խրչան
Appearance
Middle Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Old Armenian խրչիլ (xrčʻil, “to be startled, to shy”) + -ան (-an). Middle Armenian խրչիլ (xrčʻil), also խրտչիլ (xrtčʻil), is a later form of Old Armenian խրտչիմ (xrtčʻim). The Old Armenian equivalent of this formation would have been *խրտչան (*xrtčʻan).
Adjective
[edit]խրչան • (xrčʻan)
- (of pack animals) skittish
- 13th century, Faraj the Syrian, Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden] 23:[1]
- Եւ գիտացիր, որ հարուն, որ ի բնութենէ լինի, ու ճինար ու խրչան, կայ որ ղորդի քչիկ քչիկ և կայ որ չղորդի։
- Ew gitacʻir, or harun, or i bnutʻenē lini, u činar u xrčʻan, kay or ġordi kʻčʻik kʻčʻik ew kay or čʻġordi.
- Եւ գիտացիր, որ հարուն, որ ի բնութենէ լինի, ու ճինար ու խրչան, կայ որ ղորդի քչիկ քչիկ և կայ որ չղորդի։
- 13th century, Girkʻ Vastakocʻ [Geoponica] 294:[2]
- Նախ զգրաստն ի խրտչիլն պիտի ճանաչել, թէ խրչան է՝ վատասիրտ է եւ պիղծ։
- Nax zgrastn i xrtčʻiln piti čanačʻel, tʻē xrčʻan ē, vatasirt ē ew piġc.
- Նախ զգրաստն ի խրտչիլն պիտի ճանաչել, թէ խրչան է՝ վատասիրտ է եւ պիղծ։
Descendants
[edit]- → Armenian: խրտչան (xrtčʻan) (learned)
- → Azerbaijani: xırçın
- → Ottoman Turkish: خرچین (hırçın), خرچیل (hırçıl), խըրչըն (hırçın), խըրչըլ (hırçıl) — Armeno-Turkish
References
[edit]Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “խիրտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 271a
- Čʻugaszyan, B. L. (1980) Bžškaran jioy ew aṙhasarak grastnoy (ŽG dar) [Medical Book on Horses and Other Beasts of Burden (13th century)][2], Yerevan: Academy Press, page 202
- Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “խրչան”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 338a
- Norayr N. Biwzandacʻi (2000) “խրչան”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʻ storin hayerēni i matenagrutʻeancʻ ŽA–ŽĒ darucʻ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries][3], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 311
- Palatecʻi, Gēorg Dpir (1877) “խրչան”, in “Baṙkʻ Vastakocʻ grocʻ [A vocabulary to Geoponica]”, in Ġewond Ališan, editor, Girkʻ vastakocʻ [Geoponica] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 248
- Tʻadewosyan, Hasmik (2004) “Baṙakazmutʻyunə “Girkʻ vastakocʻ” erkum [Word formation in Geoponica]”, in Banber Erewani hamalsarani [“Banber” – Bulletin of Yerevan University][4] (in Armenian), volume 113, number 2, page 148 of 143–149