յիրեմ
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]The origin is uncertain. Perhaps from յ- (y-) + Proto-Indo-European *sēr-, lengthened grade of *ser- (“to bind, tie, link together”).[1][2][3]
Verb
[edit]յիրեմ • (yirem)
- to join together
- to insert
- to stretch out, to hold out
- to fix (the eyes)
Conjugation
[edit]active
| infinitive | յիրել (yirel) | participle | յիրեցեալ, յիրեալ (yirecʻeal, yireal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | յիրեցուցանեմ (yirecʻucʻanem) | aorist stem | յիրեց- (yirecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | յիրեմ (yirem) | յիրես (yires) | յիրէ (yirē) | յիրեմք (yiremkʻ) | յիրէք (yirēkʻ) | յիրեն (yiren) | |
| imperfect | յիրէի, յիրեի* (yirēi, yirei*) | յիրէիր, յիրեիր* (yirēir, yireir*) | յիրէր (yirēr) | յիրէաք, յիրեաք* (yirēakʻ, yireakʻ*) | յիրէիք, յիրեիք* (yirēikʻ, yireikʻ*) | յիրէին, յիրեին* (yirēin, yirein*) | |
| aorist | յիրեցի (yirecʻi) | յիրեցեր (yirecʻer) | յիրեաց (yireacʻ) | յիրեցաք (yirecʻakʻ) | յիրեցէք, յիրեցիք (yirecʻēkʻ, yirecʻikʻ) | յիրեցին (yirecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | յիրիցեմ (yiricʻem) | յիրիցես (yiricʻes) | յիրիցէ (yiricʻē) | յիրիցեմք (yiricʻemkʻ) | յիրիցէք (yiricʻēkʻ) | յիրիցեն (yiricʻen) | |
| aorist | յիրեցից (yirecʻicʻ) | յիրեսցես (yirescʻes) | յիրեսցէ (yirescʻē) | յիրեսցուք (yirescʻukʻ) | յիրեսջիք (yiresǰikʻ) | յիրեսցեն (yirescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | յիրեա՛ (yireá) | — | — | յիրեցէ՛ք (yirecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | յիրեսջի՛ր (yiresǰír) | — | — | յիրեսջի՛ք (yiresǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ յիրեր (mí yirer) | — | — | մի՛ յիրէք (mí yirēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | յիրել, յիրիլ* (yirel, yiril*) | participle | յիրեցեալ, յիրեալ (yirecʻeal, yireal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | յիրեցուցանեմ (yirecʻucʻanem) | aorist stem | յիրեց- (yirecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | յիրիմ (yirim) | յիրիս (yiris) | յիրի (yiri) | յիրիմք (yirimkʻ) | յիրիք (yirikʻ) | յիրին (yirin) | |
| imperfect | յիրէի (yirēi) | յիրէիր (yirēir) | յիրէր, յիրիւր (yirēr, yiriwr) | յիրէաք (yirēakʻ) | յիրէիք (yirēikʻ) | յիրէին (yirēin) | |
| aorist | յիրեցայ (yirecʻay) | յիրեցար (yirecʻar) | յիրեցաւ (yirecʻaw) | յիրեցաք (yirecʻakʻ) | յիրեցայք (yirecʻaykʻ) | յիրեցան (yirecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | յիրիցիմ (yiricʻim) | յիրիցիս (yiricʻis) | յիրիցի (yiricʻi) | յիրիցիմք (yiricʻimkʻ) | յիրիցիք (yiricʻikʻ) | յիրիցին (yiricʻin) | |
| aorist | յիրեցայց (yirecʻaycʻ) | յիրեսցիս (yirescʻis) | յիրեսցի (yirescʻi) | յիրեսցուք (yirescʻukʻ) | յիրեսջիք (yiresǰikʻ) | յիրեսցին (yirescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | յիրեա՛ց (yireácʻ) | — | — | յիրեցարո՛ւք (yirecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | յիրեսջի՛ր (yiresǰír) | — | — | յիրեսջի՛ք (yiresǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ յիրիր (mí yirir) | — | — | մի՛ յիրիք (mí yirikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- յիրեցուցանեմ (yirecʻucʻanem)
Descendants
[edit]- → Armenian: հիրել (hirel) (learned)
References
[edit]- ^ J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period][1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 147
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “յիրել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 553a
- ^ Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 493
Further reading
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “յիրեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “յիրեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “յիրել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press