հարցանեմ
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Proto-Indo-European *pr̥sḱéti, + -ան- (-an-).
Verb
[edit]հարցանեմ • (harcʻanem)
- (transitive) to ask, to inquire, to interrogate, to question
- հարցանել ի Տեառնէ ― harcʻanel i Teaṙnē ― to consult the Lord
- հարցանել զողջունէ ուրուք ― harcʻanel zołǰunē urukʻ ― to ask news of, or about some one
- հարցանել զումեքէ ի խաղաղութիւն ― harcʻanel zumekʻē i xałałutʻiwn ― to salute with gentle words
- հարցանել զոք բանիւք բազմօք ― harcʻanel zokʻ baniwkʻ bazmōkʻ ― to overload with questions
Conjugation
[edit]active
| infinitive | հարցանել (harcʻanel) | participle | հարցեալ (harcʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | հարց- (harcʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հարցանեմ (harcʻanem) | հարցանես (harcʻanes) | հարցանէ (harcʻanē) | հարցանեմք (harcʻanemkʻ) | հարցանէք (harcʻanēkʻ) | հարցանեն (harcʻanen) | |
| imperfect | հարցանէի, հարցանեի* (harcʻanēi, harcʻanei*) | հարցանէիր, հարցանեիր* (harcʻanēir, harcʻaneir*) | հարցանէր (harcʻanēr) | հարցանէաք, հարցանեաք* (harcʻanēakʻ, harcʻaneakʻ*) | հարցանէիք, հարցանեիք* (harcʻanēikʻ, harcʻaneikʻ*) | հարցանէին, հարցանեին* (harcʻanēin, harcʻanein*) | |
| aorist | հարցի (harcʻi) | հարցեր (harcʻer) | եհարց (eharcʻ) | հարցաք (harcʻakʻ) | հարցէք, հարցիք (harcʻēkʻ, harcʻikʻ) | հարցին (harcʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հարցանիցեմ (harcʻanicʻem) | հարցանիցես (harcʻanicʻes) | հարցանիցէ (harcʻanicʻē) | հարցանիցեմք (harcʻanicʻemkʻ) | հարցանիցէք (harcʻanicʻēkʻ) | հարցանիցեն (harcʻanicʻen) | |
| aorist | հարցից (harcʻicʻ) | հարցցես (harcʻcʻes) | հարցցէ (harcʻcʻē) | հարցցուք (harcʻcʻukʻ) | հարցջիք (harcʻǰikʻ) | հարցցեն (harcʻcʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | հա՛րց (hárcʻ) | — | — | հարցէ՛ք (harcʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | հարցջի՛ր (harcʻǰír) | — | — | հարցջի՛ք (harcʻǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ հարցաներ (mí harcʻaner) | — | — | մի՛ հարցանէք (mí harcʻanēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | հարցանել, հարցանիլ* (harcʻanel, harcʻanil*) | participle | հարցեալ (harcʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | հարց- (harcʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հարցանիմ (harcʻanim) | հարցանիս (harcʻanis) | հարցանի (harcʻani) | հարցանիմք (harcʻanimkʻ) | հարցանիք (harcʻanikʻ) | հարցանին (harcʻanin) | |
| imperfect | հարցանէի (harcʻanēi) | հարցանէիր (harcʻanēir) | հարցանէր, հարցանիւր (harcʻanēr, harcʻaniwr) | հարցանէաք (harcʻanēakʻ) | հարցանէիք (harcʻanēikʻ) | հարցանէին (harcʻanēin) | |
| aorist | հարցայ (harcʻay) | հարցար (harcʻar) | հարցաւ (harcʻaw) | հարցաք (harcʻakʻ) | հարցայք (harcʻaykʻ) | հարցան (harcʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | հարցանիցիմ (harcʻanicʻim) | հարցանիցիս (harcʻanicʻis) | հարցանիցի (harcʻanicʻi) | հարցանիցիմք (harcʻanicʻimkʻ) | հարցանիցիք (harcʻanicʻikʻ) | հարցանիցին (harcʻanicʻin) | |
| aorist | հարցայց (harcʻaycʻ) | հարցցիս (harcʻcʻis) | հարցցի (harcʻcʻi) | հարցցուք (harcʻcʻukʻ) | հարցջիք (harcʻǰikʻ) | հարցցին (harcʻcʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | հարցի՛ր (harcʻír) | — | — | հարցարո՛ւք (harcʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | հարցջի՛ր (harcʻǰír) | — | — | հարցջի՛ք (harcʻǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ հարցանիր (mí harcʻanir) | — | — | մի՛ հարցանիք (mí harcʻanikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
[edit]- անհարց (anharcʻ)
- անհարցափորձ (anharcʻapʻorj)
- առակահարցուած (aṙakaharcʻuac)
- գետնահարց (getnaharcʻ)
- գիտահարց (gitaharcʻ)
- հատահարց (hataharcʻ)
- հատահարցութիւն (hataharcʻutʻiwn)
- հարց (harcʻ)
- հարցաբանեմ (harcʻabanem)
- հարցագիտութիւն (harcʻagitutʻiwn)
- հարցական (harcʻakan)
- հարցականապէս (harcʻakanapēs)
- հարցականութիւն (harcʻakanutʻiwn)
- հարցանող (harcʻanoł)
- հարցապատիր (harcʻapatir)
- հարցասէր (harcʻasēr)
- հարցասիրական (harcʻasirakan)
- հարցասիրութիւն (harcʻasirutʻiwn)
- հարցարան (harcʻaran)
- հարցաւոր (harcʻawor)
- հարցափորձ (harcʻapʻorj)
- հարցափորձանք (harcʻapʻorjankʻ)
- հարցափորձեմ (harcʻapʻorjem)
- հարցափորձութիւն (harcʻapʻorjutʻiwn)
- հարցաքնին (harcʻakʻnin)
- հարցաքննական (harcʻakʻnnakan)
- հարցաքննեմ (harcʻakʻnnem)
- հարցաքննութիւն (harcʻakʻnnutʻiwn)
- հարցկութիւն (harcʻkutʻiwn)
- հարցն (harcʻn)
- հարցնափառ (harcʻnapʻaṙ)
- հարցող (harcʻoł)
- հարցողական (harcʻołakan)
- հարցուած (harcʻuac)
- հարցութիւն (harcʻutʻiwn)
- հարցուկ (harcʻuk)
- հարցումն (harcʻumn)
- հարցուփորձ (harcʻupʻorj)
- հարցփորձ (harcʻpʻorj)
- հաւահարց (hawaharcʻ)
- հեզահարցումն (hezaharcʻumn)
- մեռելահարցութիւն (meṙelaharcʻutʻiwn)
- մեռելահարցուկ (meṙelaharcʻuk)
- վհկահարցու (vhkaharcʻu)
- վհկահարցուկ (vhkaharcʻuk)
- քուահարցութիւն (kʻuaharcʻutʻiwn)
Descendants
[edit]- Armenian: հարցնել (harcʻnel)
References
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հարց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հարցանեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction, second edition, Oxford: Blackwell, page 391
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 396
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “հարցանեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy