նուաճեմ

Old Armenian

Etymology

Certainly an Iranian borrowing, but the details are unclear.

Verb

նուաճեմ • (nuačem)

1. (transitive) to subdue, to conquer
   • 5th century, Bible, Job 40.28:

     նուաճիցե՞ս զնա ծառայ յաւիտենական։

     nuačicʻe^?s zna caṙay yawitenakan.

     • Translation by Claude E. Cox

       Will you subdue it as your perpetual slave?

Usage notes

In Job, translates Ancient Greek λαμβάνω (lambánō).

Conjugation

active

infinitive		նուաճել (nuačel)		participle	նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʻeal, nuačeal)
causative		—		aorist stem	նուաճեց- (nuačecʻ-)
		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative
	present	նուաճեմ (nuačem)	նուաճես (nuačes)	նուաճէ (nuačē)	նուաճեմք (nuačemkʻ)	նուաճէք (nuačēkʻ)	նուաճեն (nuačen)
	imperfect	նուաճէի, նուաճեի* (nuačēi, nuačei*)	նուաճէիր, նուաճեիր* (nuačēir, nuačeir*)	նուաճէր (nuačēr)	նուաճէաք, նուաճեաք* (nuačēakʻ, nuačeakʻ*)	նուաճէիք, նուաճեիք* (nuačēikʻ, nuačeikʻ*)	նուաճէին, նուաճեին* (nuačēin, nuačein*)
	aorist	նուաճեցի (nuačecʻi)	նուաճեցեր (nuačecʻer)	նուաճեաց (nuačeacʻ)	նուաճեցաք (nuačecʻakʻ)	նուաճեցէք, նուաճեցիք (nuačecʻēkʻ, nuačecʻikʻ)	նուաճեցին (nuačecʻin)
subjunctive
	present	նուաճիցեմ (nuačicʻem)	նուաճիցես (nuačicʻes)	նուաճիցէ (nuačicʻē)	նուաճիցեմք (nuačicʻemkʻ)	նուաճիցէք (nuačicʻēkʻ)	նուաճիցեն (nuačicʻen)
	aorist	նուաճեցից (nuačecʻicʻ)	նուաճեսցես (nuačescʻes)	նուաճեսցէ (nuačescʻē)	նուաճեսցուք (nuačescʻukʻ)	նուաճեսջիք (nuačesǰikʻ)	նուաճեսցեն (nuačescʻen)
imperatives
	imperative	—	նուաճեա՛ (nuačeá)	—	—	նուաճեցէ՛ք (nuačecʻḗkʻ)	—
	cohortative	—	նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír)	—	—	նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ նուաճեր (mí nuačer)	—	—	մի՛ նուաճէք (mí nuačēkʻ)	—

• rare
  

mediopassive

infinitive		նուաճել, նուաճիլ* (nuačel, nuačil*)		participle	նուաճեցեալ, նուաճեալ (nuačecʻeal, nuačeal)
causative		—		aorist stem	նուաճեց- (nuačecʻ-)
		singular			plural
		1st person	2nd person	3rd person	1st person	2nd person	3rd person
indicative
	present	նուաճիմ (nuačim)	նուաճիս (nuačis)	նուաճի (nuači)	նուաճիմք (nuačimkʻ)	նուաճիք (nuačikʻ)	նուաճին (nuačin)
	imperfect	նուաճէի (nuačēi)	նուաճէիր (nuačēir)	նուաճէր, նուաճիւր (nuačēr, nuačiwr)	նուաճէաք (nuačēakʻ)	նուաճէիք (nuačēikʻ)	նուաճէին (nuačēin)
	aorist	նուաճեցայ (nuačecʻay)	նուաճեցար (nuačecʻar)	նուաճեցաւ (nuačecʻaw)	նուաճեցաք (nuačecʻakʻ)	նուաճեցայք (nuačecʻaykʻ)	նուաճեցան (nuačecʻan)
subjunctive
	present	նուաճիցիմ (nuačicʻim)	նուաճիցիս (nuačicʻis)	նուաճիցի (nuačicʻi)	նուաճիցիմք (nuačicʻimkʻ)	նուաճիցիք (nuačicʻikʻ)	նուաճիցին (nuačicʻin)
	aorist	նուաճեցայց (nuačecʻaycʻ)	նուաճեսցիս (nuačescʻis)	նուաճեսցի (nuačescʻi)	նուաճեսցուք (nuačescʻukʻ)	նուաճեսջիք (nuačesǰikʻ)	նուաճեսցին (nuačescʻin)
imperatives
	imperative	—	նուաճեա՛ց (nuačeácʻ)	—	—	նուաճեցարո՛ւք (nuačecʻarúkʻ)	—
	cohortative	—	նուաճեսջի՛ր (nuačesǰír)	—	—	նուաճեսջի՛ք (nuačesǰíkʻ)	—
	prohibitive	—	մի՛ նուաճիր (mí nuačir)	—	—	մի՛ նուաճիք (mí nuačikʻ)	—

• post-classical
  

Derived terms

• աննուաճ (annuač)
• բազմանուաճ (bazmanuač)
• նուաճութիւն (nuačutʻiwn)
• նուաճումն (nuačumn)

Descendants

• → Armenian: նվաճել (nvačel) (learned)

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “նուաճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 469a
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “նուաճեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Dumézil, Georges (1938) “Séries étymologiques arméniennes (I–IV)”, in Bulletin de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume 40, page 49 of 48–54
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “նուաճեմ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 573
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “նուաճեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy