दरिद्र

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दरिद्र (daridra)

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /d̪ə.ɾɪd̪.ɾᵊ/, [d̪ɐ.ɾɪd̪.ɾᵊ]

Adjective

दरिद्र • (daridra) (indeclinable)

poor, needy

Noun

दरिद्र • (daridra) m or f by sense

poor person

Declension

NOTE: This term is declined masculine or feminine according to the gender of the referent.

Declension of दरिद्र (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	दरिद्र daridra	दरिद्र daridra
oblique	दरिद्र daridra	दरिद्रों daridrõ
vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रो daridro

Declension of दरिद्र (fem cons-stem)

	singular	plural
direct	दरिद्र daridra	दरिद्रें daridrẽ
oblique	दरिद्र daridra	दरिद्रों daridrõ
vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रो daridro

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दरिद्र (daridra). First attested as Old Marathi 𑘟𑘨𑘱𑘟𑘿𑘨 (daridra).

Pronunciation

IPA^(key): /d̪ə.ɾid̪.ɾə/

Noun

दरिद्र • (daridra) m

(uncommon) poor person / people
Synonym: गरीब (garīb)

Declension

Declension of दरिद्र (masc cons-stem)
direct singular	दरिद्र daridra
direct plural	दरिद्र daridra
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	दरिद्र daridra	दरिद्र daridra
oblique सामान्यरूप	दरिद्रा daridrā	दरिद्रां- daridrān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	दरिद्राला daridrālā	दरिद्रांना daridrānnā
ergative	दरिद्राने, दरिद्रानं daridrāne, daridrāna	दरिद्रांनी daridrānnī
instrumental	दरिद्राशी daridrāśī	दरिद्रांशी daridrānśī
locative सप्तमी	दरिद्रात daridrāt	दरिद्रांत daridrāt
vocative संबोधन	दरिद्रा daridrā	दरिद्रांनो daridrānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of दरिद्र (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	दरिद्राचा daridrāċā	दरिद्राचे daridrāċe	दरिद्राची daridrācī	दरिद्राच्या daridrācā	दरिद्राचे, दरिद्राचं daridrāċe, daridrāċa	दरिद्राची daridrācī	दरिद्राच्या daridrācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	दरिद्रांचा daridrānċā	दरिद्रांचे daridrānċe	दरिद्रांची daridrāñcī	दरिद्रांच्या daridrāncā	दरिद्रांचे, दरिद्रांचं daridrānċe, daridrānċa	दरिद्रांची daridrāñcī	दरिद्रांच्या daridrāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

References

Shridhar Ganesh Vaze (1911) “दरिद्र”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press

Sanskrit

Alternative scripts

দৰিদ্ৰ (Assamese script)
ᬤᬭᬶᬤ᭄ᬭ (Balinese script)
দরিদ্র (Bengali script)
𑰟𑰨𑰰𑰟𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀤𑀭𑀺𑀤𑁆𑀭 (Brahmi script)
ဒရိဒြ (Burmese script)
દરિદ્ર (Gujarati script)
ਦਰਿਦ੍ਰ (Gurmukhi script)
𑌦𑌰𑌿𑌦𑍍𑌰 (Grantha script)
ꦢꦫꦶꦢꦿ (Javanese script)
𑂠𑂩𑂱𑂠𑂹𑂩 (Kaithi script)
ದರಿದ್ರ (Kannada script)
ទរិទ្រ (Khmer script)
ທຣິທ຺ຣ (Lao script)
ദരിദ്ര (Malayalam script)
ᡩᠠᡵᡳᡩᡵᠠ (Manchu script)
𑘟𑘨𑘱𑘟𑘿𑘨 (Modi script)
ᢑᠠᠷᠢᢑᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦿𑧈𑧒𑦿𑧠𑧈 (Nandinagari script)
𑐡𑐬𑐶𑐡𑑂𑐬 (Newa script)
ଦରିଦ୍ର (Odia script)
ꢣꢬꢶꢣ꣄ꢬ (Saurashtra script)
𑆢𑆫𑆴𑆢𑇀𑆫 (Sharada script)
𑖟𑖨𑖰𑖟𑖿𑖨 (Siddham script)
දරිද්‍ර (Sinhalese script)
𑩭𑩼𑩑𑩭 𑪙𑩼 (Soyombo script)
𑚛𑚤𑚮𑚛𑚶𑚤 (Takri script)
த³ரித்³ர (Tamil script)
దరిద్ర (Telugu script)
ทริทฺร (Thai script)
ད་རི་དྲ (Tibetan script)
𑒠𑒩𑒱𑒠𑓂𑒩 (Tirhuta script)
𑨛𑨫𑨁𑨛𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

Derived from the intensive verb दरिद्राति (daridrāti, “to run hither and tither, to be in need or poor”), from the root द्रा (drā, “to run”), from Proto-Indo-European *dreh₂- (“to run”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /dɐ.ɾid.ɾɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /d̪ɐˈɾid̪.ɾɐ/

