պատառ

Armenian

Alternative forms

dialects

• dialectal forms recorded in dialectological notation
  • պատառ (pataṙ) — Shamakhi, Salmas, Van
  • պա՛տառ (pátaṙ) — Goris, Karabakh
  • բադառ (badaṙ) — Aslanbeg, Constantinople, Tekirdağ, Sivas
  • բադոռ (badoṙ), բադօռ (badōṙ) — Zeitun
  • բադօր (badōr) — Haçin
  • բադուռ (baduṙ) — Svedia

Etymology

From Old Armenian պատառ (pataṙ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /pɑˈtɑr/, [pɑtɑ́r]
• (Western Armenian) IPA^(key): /bɑˈdɑɾ/, [bɑdɑ́ɾ]

Noun

պատառ • (pataṙ)

1. slice, piece, bit, morsel (especially of food)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	պատառ (pataṙ)	պատառներ (pataṙner)
dative	պատառի (pataṙi)	պատառների (pataṙneri)
ablative	պատառից (pataṙicʻ)	պատառներից (pataṙnericʻ)
instrumental	պատառով (pataṙov)	պատառներով (pataṙnerov)
locative	պատառում (pataṙum)	պատառներում (pataṙnerum)
	definite forms
nominative	պատառը/պատառն (pataṙə/pataṙn)	պատառները/պատառներն (pataṙnerə/pataṙnern)
dative	պատառին (pataṙin)	պատառներին (pataṙnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	պատառս (pataṙs)	պատառներս (pataṙners)
dative	պատառիս (pataṙis)	պատառներիս (pataṙneris)
ablative	պատառիցս (pataṙicʻs)	պատառներիցս (pataṙnericʻs)
instrumental	պատառովս (pataṙovs)	պատառներովս (pataṙnerovs)
locative	պատառումս (pataṙums)	պատառներումս (pataṙnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	պատառդ (pataṙd)	պատառներդ (pataṙnerd)
dative	պատառիդ (pataṙid)	պատառներիդ (pataṙnerid)
ablative	պատառիցդ (pataṙicʻd)	պատառներիցդ (pataṙnericʻd)
instrumental	պատառովդ (pataṙovd)	պատառներովդ (pataṙnerovd)
locative	պատառումդ (pataṙumd)	պատառներումդ (pataṙnerumd)

Related terms

• պատառաքաղ (pataṙakʻaġ)

Adjective

պատառ • (pataṙ) (superlative ամենապատառ)

1. (dialectal, Goris, Karabakh) little, small

Declension

i-type, animate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	պատառ (pataṙ)	պատառներ (pataṙner)
dative	պատառի (pataṙi)	պատառների (pataṙneri)
ablative	պատառից (pataṙicʻ)	պատառներից (pataṙnericʻ)
instrumental	պատառով (pataṙov)	պատառներով (pataṙnerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	պատառը/պատառն (pataṙə/pataṙn)	պատառները/պատառներն (pataṙnerə/pataṙnern)
dative	պատառին (pataṙin)	պատառներին (pataṙnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	պատառս (pataṙs)	պատառներս (pataṙners)
dative	պատառիս (pataṙis)	պատառներիս (pataṙneris)
ablative	պատառիցս (pataṙicʻs)	պատառներիցս (pataṙnericʻs)
instrumental	պատառովս (pataṙovs)	պատառներովս (pataṙnerovs)
locative	—	—
	2nd person possessive forms (your)
nominative	պատառդ (pataṙd)	պատառներդ (pataṙnerd)
dative	պատառիդ (pataṙid)	պատառներիդ (pataṙnerid)
ablative	պատառիցդ (pataṙicʻd)	պատառներիցդ (pataṙnericʻd)
instrumental	պատառովդ (pataṙovd)	պատառներովդ (pataṙnerovd)
locative	—	—

Adverb

պատառ • (pataṙ)

1. (dialectal, Goris, Karabakh) a little

   պա՛տառ կաց ― pátaṙ kacʻ ― wait a little!

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1913) “պատառ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 899b
• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատառ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 35–36

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain.

Müller considers this a Middle Iranian borrowing, comparing Persian فتردن (fatardan, “to pull to pieces”) as corresponding to պատառեմ (pataṙem, “to tear to pieces”).

Xalatʿeancʿ and Karst derive from Akkadian 𒃮 (/⁠paṭāru⁠/, “to untie, undo, unfasten, split, loosen”). Compare Hebrew פ־ט־ר (p-ṭ-r), Classical Syriac ܦ-ܛ-ܪ (p-ṭ-r, “to separate”), ܦܛܝܪܐ (paṭṭīrā), Arabic فَطَرَ (faṭara). The Semitic origin is considered possible by J̌ahukyan but rejected by Ačaṙean who leaves the origin open.

