խրատ

Armenian

Etymology

From Old Armenian խրատ (xrat).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /χəˈɾɑt/, [χəɾɑ́t]
• (Western Armenian) IPA^(key): /χəˈɾɑd/, [χəɾɑ́d]

Noun

խրատ • (xrat)

1. admonition, precept, exhortation

   խրատ տալ ― xrat tal ― to exhort, to admonish

2. advice, counsel; preachment
3. punishment, castigation
4. lesson

   Թո՛ղ սա քեզ խրատ լինի: ― Tʻóġ sa kʻez xrat lini: ― Let this be a lesson to you!

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խրատ (xrat)	խրատներ (xratner)
dative	խրատի (xrati)	խրատների (xratneri)
ablative	խրատից (xraticʻ)	խրատներից (xratnericʻ)
instrumental	խրատով (xratov)	խրատներով (xratnerov)
locative	խրատում (xratum)	խրատներում (xratnerum)
	definite forms
nominative	խրատը / խրատն (xratə / xratn)	խրատները / խրատներն (xratnerə / xratnern)
dative	խրատին (xratin)	խրատներին (xratnerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խրատս (xrats)	խրատներս (xratners)
dative	խրատիս (xratis)	խրատներիս (xratneris)
ablative	խրատիցս (xraticʻs)	խրատներիցս (xratnericʻs)
instrumental	խրատովս (xratovs)	խրատներովս (xratnerovs)
locative	խրատումս (xratums)	խրատներումս (xratnerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խրատդ (xratd)	խրատներդ (xratnerd)
dative	խրատիդ (xratid)	խրատներիդ (xratnerid)
ablative	խրատիցդ (xraticʻd)	խրատներիցդ (xratnericʻd)
instrumental	խրատովդ (xratovd)	խրատներովդ (xratnerovd)
locative	խրատումդ (xratumd)	խրատներումդ (xratnerumd)

Related terms

• խրատել (xratel)

Old Armenian

Etymology

Borrowed from Middle Persian [script needed] (hlt /⁠xrat, xrad⁠/, “wisdom, understanding, intelligence”), from Proto-Indo-Iranian *krátuš.

Noun

խրատ • (xrat)

1. admonition, reprimand, reproof

   խրատ տալ ― xrat tal ― to lecture, to admonish

2. advice, counsel; caution, remonstrance

   խրատք ուղղութեան ― xratkʻ ułłutʻean ― moral maxims

   խրատ չար ― xrat čʻar ― bad advice; evil counsel

   խրատ տալ ― xrat tal ― to give advice

   տալ խրատս բարեաց ― tal xrats bareacʻ ― to give good advice

3. discipline, instruction; education; science

   զխրատու գալ ― zxratu gal ― to devote oneself to science

   ի խրատ ածել ― i xrat acel ― to educate; to discipline

   չունել զխրատ ― čʻunel zxrat ― to be indisciplined, wild, ill-mannered

4. correction, punishment

Declension

u-type

	singular	plural
nominative	խրատ (xrat)	խրատք (xratkʻ)
genitive	խրատու (xratu)	խրատուց (xratucʻ)
dative	խրատու (xratu)	խրատուց (xratucʻ)
accusative	խրատ (xrat)	խրատս (xrats)
ablative	խրատէ, խրատուէ (xratē, xratuē)	խրատուց (xratucʻ)
instrumental	խրատու (xratu)	խրատուք (xratukʻ)
locative	խրատու (xratu)	խրատս (xrats)

o-type

	singular	plural
nominative	խրատ (xrat)	խրատք (xratkʻ)
genitive	խրատոյ (xratoy)	խրատոց (xratocʻ)
dative	խրատոյ (xratoy)	խրատոց (xratocʻ)
accusative	խրատ (xrat)	խրատս (xrats)
ablative	խրատոյ (xratoy)	խրատոց (xratocʻ)
instrumental	խրատով (xratov)	խրատովք (xratovkʻ)
locative	խրատ (xrat)	խրատս (xrats)

plural instrumental խրատիւք (xratiwkʻ) is attested post-classically

Derived terms

• անխրատ (anxrat)
• անխրատաբար (anxratabar)
• անխրատական (anxratakan)
• անխրատապէս (anxratapēs)
• անխրատութիւն (anxratutʻiwn)
• աստուածախրատ (astuacaxrat)
• բարեխրատ (barexrat)
• բարեխրատութիւն (barexratutʻiwn)
• բնախրատ (bnaxrat)
• բնախրատական (bnaxratakan)
• խրատաբանեմ (xratabanem)
• խրատաբանութիւն (xratabanutʻiwn)
• խրատաբար (xratabar)
• խրատագիր (xratagir)
• խրատած (xratac)
• խրատական (xratakan)
• խրատահեռացոյց (xrataheṙacʻoycʻ)
• խրատատեաց (xratateacʻ)
• խրատատու (xratatu)
• խրատարար (xratarar)
• խրատեմ (xratem)
• խրատընկալութիւն (xratənkalutʻiwn)
• խրատիմ (xratim)
• խրատիչ (xratičʻ)
• խրատուած (xratuac)
• խրատութիւն (xratutʻiwn)
• խրատուկք (xratukkʻ)
• խրատտու (xrattu)
• խրատտուական (xrattuakan)
• խրատտուութիւն (xrattuutʻiwn)
• չարախրատ (čʻaraxrat)
• չարախրատութիւն (čʻaraxratutʻiwn)
• վատախրատ (vataxrat)

Descendants

• Armenian: խրատ (xrat)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “խրատ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խրատ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “խրատ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press