մուտ
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]The origin is uncertain.
Noun
[edit]մուտ • (mut)
- the act of entering, entry, coming or going in, introduction, access, approach, admission
- մուտք եւ ելք ― mutkʻ ew elkʻ ― entering and leaving; comers and goers
- մուտ եւ ել նաւաց ― mut ew el nawacʻ ― arrival and departure of ships
- մուտ առնել ― mut aṙnel ― to make one's entry, to enter to go in
- մուտ եւ ել առնել ― mut ew el aṙnel ― to come in and go out
- մուտ/մուտս գտանել ― mut/muts gtanel ― to be admitted, to have access, to be received
- իմանալ զմուտ եւ զել ուրուք ― imanal zmut ew zel urukʻ ― to know all a person's goings out and comings in, all his designs and actions
- ժամս որոշել ել եւ մտից ― žams orošel el ew mticʻ ― to fix the times of audience
- համարձակ մուտ շնորհել առ ինքն ― hamarjak mut šnorhel aṙ inkʻn ― to give free access to him
- ոչ գիտեմ զել եւ զմուտ իմ ― očʻ gitem zel ew zmut im ― I do not know how to act
- խաղաղութի՞ւն իցէ մուտդ քո ― xałałutʻi?wn icʻē mutd kʻo ― is peace with you? do you bring peace?
- the place of entrance, gate, street door, portal; porch, atrium, vestibule
- մուտ ամսոյ ― mut amsoy ― first day of the month
- income, revenue, rent
- մուտ եւ ել/ել եւ մուտ ― mut ew el/el ew mut ― income and expenses
- sunset; the West
- մուտք արեւու ― mutkʻ arewu ― sunset, setting, going down; the setting sun, the west
- մուտք արեւային ― mutkʻ arewayin ― heliacal sunset
- մուտք աստեղ ― mutkʻ asteł ― immersion of a star
- յելից մինչեւ ցմուտս արեւու ― yelicʻ minčʻew cʻmuts arewu ― from sunrise to sunset
- ի մտից արեւու ― i mticʻ arewu ― towards or near evening
- ի մուտս լինել/դառնալ արեւու ― i muts linel/daṙnal arewu ― to disappear, to set
- carnal knowledge
Declension
[edit]i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | մուտ (mut) | մուտք (mutkʻ) | |
| genitive | մտի (mti) | մտից (mticʻ) | |
| dative | մտի (mti) | մտից (mticʻ) | |
| accusative | մուտ (mut) | մուտս (muts) | |
| ablative | մտէ (mtē) | մտից (mticʻ) | |
| instrumental | մտիւ (mtiw) | մտիւք (mtiwkʻ) | |
| locative | մտի (mti) | մուտս (muts) | |
| post-classically the genitive can be o-type մտոյ (mtoy) | |||
Derived terms
[edit]- ականջամուտ (akanǰamut)
- ամառնամուտ (amaṙnamut)
- ամսամուտ (amsamut)
- այսամուտ (aysamut)
- անձաւամուտ (anjawamut)
- անմուտ (anmut)
- անմտանելի (anmtaneli)
- աշխարհամուտ (ašxarhamut)
- առմտանեմ (aṙmtanem)
- աստուածամուտ (astuacamut)
- արեւմուտք (arewmutkʻ)
- արեւմտական (arewmtakan)
- արեւմտային (arewmtayin)
- արեւմտեայ (arewmteay)
- արեւմտեան (arewmtean)
- բանտամուտ (bantamut)
- գարնանամուտ (garnanamut)
- գետնամուտ (getnamut)
- գոմամուտ (gomamut)
- գուսանամուտ (gusanamut)
- դարանամուտ (daranamut)
- դարանամտութիւն (daranamtutʻiwn)
- դեռամուտ (deṙamut)
- դժուարամուտ (džuaramut)
- դիւրամուտ (diwramut)
- ելամուտ (elamut)
- ելեւմուտ (elewmut)
- ելումուտ (elumut)
- եկամուտ (ekamut)
- եկամտական (ekamtakan)
- եկամտեմ (ekamtem)
- երեքմտեան (erekʻmtean)
- ընդմտանեմ (əndmtanem)
- թփամուտ (tʻpʻamut)
- ժամամուտ (žamamut)
- լեռնամուտ (leṙnamut)
- լուսամուտ (lusamut)
- խաւարամուտ (xawaramut)
- խելամուտ (xelamut)
- խորամուտ (xoramut)
- ծակամուտ (cakamut)
- կանխամուտ (kanxamut)
- կառամուտ (kaṙamut)
- կիրակամուտ (kirakamut)
- կիրակէմուտ (kirakēmut)
- կիրակմուտ (kirakmut)
- կրպակամուտ (krpakamut)
- հետամուտ (hetamut)
- հետամտեմ (hetamtem)
- հետամտիկ (hetamtik)
- հմուտ (hmut)
- ձմեռնամուտ (jmeṙnamut)
- ձորամուտ (joramut)
- մառախլամուտ (maṙaxlamut)
- մառնամուտ (maṙnamut)
- մասնմուտ (masnmut)
- միջամուտ (miǰamut)
- մտանելի (mtaneli)
- մտանեմ (mtanem)
- մտեմ (mtem)
- մտուցանեմ (mtucʻanem)
- յառաջամուտ (yaṙaǰamut)
- յետամտական (yetamtakan)
- յետամտականաբար (yetamtakanabar)
- յիսնակամուտ (yisnakamut)
- նախամուտ (naxamut)
- նաւամուտ (nawamut)
- ներամտեմ (neramtem)
- ներսամտեմ (nersamtem)
- ներքսամուտ (nerkʻsamut)
- ներքսամտեմ (nerkʻsamtem)
- նորամուտ (noramut)
- շաբաթամուտ (šabatʻamut)
- շինամուտ (šinamut)
- որջամուտ (orǰamut)
- ունկնամուտ (unknamut)
- ռազմամուտ (ṙazmamut)
- սիւնամուտ (siwnamut)
- սորամուտ (soramut)
- վերջամուտ (verǰamut)
- տարեմուտ (taremut)
- քարամուտ (kʻaramut)
- քարանձաւամուտ (kʻaranjawamut)
- քրիստոսամուտ (kʻristosamut)
- օդամուտ (ōdamut)
- օտարամուտ (ōtaramut)
- օրամուտք (ōramutkʻ)
Descendants
[edit]References
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “մուտ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “մուտ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “մուտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press