Noun

պատառ • (pataṙ)

1. piece, morsel (especially of bread)

   պատառ պատառ ― pataṙ pataṙ ― in pieces, in rags; piecemeal

   պատառ մի հացի ― pataṙ mi hacʻi ― a bit or piece of bread

   բրդել պատառս պատառս ― brdel pataṙs pataṙs ― to cut in pieces or in bits

   ի մի պատառ կլանել ― i mi pataṙ klanel ― to devour, to take in one mouthful

   պատառ պատառ կոտորիլ ― pataṙ pataṙ kotoril ― to be lacerated, torn or cut to pieces, butchered

   պատառ պատառ յերկիր անկանիլ ― pataṙ pataṙ yerkir ankanil ― to fall off bit by bit, to decay gradually

   • 5th century, Bible, Gospel of John 13.26:

     Պատասխանի ետ Յիսուս եւ ասէ․ Այն է, որում ես թացից զպատառն եւ տաց։ Եւ թացեալ զպատառն տայ Յուդայի Իսկարիովտացւոյ։

     Patasxani et Yisus ew asē; Ayn ē, orum es tʻacʻicʻ zpataṙn ew tacʻ. Ew tʻacʻeal zpataṙn tay Yudayi Iskariovtacʻwoy.

     Jesus answered, "It is the one to whom I give this piece of bread after I have dipped it." Then He dipped the piece of bread and gave it to Judas son of Simon Iscariot.

Declension

o-type

	singular		plural
nominative	պատառ (pataṙ)		պատառք (pataṙkʻ)
genitive	պատառոյ (pataṙoy)		պատառոց (pataṙocʻ)
dative	պատառոյ (pataṙoy)		պատառոց (pataṙocʻ)
accusative	պատառ (pataṙ)		պատառս (pataṙs)
ablative	պատառոյ (pataṙoy)		պատառոց (pataṙocʻ)
instrumental	պատառով (pataṙov)		պատառովք (pataṙovkʻ)
locative	պատառ (pataṙ)		պատառս (pataṙs)

i-a-type

	singular		plural
nominative	պատառ (pataṙ)		պատառք (pataṙkʻ)
genitive	պատառի (pataṙi)		պատառաց (pataṙacʻ)
dative	պատառի (pataṙi)		պատառաց (pataṙacʻ)
accusative	պատառ (pataṙ)		պատառս (pataṙs)
ablative	պատառէ (pataṙē)		պատառաց (pataṙacʻ)
instrumental	պատառաւ (pataṙaw)		պատառաւք = պատառօք (pataṙawkʻ = pataṙōkʻ)
locative	պատառի (pataṙi)		պատառս (pataṙs)

Derived terms

• անպատառելի (anpataṙeli)
• գայլապատառ (gaylapataṙ)
• գեղարդնապատառ (gełardnapataṙ)
• հանդերձապատառ (handerjapataṙ)
• պատառաբոյծ (pataṙaboyc)
• պատառապատիր (pataṙapatir)
• պատառատուն (pataṙatun)
• պատառաքաղ (pataṙakʻał)
• պատառեմ (pataṙem)
• պատառիկ (pataṙik)
• պատառողութիւն (pataṙołutʻiwn)
• պատառոտի (pataṙoti)
• պատառոտուն (pataṙotun)
• պատառուած (pataṙuac)
• պատառումն (pataṙumn)
• պատառուն (pataṙun)
• պատմուճանապատառ (patmučanapataṙ)
• ցանկապատառ (cʻankapataṙ)

 

Descendants

• Armenian: պատառ (pataṙ)
  • → Udi: пӏатӏар (ṗaṭar)
• → Old Georgian: პატარა (ṗaṭara)
  • Georgian: პატარა (ṗaṭara)

References

• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պատառ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 35–36
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “պատառ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 604a
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “պատառ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 624a
• Karst, Josef (1911) “Zur ethnischen Stellung der Armenier”, in Nersēs Akinean, editor, Huschardzan: Festschrift aus Anlass des 100-jahrigen Bestandes der Mechitaristen-Kongregation in Wien (1811–1911), und des 25. Jahrganges der philosophischen Monatsschrift Handes amsorya (1887–1911) (in German), Vienna: Mekhitarist Press, page 400
• Müller, Friedrich (1892) “Pahlawi und armenische Etymologien”, in Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes (in German), volume 6, page 267
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 16
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “պատառ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 598a
• Xalatʻeancʻ, Bagrat (1902) “Mi karcikʻ hay naxararutʻeancʻ cagman masin [An opinion on the origin of Armenian nakhararships]”, in Banasēr. Handēs hnaxōsakan, patmakan, lezuabanakan ew kʻnnakan‎^[1] (in Armenian), volume 4, number 6, Paris