कर्तव्य
Hindi
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from Sanskrit कर्तव्य (kartavya).
Pronunciation
[edit](Delhi) IPA(key): /kəɾ.t̪əʋ.jᵊ/, [kɐɾ.t̪ɐʋ.jᵊ]
Noun
[edit]कर्तव्य • (kartavya) m
Declension
[edit]Declension of कर्तव्य (masc cons-stem)
Marathi
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from Sanskrit कर्तव्य (kartavya).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]कर्तव्य • (kartavya) n
Declension
[edit]| Declension of कर्तव्य (neut cons-stem) | |||
|---|---|---|---|
| direct singular |
कर्तव्य kartavya | ||
| direct plural |
कर्तव्ये, कर्तव्यं kartavye, kartavya | ||
| singular एकवचन |
plural अनेकवचन | ||
| nominative प्रथमा |
कर्तव्य kartavya |
कर्तव्ये, कर्तव्यं kartavye, kartavya | |
| oblique सामान्यरूप |
कर्तव्या kartavyā |
कर्तव्यां- kartavyān- | |
| acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी |
कर्तव्याला kartavyālā |
कर्तव्यांना kartavyānnā | |
| ergative | कर्तव्याने, कर्तव्यानं kartavyāne, kartavyāna |
कर्तव्यांनी kartavyānnī | |
| instrumental | कर्तव्याशी kartavyāśī |
कर्तव्यांशी kartavyānśī | |
| locative सप्तमी |
कर्तव्यात kartavyāt |
कर्तव्यांत kartavyāt | |
| vocative संबोधन |
कर्तव्या kartavyā |
कर्तव्यांनो kartavyānno | |
| Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition. | |||
| Genitive declension of कर्तव्य (neut cons-stem) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| masculine object पुल्लिंगी कर्म |
feminine object स्त्रीलिंगी कर्म |
neuter object नपुसकलिंगी कर्म |
oblique सामान्यरूप | |||||
| singular एकवचन |
plural अनेकवचन |
singular एकवचन |
plural अनेकवचन |
singular* एकवचन |
plural अनेकवचन |
|||
| singular subject एकवचनी कर्ता |
कर्तव्याचा kartavyāċā |
कर्तव्याचे kartavyāċe |
कर्तव्याची kartavyācī |
कर्तव्याच्या kartavyācā |
कर्तव्याचे, कर्तव्याचं kartavyāċe, kartavyāċa |
कर्तव्याची kartavyācī |
कर्तव्याच्या kartavyācā | |
| plural subject अनेकवचनी कर्ता |
कर्तव्यांचा kartavyānċā |
कर्तव्यांचे kartavyānċe |
कर्तव्यांची kartavyāñcī |
कर्तव्यांच्या kartavyāncā |
कर्तव्यांचे, कर्तव्यांचं kartavyānċe, kartavyānċa |
कर्तव्यांची kartavyāñcī |
कर्तव्यांच्या kartavyāñcā | |
| * Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition. | ||||||||
Derived terms
[edit]- कर्तव्यदक्ष (kartavyadakṣa, “dutiful”)
- कर्तव्यनिष्ठ (kartavyaniṣṭha, “dutiful”)
References
[edit]- Berntsen, Maxine (1982–1983) “कर्तव्य”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
- Molesworth, James Thomas (1857) “कर्तव्य”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
- Shridhar Ganesh Vaze (1911) “कर्तव्य”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press
Sanskrit
[edit]Alternative scripts
[edit]Alternative scripts
- কৰ্তৱ্য (Assamese script)
- ᬓᬃᬢᬯ᭄ᬬ (Balinese script)
- কর্তব্য (Bengali script)
- 𑰎𑰨𑰿𑰝𑰪𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑀭𑁆𑀢𑀯𑁆𑀬 (Brahmi script)
- ကရ်္တဝျ (Burmese script)
- કર્તવ્ય (Gujarati script)
- ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑌰𑍍𑌤𑌵𑍍𑌯 (Grantha script)
- ꦏꦂꦠꦮꦾ (Javanese script)
- 𑂍𑂩𑂹𑂞𑂫𑂹𑂨 (Kaithi script)
- ಕರ್ತವ್ಯ (Kannada script)
- កត៌វ្យ (Khmer script)
- ກຣ຺ຕວ຺ຍ (Lao script)
- കര്തവ്യ (Malayalam script)
- ᡬᠠᡵᢠᠠᠸᠶᠠ (Manchu script)
- 𑘎𑘨𑘿𑘝𑘪𑘿𑘧 (Modi script)
- ᢉᠠᠷᢐᠠᠧᠶᠠ (Mongolian script)
- 𑦮𑧈𑧠𑦽𑧊𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐎𑐬𑑂𑐟𑐰𑑂𑐫 (Newa script)
- କର୍ତଵ୍ଯ (Odia script)
- ꢒꢬ꣄ꢡꢮ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆑𑆫𑇀𑆠𑆮𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖎𑖨𑖿𑖝𑖪𑖿𑖧 (Siddham script)
- කර්තව්ය (Sinhalese script)
- 𑩜𑩼 𑪙𑩫𑩾 𑪙𑩻 (Soyombo script)
- 𑚊𑚤𑚶𑚙𑚦𑚶𑚣 (Takri script)
- கர்தவ்ய (Tamil script)
- కర్తవ్య (Telugu script)
- กรฺตวฺย (Thai script)
- ཀ་རྟ་ཝྱ (Tibetan script)
- 𑒏𑒩𑓂𑒞𑒫𑓂𑒨 (Tirhuta script)
- 𑨋𑨫𑩇𑨙𑨭𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)
Etymology
[edit]From the root कृ (kṛ) + -तव्य (-tavya).
Pronunciation
[edit]Participle
[edit]कर्तव्य • (kártavya or kartavyà) (metrical Vedic kartaviya)
- future passive participle of कृ (kṛ); to be made, performed or done, to be accomplished
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā) I.5.2.4:
- अथो खलु संभृत्या एव संभराः कर्तव्यं यजुर्यज्ञस्य समृद्ध्यै
- átho khálu sambhṛ́tyā evá sambhārā́ḥ kartavyàṃ yájuryajñásya sámṛddhyai
- Likewise, they say: "the apparatus should be collected and the Yajus should be performed, for the prosperity of the sacrifice."
- अथो खलु संभृत्या एव संभराः कर्तव्यं यजुर्यज्ञस्य समृद्ध्यै
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्यः (kartavyàḥ) | कर्तव्यौ (kartavyaù) कर्तव्या¹ (kartavyā̀¹) |
कर्तव्याः (kartavyā̀ḥ) कर्तव्यासः¹ (kartavyā̀saḥ¹) |
| vocative | कर्तव्य (kártavya) | कर्तव्यौ (kártavyau) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
कर्तव्याः (kártavyāḥ) कर्तव्यासः¹ (kártavyāsaḥ¹) |
| accusative | कर्तव्यम् (kartavyàm) | कर्तव्यौ (kartavyaù) कर्तव्या¹ (kartavyā̀¹) |
कर्तव्यान् (kartavyā̀n) |
| instrumental | कर्तव्येन (kartavyèna) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्यैः (kartavyaìḥ) कर्तव्येभिः¹ (kartavyèbhiḥ¹) |
| dative | कर्तव्याय (kartavyā̀ya) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyèbhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यात् (kartavyā̀t) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyèbhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यस्य (kartavyàsya) | कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्यानाम् (kartavyā̀nām) |
| locative | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्येषु (kartavyèṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्या (kartavyā̀) | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्याः (kartavyā̀ḥ) |
| vocative | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्याः (kártavyāḥ) |
| accusative | कर्तव्याम् (kartavyā̀m) | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्याः (kartavyā̀ḥ) |
| instrumental | कर्तव्यया (kartavyàyā) कर्तव्या¹ (kartavyā̀¹) |
कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्याभिः (kartavyā̀bhiḥ) |
| dative | कर्तव्यायै (kartavyā̀yai) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्याभ्यः (kartavyā̀bhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यायाः (kartavyā̀yāḥ) कर्तव्यायै² (kartavyā̀yai²) |
कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्याभ्यः (kartavyā̀bhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यायाः (kartavyā̀yāḥ) कर्तव्यायै² (kartavyā̀yai²) |
कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्यानाम् (kartavyā̀nām) |
| locative | कर्तव्यायाम् (kartavyā̀yām) | कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्यासु (kartavyā̀su) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्यम् (kartavyàm) | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्यानि (kartavyā̀ni) कर्तव्या¹ (kartavyā̀¹) |
| vocative | कर्तव्य (kártavya) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्यानि (kártavyāni) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
| accusative | कर्तव्यम् (kartavyàm) | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्यानि (kartavyā̀ni) कर्तव्या¹ (kartavyā̀¹) |
| instrumental | कर्तव्येन (kartavyèna) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्यैः (kartavyaìḥ) कर्तव्येभिः¹ (kartavyèbhiḥ¹) |
| dative | कर्तव्याय (kartavyā̀ya) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyèbhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यात् (kartavyā̀t) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyā̀bhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyèbhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यस्य (kartavyàsya) | कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्यानाम् (kartavyā̀nām) |
| locative | कर्तव्ये (kartavyè) | कर्तव्ययोः (kartavyàyoḥ) | कर्तव्येषु (kartavyèṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्यः (kártavyaḥ) | कर्तव्यौ (kártavyau) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
कर्तव्याः (kártavyāḥ) कर्तव्यासः¹ (kártavyāsaḥ¹) |
| vocative | कर्तव्य (kártavya) | कर्तव्यौ (kártavyau) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
कर्तव्याः (kártavyāḥ) कर्तव्यासः¹ (kártavyāsaḥ¹) |
| accusative | कर्तव्यम् (kártavyam) | कर्तव्यौ (kártavyau) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
कर्तव्यान् (kártavyān) |
| instrumental | कर्तव्येन (kártavyena) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्यैः (kártavyaiḥ) कर्तव्येभिः¹ (kártavyebhiḥ¹) |
| dative | कर्तव्याय (kártavyāya) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kártavyebhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यात् (kártavyāt) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kártavyebhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यस्य (kártavyasya) | कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्यानाम् (kártavyānām) |
