त्रिवन्धुर

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ত্ৰিৱন্ধুৰ (Assamese script)
• ᬢ᭄ᬭᬶᬯᬦ᭄ᬥᬸᬭ (Balinese script)
• ত্রিবন্ধুর (Bengali script)
• 𑰝𑰿𑰨𑰰𑰪𑰡𑰿𑰠𑰲𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀢𑁆𑀭𑀺𑀯𑀦𑁆𑀥𑀼𑀭 (Brahmi script)
• တြိဝန္ဓုရ (Burmese script)
• ત્રિવન્ધુર (Gujarati script)
• ਤ੍ਰਿਵਨ੍ਧੁਰ (Gurmukhi script)
• 𑌤𑍍𑌰𑌿𑌵𑌨𑍍𑌧𑍁𑌰 (Grantha script)
• ꦠꦿꦶꦮꦤ꧀ꦣꦸꦫ (Javanese script)
• 𑂞𑂹𑂩𑂱𑂫𑂢𑂹𑂡𑂳𑂩 (Kaithi script)
• ತ್ರಿವನ್ಧುರ (Kannada script)
• ត្រិវន្ធុរ (Khmer script)
• ຕ຺ຣິວນ຺ຘຸຣ (Lao script)
• ത്രിവന്ധുര (Malayalam script)
• ᢠᡵᡳᠸᠠᠨᢡᡠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘝𑘿𑘨𑘱𑘪𑘡𑘿𑘠𑘳𑘨 (Modi script)
• ᢐᠷᠢᠸᠠᠨᢑᠾᠤᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦽𑧠𑧈𑧒𑧊𑧁𑧠𑧀𑧔𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐟𑑂𑐬𑐶𑐰𑐣𑑂𑐢𑐸𑐬 (Newa script)
• ତ୍ରିଵନ୍ଧୁର (Odia script)
• ꢡ꣄ꢬꢶꢮꢥ꣄ꢤꢸꢬ (Saurashtra script)
• 𑆠𑇀𑆫𑆴𑆮𑆤𑇀𑆣𑆶𑆫 (Sharada script)
• 𑖝𑖿𑖨𑖰𑖪𑖡𑖿𑖠𑖲𑖨 (Siddham script)
• ත්‍රිවන්‍ධුර (Sinhalese script)
• 𑩫 𑪙𑩼𑩑𑩾𑩯 𑪙𑩮𑩒𑩼 (Soyombo script)
• 𑚙𑚶𑚤𑚮𑚦𑚝𑚶𑚜𑚰𑚤 (Takri script)
• த்ரிவந்து⁴ர (Tamil script)
• త్రివన్ధుర (Telugu script)
• ตฺริวนฺธุร (Thai script)
• ཏྲི་ཝ་ནྡྷུ་ར (Tibetan script)
• 𑒞𑓂𑒩𑒱𑒫𑒢𑓂𑒡𑒳𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨙𑩇𑨫𑨁𑨭𑨝𑩇𑨜𑨃𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

Bahuvrīhi compound of त्रि (trí, “three, tri-”) +‎ वन्धुर (vandhúra, “a charioteer's seat”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /tɾi.ʋɐn.dʱu.ɾɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /t̪ɾiˈʋɐn̪.d̪ʱu.ɾɐ/

Adjective

त्रिवन्धुर • (trivandhurá) stem

1. having 3 seats (applied to chariot of the Aśvins)
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 7.71.4:

     यो वां॒ रथो॑ नृपती॒ अस्ति॑ वो॒ळ्हा त्रि॑वन्धु॒रो वसु॑माँ उ॒स्रया॑मा ।
     आ न॑ ए॒ना ना॑स॒त्योप॑ यातम॒भि यद्वां॑ वि॒श्वप्स्न्यो॒ जिगा॑ति ॥

     yó vāṃ rátho nṛpatī ásti voḷhā́ trivandhuró vásumām̐ usráyāmā.
     ā́ na enā́ nāsatyópa yātamabhí yádvāṃ viśvápsnyo jígāti.

     The chariot, lords of men, that conveys you, moving at daylight, triple-seated, fraught with riches, Even with this come unto us, Nāsatyās, that laden with all food it may approach us.

