अरित्र

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

• অৰিত্ৰ (Assamese script)
• ᬅᬭᬶᬢ᭄ᬭ (Balinese script)
• অরিত্র (Bengali script)
• 𑰀𑰨𑰰𑰝𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀭𑀺𑀢𑁆𑀭 (Brahmi script)
• အရိတြ (Burmese script)
• અરિત્ર (Gujarati script)
• ਅਰਿਤ੍ਰ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌰𑌿𑌤𑍍𑌰 (Grantha script)
• ꦄꦫꦶꦠꦿ (Javanese script)
• 𑂃𑂩𑂱𑂞𑂹𑂩 (Kaithi script)
• ಅರಿತ್ರ (Kannada script)
• អរិត្រ (Khmer script)
• ອຣິຕ຺ຣ (Lao script)
• അരിത്ര (Malayalam script)
• ᠠᡵᡳᢠᡵᠠ (Manchu script)
• 𑘀𑘨𑘱𑘝𑘿𑘨 (Modi script)
• ᠠᠷᠢᢐᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦠𑧈𑧒𑦽𑧠𑧈 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐬𑐶𑐟𑑂𑐬 (Newa script)
• ଅରିତ୍ର (Odia script)
• ꢂꢬꢶꢡ꣄ꢬ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆫𑆴𑆠𑇀𑆫 (Sharada script)
• 𑖀𑖨𑖰𑖝𑖿𑖨 (Siddham script)
• අරිත්‍ර (Sinhalese script)
• 𑩐𑩼𑩑𑩫 𑪙𑩼 (Soyombo script)
• 𑚀𑚤𑚮𑚙𑚶𑚤 (Takri script)
• அரித்ர (Tamil script)
• అరిత్ర (Telugu script)
• อริตฺร (Thai script)
• ཨ་རི་ཏྲ (Tibetan script)
• 𑒁𑒩𑒱𑒞𑓂𑒩 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨫𑨁𑨙𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *HárHtram, from Proto-Indo-Iranian *HárHtram, from Proto-Indo-European *h₁érh₁-tlo-m (“thing that propels; an oar”), from *h₁reh₁- (“to row”) with metathesis of /r/ in the root. Cognate with Ancient Greek ἐρετμόν (eretmón), Old Irish ráïd, Old English rōþor (whence English rudder). Compare also Russian Росси́я (Rossíja, “Russia”), ultimately a borrowing from Proto-Germanic *rōþrą (“rudder”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.ɾit.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.ɾit̪.ɾɐ/

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.ɾít.ɾɐ/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.ɾit̪.ɾɐ/

Adjective

अरित्र • (áritra, arítra)

1. propelling, driving

Declension

Masculine a-stem declension of अरित्र
Nom. sg.	अरित्रः (aritraḥ)
Gen. sg.	अरित्रस्य (aritrasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अरित्रः (aritraḥ)	अरित्रौ (aritrau)	अरित्राः (aritrāḥ)
Accusative	अरित्रम् (aritram)	अरित्रौ (aritrau)	अरित्रान् (aritrān)
Instrumental	अरित्रेण (aritreṇa)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रैः (aritraiḥ)
Dative	अरित्राय (aritrāya)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (aritrebhyaḥ)
Ablative	अरित्रात् (aritrāt)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (aritrebhyaḥ)
Genitive	अरित्रस्य (aritrasya)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्राणाम् (aritrāṇām)
Locative	अरित्रे (aritre)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्रेषु (aritreṣu)
Vocative	अरित्र (aritra)	अरित्रौ (aritrau)	अरित्राः (aritrāḥ)

Feminine ā-stem declension of अरित्र
Nom. sg.	अरित्रा (aritrā)
Gen. sg.	अरित्रायाः (aritrāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अरित्रा (aritrā)	अरित्रे (aritre)	अरित्राः (aritrāḥ)
Accusative	अरित्राम् (aritrām)	अरित्रे (aritre)	अरित्राः (aritrāḥ)
Instrumental	अरित्रया (aritrayā)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्राभिः (aritrābhiḥ)
Dative	अरित्रायै (aritrāyai)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्राभ्यः (aritrābhyaḥ)
Ablative	अरित्रायाः (aritrāyāḥ)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्राभ्यः (aritrābhyaḥ)
Genitive	अरित्रायाः (aritrāyāḥ)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्राणाम् (aritrāṇām)
Locative	अरित्रायाम् (aritrāyām)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्रासु (aritrāsu)
Vocative	अरित्रे (aritre)	अरित्रे (aritre)	अरित्राः (aritrāḥ)

Neuter a-stem declension of अरित्र
Nom. sg.	अरित्रम् (aritram)
Gen. sg.	अरित्रस्य (aritrasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अरित्रम् (aritram)	अरित्रे (aritre)	अरित्राणि (aritrāṇi)
Accusative	अरित्रम् (aritram)	अरित्रे (aritre)	अरित्राणि (aritrāṇi)
Instrumental	अरित्रेण (aritreṇa)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रैः (aritraiḥ)
Dative	अरित्राय (aritrāya)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (aritrebhyaḥ)
Ablative	अरित्रात् (aritrāt)	अरित्राभ्याम् (aritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (aritrebhyaḥ)
Genitive	अरित्रस्य (aritrasya)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्राणाम् (aritrāṇām)
Locative	अरित्रे (aritre)	अरित्रयोः (aritrayoḥ)	अरित्रेषु (aritreṣu)
Vocative	अरित्र (aritra)	अरित्रे (aritre)	अरित्राणि (aritrāṇi)