| locative | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्येषु (kártavyeṣu) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्या (kártavyā) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्याः (kártavyāḥ) |
| vocative | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्याः (kártavyāḥ) |
| accusative | कर्तव्याम् (kártavyām) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्याः (kártavyāḥ) |
| instrumental | कर्तव्यया (kártavyayā) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्याभिः (kártavyābhiḥ) |
| dative | कर्तव्यायै (kártavyāyai) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्याभ्यः (kártavyābhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यायाः (kártavyāyāḥ) कर्तव्यायै² (kártavyāyai²) |
कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्याभ्यः (kártavyābhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यायाः (kártavyāyāḥ) कर्तव्यायै² (kártavyāyai²) |
कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्यानाम् (kártavyānām) |
| locative | कर्तव्यायाम् (kártavyāyām) | कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्यासु (kártavyāsu) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्यम् (kártavyam) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्यानि (kártavyāni) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
| vocative | कर्तव्य (kártavya) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्यानि (kártavyāni) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
| accusative | कर्तव्यम् (kártavyam) | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्यानि (kártavyāni) कर्तव्या¹ (kártavyā¹) |
| instrumental | कर्तव्येन (kártavyena) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्यैः (kártavyaiḥ) कर्तव्येभिः¹ (kártavyebhiḥ¹) |
| dative | कर्तव्याय (kártavyāya) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kártavyebhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यात् (kártavyāt) | कर्तव्याभ्याम् (kártavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kártavyebhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यस्य (kártavyasya) | कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्यानाम् (kártavyānām) |
| locative | कर्तव्ये (kártavye) | कर्तव्ययोः (kártavyayoḥ) | कर्तव्येषु (kártavyeṣu) |
- ¹Vedic
Noun
[edit]कर्तव्य • (kartavya) stem, n
- any work that should be done; a duty, obligation, task
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कर्तव्यम् (kartavyam) | कर्तव्ये (kartavye) | कर्तव्यानि (kartavyāni) कर्तव्या¹ (kartavyā¹) |
| vocative | कर्तव्य (kartavya) | कर्तव्ये (kartavye) | कर्तव्यानि (kartavyāni) कर्तव्या¹ (kartavyā¹) |
| accusative | कर्तव्यम् (kartavyam) | कर्तव्ये (kartavye) | कर्तव्यानि (kartavyāni) कर्तव्या¹ (kartavyā¹) |
| instrumental | कर्तव्येन (kartavyena) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyābhyām) | कर्तव्यैः (kartavyaiḥ) कर्तव्येभिः¹ (kartavyebhiḥ¹) |
| dative | कर्तव्याय (kartavyāya) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyebhyaḥ) |
| ablative | कर्तव्यात् (kartavyāt) | कर्तव्याभ्याम् (kartavyābhyām) | कर्तव्येभ्यः (kartavyebhyaḥ) |
| genitive | कर्तव्यस्य (kartavyasya) | कर्तव्ययोः (kartavyayoḥ) | कर्तव्यानाम् (kartavyānām) |
| locative | कर्तव्ये (kartavye) | कर्तव्ययोः (kartavyayoḥ) | कर्तव्येषु (kartavyeṣu) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- Ashokan Prakrit: 𑀓𑀢𑀯𑁆𑀬 (katavya), 𐨐𐨚𐨬 (kaṭava), 𑀓𑀝𑀯𑀺𑀬 (kaṭaviya) (see there for further descendants)
- Pali: kattabba
- → Gujarati: કર્તવ્ય (kartavya)
- → Hindi: कर्तव्य (kartavya)
- → Kannada: ಕರ್ತವ್ಯ (kartavya)
- → Marathi: कर्तव्य (kartavya)
- → Tamil: கர்த்தவியம் (karttaviyam)
- → Telugu: కర్తవ్యము (kartavyamu)
Further reading
[edit]- Monier Williams (1899) “कर्तव्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 257.
Categories:
- Hindi terms derived from Proto-Indo-European
- Hindi terms derived from the Proto-Indo-European root *kʷer-
- Hindi terms borrowed from Sanskrit
- Hindi terms derived from Sanskrit
- Hindi terms with IPA pronunciation
- Hindi lemmas
- Hindi nouns
- Hindi masculine nouns
- Hindi masculine consonant-stem nouns
- Marathi terms borrowed from Sanskrit
- Marathi terms derived from Sanskrit
- Marathi terms with IPA pronunciation
- Marathi lemmas
- Marathi nouns
- Marathi nouns in Devanagari script
- Marathi neuter nouns
- Marathi nouns with declension
- Marathi neuter consonant-stem nouns
- Sanskrit terms suffixed with -तव्य
- Sanskrit terms belonging to the root कृ
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit future passive participles
- Sanskrit terms with quotations
- Sanskrit a-stem adjectives
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit neuter nouns
- Sanskrit a-stem nouns