi, “two”) +‎ गुण (guṇa, “times, fold”, in compounds).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /dʋi.ɡu.ɳɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /d̪ʋi.ɡu.ɳɐ/

Adjective

द्विगुण • (dviguṇá) stem

1. double
   • c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa :

     तथा चोक्तम्
     आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा ।
     षड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥

     tathā coktam
     āhāro dviguṇaḥ strīṇāṃ buddhistāsāṃ caturguṇā.
     ṣaḍguṇo vyavasāyaśca kāmaścāṣṭaguṇaḥ smṛtaḥ.

     Thus, it is said: livelihood of women is double, their intelligence is quadruple, their resolution is sextuple, and their desire is octuple.

2. twofold (having two parts)

Declension

Masculine a-stem declension of द्विगुण

	singular	dual	plural
nominative	द्विगुणः (dviguṇáḥ)	द्विगुणौ (dviguṇaú) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹)	द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ) द्विगुणासः¹ (dviguṇā́saḥ¹)
vocative	द्विगुण (dvíguṇa)	द्विगुणौ (dvíguṇau) द्विगुणा¹ (dvíguṇā¹)	द्विगुणाः (dvíguṇāḥ) द्विगुणासः¹ (dvíguṇāsaḥ¹)
accusative	द्विगुणम् (dviguṇám)	द्विगुणौ (dviguṇaú) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹)	द्विगुणान् (dviguṇā́n)
instrumental	द्विगुणेन (dviguṇéna)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणैः (dviguṇaíḥ) द्विगुणेभिः¹ (dviguṇébhiḥ¹)
dative	द्विगुणाय (dviguṇā́ya)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ)
ablative	द्विगुणात् (dviguṇā́t)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ)
genitive	द्विगुणस्य (dviguṇásya)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām)
locative	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणेषु (dviguṇéṣu)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of द्विगुणा

	singular	dual	plural
nominative	द्विगुणा (dviguṇā́)	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ)
vocative	द्विगुणे (dvíguṇe)	द्विगुणे (dvíguṇe)	द्विगुणाः (dvíguṇāḥ)
accusative	द्विगुणाम् (dviguṇā́m)	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणाः (dviguṇā́ḥ)
instrumental	द्विगुणया (dviguṇáyā) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणाभिः (dviguṇā́bhiḥ)
dative	द्विगुणायै (dviguṇā́yai)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणाभ्यः (dviguṇā́bhyaḥ)
ablative	द्विगुणायाः (dviguṇā́yāḥ) द्विगुणायै² (dviguṇā́yai²)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणाभ्यः (dviguṇā́bhyaḥ)
genitive	द्विगुणायाः (dviguṇā́yāḥ) द्विगुणायै² (dviguṇā́yai²)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām)
locative	द्विगुणायाम् (dviguṇā́yām)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणासु (dviguṇā́su)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of द्विगुण

	singular	dual	plural
nominative	द्विगुणम् (dviguṇám)	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणानि (dviguṇā́ni) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹)
vocative	द्विगुण (dvíguṇa)	द्विगुणे (dvíguṇe)	द्विगुणानि (dvíguṇāni) द्विगुणा¹ (dvíguṇā¹)
accusative	द्विगुणम् (dviguṇám)	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणानि (dviguṇā́ni) द्विगुणा¹ (dviguṇā́¹)
instrumental	द्विगुणेन (dviguṇéna)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणैः (dviguṇaíḥ) द्विगुणेभिः¹ (dviguṇébhiḥ¹)
dative	द्विगुणाय (dviguṇā́ya)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ)
ablative	द्विगुणात् (dviguṇā́t)	द्विगुणाभ्याम् (dviguṇā́bhyām)	द्विगुणेभ्यः (dviguṇébhyaḥ)
genitive	द्विगुणस्य (dviguṇásya)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणानाम् (dviguṇā́nām)
locative	द्विगुणे (dviguṇé)	द्विगुणयोः (dviguṇáyoḥ)	द्विगुणेषु (dviguṇéṣu)

• ¹Vedic

Derived terms

• द्विगुणम् (dviguṇam, “doubly”, adverb)

Descendants

• Niya Prakrit: 𐨡𐨁𐨒𐨂𐨣 (diguna)
• Pali: diguṇa
• Prakrit: 𑀤𑀺𑀉𑀡 (diuṇa)

References

• Monier Williams (1899) “द्विगुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 504, column 3.
• Hellwig, Oliver (2010–2025) “dviguṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “द्विगुण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 849
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “dviguṇá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 381