նուաճեմ
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]Certainly an Iranian borrowing, but the details are unclear.
Verb
[edit]նուաճեմ • (nuačem)
- (transitive) to subdue, to conquer
Usage notes
[edit]In Job, translates Ancient Greek λαμβάνω (lambánō).
Conjugation
[edit]active
| infinitive | նուաճել (nuačel) | participle | նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʻeal, nuačeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | նուաճեց- (nuačecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճեմ (nuačem) | նուաճես (nuačes) | նուաճէ (nuačē) | նուաճեմք (nuačemkʻ) | նուաճէք (nuačēkʻ) | նուաճեն (nuačen) | |
| imperfect | նուաճէի, նուաճեի* (nuačēi, nuačei*) | նուաճէիր, նուաճեիր* (nuačēir, nuačeir*) | նուաճէր (nuačēr) | նուաճէաք, նուաճեաք* (nuačēakʻ, nuačeakʻ*) | նուաճէիք, նուաճեիք* (nuačēikʻ, nuačeikʻ*) | նուաճէին, նուաճեին* (nuačēin, nuačein*) | |
| aorist | նուաճեցի (nuačecʻi) | նուաճեցեր (nuačecʻer) | նուաճեաց (nuačeacʻ) | նուաճեցաք (nuačecʻakʻ) | նուաճեցէք, նուաճեցիք (nuačecʻēkʻ, nuačecʻikʻ) | նուաճեցին (nuačecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիցեմ (nuačicʻem) | նուաճիցես (nuačicʻes) | նուաճիցէ (nuačicʻē) | նուաճիցեմք (nuačicʻemkʻ) | նուաճիցէք (nuačicʻēkʻ) | նուաճիցեն (nuačicʻen) | |
| aorist | նուաճեցից (nuačecʻicʻ) | նուաճեսցես (nuačescʻes) | նուաճեսցէ (nuačescʻē) | նուաճեսցուք (nuačescʻukʻ) | նուաճեսջիք (nuačesǰikʻ) | նուաճեսցեն (nuačescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | նուաճեա՛ (nuačeá) | — | — | նուաճեցէ՛ք (nuačecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír) | — | — | նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ նուաճեր (mí nuačer) | — | — | մի՛ նուաճէք (mí nuačēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | նուաճել, նուաճիլ* (nuačel, nuačil*) | participle | նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʻeal, nuačeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | նուաճեց- (nuačecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիմ (nuačim) | նուաճիս (nuačis) | նուաճի (nuači) | նուաճիմք (nuačimkʻ) | նուաճիք (nuačikʻ) | նուաճին (nuačin) | |
| imperfect | նուաճէի (nuačēi) | նուաճէիր (nuačēir) | նուաճէր, նուաճիւր (nuačēr, nuačiwr) | նուաճէաք (nuačēakʻ) | նուաճէիք (nuačēikʻ) | նուաճէին (nuačēin) | |
| aorist | նուաճեցայ (nuačecʻay) | նուաճեցար (nuačecʻar) | նուաճեցաւ (nuačecʻaw) | նուաճեցաք (nuačecʻakʻ) | նուաճեցայք (nuačecʻaykʻ) | նուաճեցան (nuačecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | նուաճիցիմ (nuačicʻim) | նուաճիցիս (nuačicʻis) | նուաճիցի (nuačicʻi) | նուաճիցիմք (nuačicʻimkʻ) | նուաճիցիք (nuačicʻikʻ) | նուաճիցին (nuačicʻin) | |
| aorist | նուաճեցայց (nuačecʻaycʻ) | նուաճեսցիս (nuačescʻis) | նուաճեսցի (nuačescʻi) | նուաճեսցուք (nuačescʻukʻ) | նուաճեսջիք (nuačesǰikʻ) | նուաճեսցին (nuačescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | նուաճեա՛ց (nuačeácʻ) | — | — | նուաճեցարո՛ւք (nuačecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír) | — | — | նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ նուաճիր (mí nuačir) | — | — | մի՛ նուաճիք (mí nuačikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- աննուաճ (annuač)
- բազմանուաճ (bazmanuač)
- նուաճութիւն (nuačutʻiwn)
- նուաճումն (nuačumn)
Descendants
[edit]- → Armenian: նվաճել (nvačel) (learned)
References
[edit]Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “նուաճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 469a
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “նուաճեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Dumézil, Georges (1938) “Séries étymologiques arméniennes (I–IV)”, in Bulletin de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume 40, page 49 of 48–54
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “նուաճեմ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 573
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “նուաճեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy