ज्यायस्
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- জ্যায়স্ (Assamese script)
- ᬚ᭄ᬬᬵᬬᬲ᭄ (Balinese script)
- জ্যায়স্ (Bengali script)
- 𑰕𑰿𑰧𑰯𑰧𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀚𑁆𑀬𑀸𑀬𑀲𑁆 (Brahmi script)
- ဇျာယသ် (Burmese script)
- જ્યાયસ્ (Gujarati script)
- ਜ੍ਯਾਯਸ੍ (Gurmukhi script)
- 𑌜𑍍𑌯𑌾𑌯𑌸𑍍 (Grantha script)
- ꦗꦾꦴꦪꦱ꧀ (Javanese script)
- 𑂔𑂹𑂨𑂰𑂨𑂮𑂹 (Kaithi script)
- ಜ್ಯಾಯಸ್ (Kannada script)
- ជ្យាយស៑ (Khmer script)
- ຊ຺ຍາຍສ຺ (Lao script)
- ജ്യായസ് (Malayalam script)
- ᡯᠶᠠ᠊ᠠᠶᠠᠰ᠌ (Manchu script)
- 𑘕𑘿𑘧𑘰𑘧𑘭𑘿 (Modi script)
- ᠽᠶ᠋ᠠᢗᠶ᠋ᠠᠰ (Mongolian script)
- 𑦵𑧠𑧇𑧑𑧇𑧍𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐖𑑂𑐫𑐵𑐫𑐳𑑂 (Newa script)
- ଜ୍ଯାଯସ୍ (Odia script)
- ꢙ꣄ꢫꢵꢫꢱ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆘𑇀𑆪𑆳𑆪𑆱𑇀 (Sharada script)
- 𑖕𑖿𑖧𑖯𑖧𑖭𑖿 (Siddham script)
- ජ්යායස් (Sinhalese script)
- 𑩣 𑪙𑩻𑩛𑩻𑪁 𑪙 (Soyombo script)
- 𑚑𑚶𑚣𑚭𑚣𑚨𑚶 (Takri script)
- ஜ்யாயஸ் (Tamil script)
- జ్యాయస్ (Telugu script)
- ชฺยายสฺ (Thai script)
- ཛྱཱ་ཡ་ས྄ (Tibetan script)
- 𑒖𑓂𑒨𑒰𑒨𑒮𑓂 (Tirhuta script)
- 𑨥𑩇𑨪𑨊𑨪𑨰𑨴 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From the root ज्या (jyā, “to overpower, defeat, oppress”), itself from the root जि (ji, “to conquer”).
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]ज्यायस् • (jyā́yas) stem
- superior, better, more excellent
- c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 3.1:
- अर्जुन उवाच
ज्यायसी चेत्कर्मणस्ते मता बुद्धिर्जनार्दन। तत्किं कर्मणि घोरे मां नियोजयसि केशव॥- arjuna uvāca
jyāyasī cetkarmaṇaste matā buddhirjanārdana. tatkiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava. - Arjuna said: O Janārdana, O Keśava, why do you want to engage me in this ghastly warfare, if you think that intelligence is better than fruitive work?
- arjuna uvāca
- अर्जुन उवाच
- c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 3.8:
- नियतं कुरु कर्म त्वं कर्म ज्यायो ह्यकर्मणः। शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्धयेदकर्मणः॥
- niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hyakarmaṇaḥ. śarīrayātrāpi ca te na prasiddhayedakarmaṇaḥ.
- Do your duties with discipline, for doing something is better than being without work. One's body cannot even be maintained without doing work.
- नियतं कुरु कर्म त्वं कर्म ज्यायो ह्यकर्मणः। शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्धयेदकर्मणः॥
- greater, larger, stronger
- (law) having come of age; answerable for one's conduct as an adult; no longer a minor
- elder, senior
- (by extension) aged, old
- (by further extension) decayed, worn out
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ज्यायान् (jyā́yān) | ज्यायांसौ (jyā́yāṃsau) ज्यायांसा¹ (jyā́yāṃsā¹) |
ज्यायांसः (jyā́yāṃsaḥ) |
| vocative | ज्यायन् (jyā́yan) ज्यायः² (jyā́yaḥ²) |
ज्यायांसौ (jyā́yāṃsau) ज्यायांसा¹ (jyā́yāṃsā¹) |
ज्यायांसः (jyā́yāṃsaḥ) |
| accusative | ज्यायांसम् (jyā́yāṃsam) | ज्यायांसौ (jyā́yāṃsau) ज्यायांसा¹ (jyā́yāṃsā¹) |
ज्यायसः (jyā́yasaḥ) |
| instrumental | ज्यायसा (jyā́yasā) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभिः (jyā́yobhiḥ) |
| dative | ज्यायसे (jyā́yase) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभ्यः (jyā́yobhyaḥ) |
| ablative | ज्यायसः (jyā́yasaḥ) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभ्यः (jyā́yobhyaḥ) |
| genitive | ज्यायसः (jyā́yasaḥ) | ज्यायसोः (jyā́yasoḥ) | ज्यायसाम् (jyā́yasām) |
| locative | ज्यायसि (jyā́yasi) | ज्यायसोः (jyā́yasoḥ) | ज्यायःसु (jyā́yaḥsu) |
- ¹Vedic
- ²Rigvedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ज्यायसी (jyā́yasī) | ज्यायस्यौ (jyā́yasyau) ज्यायसी¹ (jyā́yasī¹) |
ज्यायस्यः (jyā́yasyaḥ) ज्यायसीः¹ (jyā́yasīḥ¹) |
| vocative | ज्यायसि (jyā́yasi) | ज्यायस्यौ (jyā́yasyau) ज्यायसी¹ (jyā́yasī¹) |
ज्यायस्यः (jyā́yasyaḥ) ज्यायसीः¹ (jyā́yasīḥ¹) |
| accusative | ज्यायसीम् (jyā́yasīm) | ज्यायस्यौ (jyā́yasyau) ज्यायसी¹ (jyā́yasī¹) |
ज्यायसीः (jyā́yasīḥ) |
| instrumental | ज्यायस्या (jyā́yasyā) | ज्यायसीभ्याम् (jyā́yasībhyām) | ज्यायसीभिः (jyā́yasībhiḥ) |
| dative | ज्यायस्यै (jyā́yasyai) | ज्यायसीभ्याम् (jyā́yasībhyām) | ज्यायसीभ्यः (jyā́yasībhyaḥ) |
| ablative | ज्यायस्याः (jyā́yasyāḥ) ज्यायस्यै² (jyā́yasyai²) |
ज्यायसीभ्याम् (jyā́yasībhyām) | ज्यायसीभ्यः (jyā́yasībhyaḥ) |
| genitive | ज्यायस्याः (jyā́yasyāḥ) ज्यायस्यै² (jyā́yasyai²) |
ज्यायस्योः (jyā́yasyoḥ) | ज्यायसीनाम् (jyā́yasīnām) |
| locative | ज्यायस्याम् (jyā́yasyām) | ज्यायस्योः (jyā́yasyoḥ) | ज्यायसीषु (jyā́yasīṣu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | ज्यायः (jyā́yaḥ) | ज्यायसी (jyā́yasī) | ज्यायांसि (jyā́yāṃsi) |
| vocative | ज्यायः (jyā́yaḥ) | ज्यायसी (jyā́yasī) | ज्यायांसि (jyā́yāṃsi) |
| accusative | ज्यायः (jyā́yaḥ) | ज्यायसी (jyā́yasī) | ज्यायांसि (jyā́yāṃsi) |
| instrumental | ज्यायसा (jyā́yasā) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभिः (jyā́yobhiḥ) |
| dative | ज्यायसे (jyā́yase) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभ्यः (jyā́yobhyaḥ) |
| ablative | ज्यायसः (jyā́yasaḥ) | ज्यायोभ्याम् (jyā́yobhyām) | ज्यायोभ्यः (jyā́yobhyaḥ) |
| genitive | ज्यायसः (jyā́yasaḥ) | ज्यायसोः (jyā́yasoḥ) | ज्यायसाम् (jyā́yasām) |
| locative | ज्यायसि (jyā́yasi) | ज्यायसोः (jyā́yasoḥ) | ज्यायःसु (jyā́yaḥsu) |
Further reading
[edit]- Monier Williams (1899) “ज्यायस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 426, column 3.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “jyāyas”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “ज्यायस्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Arthur Anthony Macdonell (1893) “ज्यायस्”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press