Adjective

दरिद्र • (daridra) stem

roving, strolling
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā)
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Śukla-Yajurveda (Vājasenayi Saṃhitā)
- c. 700 BCE, Śatapatha Brāhmaṇa
- TāṇḍyaBr
poor, needy, deprived of [with instrumental]
- c. 1000, Somadeva, Kathāsaritsāgara
- Bhartṛ

Declension

Masculine a-stem declension of दरिद्र (daridra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दरिद्रः daridraḥ	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्राः / दरिद्रासः¹ daridrāḥ / daridrāsaḥ¹
Vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्राः / दरिद्रासः¹ daridrāḥ / daridrāsaḥ¹
Accusative	दरिद्रम् daridram	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्रान् daridrān
Instrumental	दरिद्रेण daridreṇa	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रैः / दरिद्रेभिः¹ daridraiḥ / daridrebhiḥ¹
Dative	दरिद्राय daridrāya	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Ablative	दरिद्रात् daridrāt	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Genitive	दरिद्रस्य daridrasya	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्राणाम् daridrāṇām
Locative	दरिद्रे daridre	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्रेषु daridreṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दरिद्रा (daridrā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दरिद्रा daridrā	दरिद्रे daridre	दरिद्राः daridrāḥ
Vocative	दरिद्रे daridre	दरिद्रे daridre	दरिद्राः daridrāḥ
Accusative	दरिद्राम् daridrām	दरिद्रे daridre	दरिद्राः daridrāḥ
Instrumental	दरिद्रया / दरिद्रा¹ daridrayā / daridrā¹	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्राभिः daridrābhiḥ
Dative	दरिद्रायै daridrāyai	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्राभ्यः daridrābhyaḥ
Ablative	दरिद्रायाः / दरिद्रायै² daridrāyāḥ / daridrāyai²	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्राभ्यः daridrābhyaḥ
Genitive	दरिद्रायाः / दरिद्रायै² daridrāyāḥ / daridrāyai²	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्राणाम् daridrāṇām
Locative	दरिद्रायाम् daridrāyām	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्रासु daridrāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दरिद्र (daridra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दरिद्रम् daridram	दरिद्रे daridre	दरिद्राणि / दरिद्रा¹ daridrāṇi / daridrā¹
Vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रे daridre	दरिद्राणि / दरिद्रा¹ daridrāṇi / daridrā¹
Accusative	दरिद्रम् daridram	दरिद्रे daridre	दरिद्राणि / दरिद्रा¹ daridrāṇi / daridrā¹
Instrumental	दरिद्रेण daridreṇa	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रैः / दरिद्रेभिः¹ daridraiḥ / daridrebhiḥ¹
Dative	दरिद्राय daridrāya	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Ablative	दरिद्रात् daridrāt	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Genitive	दरिद्रस्य daridrasya	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्राणाम् daridrāṇām
Locative	दरिद्रे daridre	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्रेषु daridreṣu
Notes	¹Vedic

Noun

दरिद्र • (daridra) stem, m (feminine दरिद्रा)

a beggar
- c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa

Declension

Masculine a-stem declension of दरिद्र (daridra)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दरिद्रः daridraḥ	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्राः / दरिद्रासः¹ daridrāḥ / daridrāsaḥ¹
Vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्राः / दरिद्रासः¹ daridrāḥ / daridrāsaḥ¹
Accusative	दरिद्रम् daridram	दरिद्रौ / दरिद्रा¹ daridrau / daridrā¹	दरिद्रान् daridrān
Instrumental	दरिद्रेण daridreṇa	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रैः / दरिद्रेभिः¹ daridraiḥ / daridrebhiḥ¹
Dative	दरिद्राय daridrāya	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Ablative	दरिद्रात् daridrāt	दरिद्राभ्याम् daridrābhyām	दरिद्रेभ्यः daridrebhyaḥ
Genitive	दरिद्रस्य daridrasya	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्राणाम् daridrāṇām
Locative	दरिद्रे daridre	दरिद्रयोः daridrayoḥ	दरिद्रेषु daridreṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: daridar
  Arabic script: دَرِدَر
  
  Devanagari script: दरिद्र्
Pali: dalidda, daḷidda, daḷiddiya, daḷidda
Prakrit: 𑀤𑀭𑀹𑀤𑁆𑀤 (darādda), 𑀤𑀮𑀹𑀤𑁆𑀤 (dalādda)
- Gujarati: દરિદ્ર (daridra), દળદર (daḷdar)
- Punjabi: dariddar, daliddar
  Gurmukhi script: ਦਰਿੱਦਰ, ਦਲਿੱਦਰ
  
  Shahmukhi script: دَرِدَّر, دَلِدَّر
- Sinhalese: දිළිඳ (diḷiⁿda)
Prakrit: 𑀤𑀭𑀺𑀤𑁆𑀤𑀺𑀬 (dariddiya)
- Kashmiri: daridrī
  Arabic script: دَرِدری
  
  Devanagari script: दरिद्री
- Gujarati: દરિદ્રી (daridrī), દળદ્રી (daḷdrī)

References

Monier Williams (1899) “दरिद्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 470.