Noun

अरित्र • (áritra, arítra) stem, m

1. oar

Declension

Masculine a-stem declension of अरित्र

	singular	dual	plural
nominative	अरित्रः (áritraḥ)	अरित्रौ (áritrau) अरित्रा¹ (áritrā¹)	अरित्राः (áritrāḥ) अरित्रासः¹ (áritrāsaḥ¹)
accusative	अरित्रम् (áritram)	अरित्रौ (áritrau) अरित्रा¹ (áritrā¹)	अरित्रान् (áritrān)
instrumental	अरित्रेण (áritreṇa)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रैः (áritraiḥ) अरित्रेभिः¹ (áritrebhiḥ¹)
dative	अरित्राय (áritrāya)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (áritrebhyaḥ)
ablative	अरित्रात् (áritrāt)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (áritrebhyaḥ)
genitive	अरित्रस्य (áritrasya)	अरित्रयोः (áritrayoḥ)	अरित्राणाम् (áritrāṇām)
locative	अरित्रे (áritre)	अरित्रयोः (áritrayoḥ)	अरित्रेषु (áritreṣu)
vocative	अरित्र (áritra)	अरित्रौ (áritrau) अरित्रा¹ (áritrā¹)	अरित्राः (áritrāḥ) अरित्रासः¹ (áritrāsaḥ¹)

• ¹Vedic

Masculine a-stem declension of अरित्र

	singular	dual	plural
nominative	अरित्रः (arítraḥ)	अरित्रौ (arítrau) अरित्रा¹ (arítrā¹)	अरित्राः (arítrāḥ) अरित्रासः¹ (arítrāsaḥ¹)
accusative	अरित्रम् (arítram)	अरित्रौ (arítrau) अरित्रा¹ (arítrā¹)	अरित्रान् (arítrān)
instrumental	अरित्रेण (arítreṇa)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रैः (arítraiḥ) अरित्रेभिः¹ (arítrebhiḥ¹)
dative	अरित्राय (arítrāya)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रेभ्यः (arítrebhyaḥ)
ablative	अरित्रात् (arítrāt)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रेभ्यः (arítrebhyaḥ)
genitive	अरित्रस्य (arítrasya)	अरित्रयोः (arítrayoḥ)	अरित्राणाम् (arítrāṇām)
locative	अरित्रे (arítre)	अरित्रयोः (arítrayoḥ)	अरित्रेषु (arítreṣu)
vocative	अरित्र (áritra)	अरित्रौ (áritrau) अरित्रा¹ (áritrā¹)	अरित्राः (áritrāḥ) अरित्रासः¹ (áritrāsaḥ¹)

• ¹Vedic

Noun

अरित्र • (áritra, arítra) stem, n

1. oar

Declension

Neuter a-stem declension of अरित्र

	singular	dual	plural
nominative	अरित्रम् (áritram)	अरित्रे (áritre)	अरित्राणि (áritrāṇi) अरित्रा¹ (áritrā¹)
accusative	अरित्रम् (áritram)	अरित्रे (áritre)	अरित्राणि (áritrāṇi) अरित्रा¹ (áritrā¹)
instrumental	अरित्रेण (áritreṇa)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रैः (áritraiḥ) अरित्रेभिः¹ (áritrebhiḥ¹)
dative	अरित्राय (áritrāya)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (áritrebhyaḥ)
ablative	अरित्रात् (áritrāt)	अरित्राभ्याम् (áritrābhyām)	अरित्रेभ्यः (áritrebhyaḥ)
genitive	अरित्रस्य (áritrasya)	अरित्रयोः (áritrayoḥ)	अरित्राणाम् (áritrāṇām)
locative	अरित्रे (áritre)	अरित्रयोः (áritrayoḥ)	अरित्रेषु (áritreṣu)
vocative	अरित्र (áritra)	अरित्रे (áritre)	अरित्राणि (áritrāṇi) अरित्रा¹ (áritrā¹)

• ¹Vedic

Neuter a-stem declension of अरित्र

	singular	dual	plural
nominative	अरित्रम् (arítram)	अरित्रे (arítre)	अरित्राणि (arítrāṇi) अरित्रा¹ (arítrā¹)
accusative	अरित्रम् (arítram)	अरित्रे (arítre)	अरित्राणि (arítrāṇi) अरित्रा¹ (arítrā¹)
instrumental	अरित्रेण (arítreṇa)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रैः (arítraiḥ) अरित्रेभिः¹ (arítrebhiḥ¹)
dative	अरित्राय (arítrāya)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रेभ्यः (arítrebhyaḥ)
ablative	अरित्रात् (arítrāt)	अरित्राभ्याम् (arítrābhyām)	अरित्रेभ्यः (arítrebhyaḥ)
genitive	अरित्रस्य (arítrasya)	अरित्रयोः (arítrayoḥ)	अरित्राणाम् (arítrāṇām)
locative	अरित्रे (arítre)	अरित्रयोः (arítrayoḥ)	अरित्रेषु (arítreṣu)
vocative	अरित्र (áritra)	अरित्रे (áritre)	अरित्राणि (áritrāṇi) अरित्रा¹ (áritrā¹)

• ¹Vedic

Descendants

• → Bengali: অরিত্র (ôritrô) (learned)

Further reading

• Monier Williams (1899) “अरित्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0088.