Declension

Masculine a-stem declension of त्रिवन्धुर (trivandhurá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	त्रिवन्धुरः trivandhuráḥ	त्रिवन्धुरौ / त्रिवन्धुरा¹ trivandhuraú / trivandhurā́¹	त्रिवन्धुराः / त्रिवन्धुरासः¹ trivandhurā́ḥ / trivandhurā́saḥ¹
Vocative	त्रिवन्धुर trívandhura	त्रिवन्धुरौ / त्रिवन्धुरा¹ trívandhurau / trívandhurā¹	त्रिवन्धुराः / त्रिवन्धुरासः¹ trívandhurāḥ / trívandhurāsaḥ¹
Accusative	त्रिवन्धुरम् trivandhurám	त्रिवन्धुरौ / त्रिवन्धुरा¹ trivandhuraú / trivandhurā́¹	त्रिवन्धुरान् trivandhurā́n
Instrumental	त्रिवन्धुरेण trivandhuréṇa	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरैः / त्रिवन्धुरेभिः¹ trivandhuraíḥ / trivandhurébhiḥ¹
Dative	त्रिवन्धुराय trivandhurā́ya	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरेभ्यः trivandhurébhyaḥ
Ablative	त्रिवन्धुरात् trivandhurā́t	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरेभ्यः trivandhurébhyaḥ
Genitive	त्रिवन्धुरस्य trivandhurásya	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुराणाम् trivandhurā́ṇām
Locative	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुरेषु trivandhuréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of त्रिवन्धुरा (trivandhurā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	त्रिवन्धुरा trivandhurā́	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुराः trivandhurā́ḥ
Vocative	त्रिवन्धुरे trívandhure	त्रिवन्धुरे trívandhure	त्रिवन्धुराः trívandhurāḥ
Accusative	त्रिवन्धुराम् trivandhurā́m	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुराः trivandhurā́ḥ
Instrumental	त्रिवन्धुरया / त्रिवन्धुरा¹ trivandhuráyā / trivandhurā́¹	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुराभिः trivandhurā́bhiḥ
Dative	त्रिवन्धुरायै trivandhurā́yai	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुराभ्यः trivandhurā́bhyaḥ
Ablative	त्रिवन्धुरायाः / त्रिवन्धुरायै² trivandhurā́yāḥ / trivandhurā́yai²	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुराभ्यः trivandhurā́bhyaḥ
Genitive	त्रिवन्धुरायाः / त्रिवन्धुरायै² trivandhurā́yāḥ / trivandhurā́yai²	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुराणाम् trivandhurā́ṇām
Locative	त्रिवन्धुरायाम् trivandhurā́yām	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुरासु trivandhurā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of त्रिवन्धुर (trivandhurá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	त्रिवन्धुरम् trivandhurám	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुराणि / त्रिवन्धुरा¹ trivandhurā́ṇi / trivandhurā́¹
Vocative	त्रिवन्धुर trívandhura	त्रिवन्धुरे trívandhure	त्रिवन्धुराणि / त्रिवन्धुरा¹ trívandhurāṇi / trívandhurā¹
Accusative	त्रिवन्धुरम् trivandhurám	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुराणि / त्रिवन्धुरा¹ trivandhurā́ṇi / trivandhurā́¹
Instrumental	त्रिवन्धुरेण trivandhuréṇa	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरैः / त्रिवन्धुरेभिः¹ trivandhuraíḥ / trivandhurébhiḥ¹
Dative	त्रिवन्धुराय trivandhurā́ya	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरेभ्यः trivandhurébhyaḥ
Ablative	त्रिवन्धुरात् trivandhurā́t	त्रिवन्धुराभ्याम् trivandhurā́bhyām	त्रिवन्धुरेभ्यः trivandhurébhyaḥ
Genitive	त्रिवन्धुरस्य trivandhurásya	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुराणाम् trivandhurā́ṇām
Locative	त्रिवन्धुरे trivandhuré	त्रिवन्धुरयोः trivandhuráyoḥ	त्रिवन्धुरेषु trivandhuréṣu
Notes	¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “त्रिवन्धुर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 460.
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “त्रिवन्धुर”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 113