अपस्

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অপস্ (Assamese script)
• ᬅᬧᬲ᭄ (Balinese script)
• অপস্ (Bengali script)
• 𑰀𑰢𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀧𑀲𑁆 (Brahmi script)
• အပသ် (Burmese script)
• અપસ્ (Gujarati script)
• ਅਪਸ੍ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌪𑌸𑍍 (Grantha script)
• ꦄꦥꦱ꧀ (Javanese script)
• 𑂃𑂣𑂮𑂹 (Kaithi script)
• ಅಪಸ್ (Kannada script)
• អបស៑ (Khmer script)
• ອປສ຺ (Lao script)
• അപസ് (Malayalam script)
• ᠠᢒᠠᠰ᠌ (Manchu script)
• 𑘀𑘢𑘭𑘿 (Modi script)
• ᠠᢒᠠᠰ (Mongolian script)
• 𑦠𑧂𑧍𑧠 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐥𑐳𑑂 (Newa script)
• ଅପସ୍ (Odia script)
• ꢂꢦꢱ꣄ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆥𑆱𑇀 (Sharada script)
• 𑖀𑖢𑖭𑖿 (Siddham script)
• අපස් (Sinhalese script)
• 𑩐𑩰𑪁 𑪙 (Soyombo script)
• 𑚀𑚞𑚨𑚶 (Takri script)
• அபஸ் (Tamil script)
• అపస్ (Telugu script)
• อปสฺ (Thai script)
• ཨ་པ་ས྄ (Tibetan script)
• 𑒁𑒣𑒮𑓂 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨞𑨰𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology 1

From Proto-Indo-European *h₃ép-os (“work”), from *h₃ep- (“to work”). Cognate with Latin opus (“work”), whence also ops and omnis.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.pɐs/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.pɐs̪/

Noun

अपस् • (ápas) stem, n

1. work, action (especially sacred act)
2. sacrificial act
3. body of water

Declension

Neuter as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपः (ápaḥ)	अपसी (ápasī)	अपांसि (ápāṃsi)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसी (ápasī)	अपांसि (ápāṃsi)
accusative	अपः (ápaḥ)	अपसी (ápasī)	अपांसि (ápāṃsi)
instrumental	अपसा (ápasā)	अपोभ्याम् (ápobhyām)	अपोभिः (ápobhiḥ)
dative	अपसे (ápase)	अपोभ्याम् (ápobhyām)	अपोभ्यः (ápobhyaḥ)
ablative	अपसः (ápasaḥ)	अपोभ्याम् (ápobhyām)	अपोभ्यः (ápobhyaḥ)
genitive	अपसः (ápasaḥ)	अपसोः (ápasoḥ)	अपसाम् (ápasām)
locative	अपसि (ápasi)	अपसोः (ápasoḥ)	अपःसु (ápaḥsu)

Derived terms

• अपस् (apás)
• स्वपस् (svápas)

Etymology 2

From 'Etymology 1', with change of accent.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.pɐ́s/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.pɐs̪/

Adjective

अपस् • (apás) stem

1. active, skilful

Declension

Masculine as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपाः (apā́ḥ)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसौ (ápasau) अपसा¹ (ápasā¹)	अपसः (ápasaḥ) अपाः¹ (ápāḥ¹)
accusative	अपसम् (apásam) अपाम्¹ (apā́m¹)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

• ¹Vedic

Feminine as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपाः (apā́ḥ)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसौ (ápasau) अपसा¹ (ápasā¹)	अपसः (ápasaḥ) अपाः¹ (ápāḥ¹)
accusative	अपसम् (apásam) अपाम्¹ (apā́m¹)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

• ¹Vedic

Neuter as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपः (apáḥ)	अपसी (apásī)	अपांसि (apā́ṃsi)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसी (ápasī)	अपांसि (ápāṃsi)
accusative	अपः (apáḥ)	अपसी (apásī)	अपांसि (apā́ṃsi)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

Etymology 3

From अप् (áp, “water”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.pɐ́s/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.pɐs̪/

Adjective

अपस् • (apás) stem

1. watery

Declension

Masculine as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपाः (apā́ḥ)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसौ (ápasau) अपसा¹ (ápasā¹)	अपसः (ápasaḥ) अपाः¹ (ápāḥ¹)
accusative	अपसम् (apásam) अपाम्¹ (apā́m¹)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

• ¹Vedic

Feminine as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपाः (apā́ḥ)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसौ (ápasau) अपसा¹ (ápasā¹)	अपसः (ápasaḥ) अपाः¹ (ápāḥ¹)
accusative	अपसम् (apásam) अपाम्¹ (apā́m¹)	अपसौ (apásau) अपसा¹ (apásā¹)	अपसः (apásaḥ) अपाः¹ (apā́ḥ¹)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

• ¹Vedic

Neuter as-stem declension of अपस्

	singular	dual	plural
nominative	अपः (apáḥ)	अपसी (apásī)	अपांसि (apā́ṃsi)
vocative	अपः (ápaḥ)	अपसी (ápasī)	अपांसि (ápāṃsi)
accusative	अपः (apáḥ)	अपसी (apásī)	अपांसि (apā́ṃsi)
instrumental	अपसा (apásā)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभिः (apóbhiḥ)
dative	अपसे (apáse)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
ablative	अपसः (apásaḥ)	अपोभ्याम् (apóbhyām)	अपोभ्यः (apóbhyaḥ)
genitive	अपसः (apásaḥ)	अपसोः (apásoḥ)	अपसाम् (apásām)
locative	अपसि (apási)	अपसोः (apásoḥ)	अपःसु (apáḥsu)

References

• Monier Williams (1899) “अपस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 53, column 1.
• Hellwig, Oliver (2010–2025) “apas”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.