द्विगुण

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit द्विगुण (dviguṇa).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪ʋɪ.ɡʊɳ/, [d̪wɪ.ɡʊ̃ɳ]

Adjective

द्विगुण • (dviguṇ) (indeclinable)

1. (formal) double

   Synonym: दोगुना (dogunā)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “द्विगुण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 2405
• Bahri, Hardev (1989) “द्विगुण”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons, page 325.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দ্বিগুণ (Assamese script)
• ᬤ᭄ᬯᬶᬕᬸᬡ (Balinese script)
• দ্বিগুণ (Bengali script)
• 𑰟𑰿𑰪𑰰𑰐𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑁆𑀯𑀺𑀕𑀼𑀡 (Brahmi script)
• ဒွိဂုဏ (Burmese script)
• દ્વિગુણ (Gujarati script)
• ਦ੍ਵਿਗੁਣ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑍍𑌵𑌿𑌗𑍁𑌣 (Grantha script)
• ꦢ꧀ꦮꦶꦒꦸꦟ (Javanese script)
• 𑂠𑂹𑂫𑂱𑂏𑂳𑂝 (Kaithi script)
• ದ್ವಿಗುಣ (Kannada script)
• ទ្វិគុណ (Khmer script)
• ທ຺ວິຄຸຓ (Lao script)
• ദ്വിഗുണ (Malayalam script)
• ᡩᠣᠸᡳᡤᡠᢏᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘿𑘪𑘱𑘐𑘳𑘜 (Modi script)
• ᢑᠸᠢᠺᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦿𑧠𑧊𑧒𑦰𑧔𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐡𑑂𑐰𑐶𑐐𑐸𑐞 (Newa script)
• ଦ୍ଵିଗୁଣ (Odia script)
• ꢣ꣄ꢮꢶꢔꢸꢠ (Saurashtra script)
• 𑆢𑇀𑆮𑆴𑆓𑆶𑆟 (Sharada script)
• 𑖟𑖿𑖪𑖰𑖐𑖲𑖜 (Siddham script)
• ද්‍විගුණ (Sinhalese script)
• 𑩭 𑪙𑩾𑩑𑩞𑩒𑩪 (Soyombo script)
• 𑚛𑚶𑚦𑚮𑚌𑚰𑚘 (Takri script)
• த்³விகு³ண (Tamil script)
• ద్విగుణ (Telugu script)
• ทฺวิคุณ (Thai script)
• དྭི་གུ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒠𑓂𑒫𑒱𑒑𑒳𑒝 (Tirhuta script)
• 𑨛𑩇𑨭𑨁𑨍𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

Bahuvrīhi compound of द्वि (dvi, “two”) +‎ गुण (guṇa, “times, fold”, in compounds).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /dʋi.ɡu.ɳɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈd̪ʋi.ɡu.ɳɐ/

Adjective

द्विगुण • (dviguṇá) stem

1. double
   • c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa :

     तथा चोक्तम्
     आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा ।
     षड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥

     tathā coktam
     āhāro dviguṇaḥ strīṇāṃ buddhistāsāṃ caturguṇā.
     ṣaḍguṇo vyavasāyaśca kāmaścāṣṭaguṇaḥ smṛtaḥ.

     Thus, it is said: livelihood of women is double, their intelligence is quadruple, their resolution is sextuple, and their desire is octuple.

2. twofold (having two parts)

Declension

Masculine a-stem declension of द्विगुण (dviguṇá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	द्विगुणः dviguṇáḥ	द्विगुणौ / द्विगुणा¹ dviguṇaú / dviguṇā́¹	द्विगुणाः / द्विगुणासः¹ dviguṇā́ḥ / dviguṇā́saḥ¹
Vocative	द्विगुण dvíguṇa	द्विगुणौ / द्विगुणा¹ dvíguṇau / dvíguṇā¹	द्विगुणाः / द्विगुणासः¹ dvíguṇāḥ / dvíguṇāsaḥ¹
Accusative	द्विगुणम् dviguṇám	द्विगुणौ / द्विगुणा¹ dviguṇaú / dviguṇā́¹	द्विगुणान् dviguṇā́n
Instrumental	द्विगुणेन dviguṇéna	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणैः / द्विगुणेभिः¹ dviguṇaíḥ / dviguṇébhiḥ¹
Dative	द्विगुणाय dviguṇā́ya	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणेभ्यः dviguṇébhyaḥ
Ablative	द्विगुणात् dviguṇā́t	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणेभ्यः dviguṇébhyaḥ
Genitive	द्विगुणस्य dviguṇásya	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणानाम् dviguṇā́nām
Locative	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणेषु dviguṇéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of द्विगुणा (dviguṇā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	द्विगुणा dviguṇā́	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणाः dviguṇā́ḥ
Vocative	द्विगुणे dvíguṇe	द्विगुणे dvíguṇe	द्विगुणाः dvíguṇāḥ
Accusative	द्विगुणाम् dviguṇā́m	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणाः dviguṇā́ḥ
Instrumental	द्विगुणया / द्विगुणा¹ dviguṇáyā / dviguṇā́¹	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणाभिः dviguṇā́bhiḥ
Dative	द्विगुणायै dviguṇā́yai	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणाभ्यः dviguṇā́bhyaḥ
Ablative	द्विगुणायाः / द्विगुणायै² dviguṇā́yāḥ / dviguṇā́yai²	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणाभ्यः dviguṇā́bhyaḥ
Genitive	द्विगुणायाः / द्विगुणायै² dviguṇā́yāḥ / dviguṇā́yai²	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणानाम् dviguṇā́nām
Locative	द्विगुणायाम् dviguṇā́yām	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणासु dviguṇā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of द्विगुण (dviguṇá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	द्विगुणम् dviguṇám	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणानि / द्विगुणा¹ dviguṇā́ni / dviguṇā́¹
Vocative	द्विगुण dvíguṇa	द्विगुणे dvíguṇe	द्विगुणानि / द्विगुणा¹ dvíguṇāni / dvíguṇā¹
Accusative	द्विगुणम् dviguṇám	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणानि / द्विगुणा¹ dviguṇā́ni / dviguṇā́¹
Instrumental	द्विगुणेन dviguṇéna	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणैः / द्विगुणेभिः¹ dviguṇaíḥ / dviguṇébhiḥ¹
Dative	द्विगुणाय dviguṇā́ya	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणेभ्यः dviguṇébhyaḥ
Ablative	द्विगुणात् dviguṇā́t	द्विगुणाभ्याम् dviguṇā́bhyām	द्विगुणेभ्यः dviguṇébhyaḥ
Genitive	द्विगुणस्य dviguṇásya	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणानाम् dviguṇā́nām
Locative	द्विगुणे dviguṇé	द्विगुणयोः dviguṇáyoḥ	द्विगुणेषु dviguṇéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• द्विगुणम् (dviguṇam, “doubly”, adverb)

Descendants

• Niya Prakrit: 𐨡𐨁𐨒𐨂𐨣 (diguna)
• Pali: diguṇa
• Prakrit: 𑀤𑀺𑀉𑀡 (diuṇa)

References

• Monier Williams (1899) “द्विगुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 504, column 3.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “dviguṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “द्विगुण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 849
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “dviguṇá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 381