խոզ

Armenian

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /χoz/, [χoz]
• (Western Armenian) IPA^(key): /χoz/, [χoz]

Etymology 1

From Old Armenian խոզ (xoz).

Noun

խոզ • (xoz)

1. pig
2. (figuratively, derogatory) fat person
3. (figuratively, derogatory) dirty, filthy person

Declension

i-type, animate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խոզ (xoz)	խոզեր (xozer)
dative	խոզի (xozi)	խոզերի (xozeri)
ablative	խոզից (xozicʻ)	խոզերից (xozericʻ)
instrumental	խոզով (xozov)	խոզերով (xozerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	խոզը/խոզն (xozə/xozn)	խոզերը/խոզերն (xozerə/xozern)
dative	խոզին (xozin)	խոզերին (xozerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խոզս (xozs)	խոզերս (xozers)
dative	խոզիս (xozis)	խոզերիս (xozeris)
ablative	խոզիցս (xozicʻs)	խոզերիցս (xozericʻs)
instrumental	խոզովս (xozovs)	խոզերովս (xozerovs)
locative	—	—
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խոզդ (xozd)	խոզերդ (xozerd)
dative	խոզիդ (xozid)	խոզերիդ (xozerid)
ablative	խոզիցդ (xozicʻd)	խոզերիցդ (xozericʻd)
instrumental	խոզովդ (xozovd)	խոզերովդ (xozerovd)
locative	—	—

Derived terms

• խոզագրիպ (xozagrip)
• խոզանակ (xozanak)
• խոզանոց (xozanocʻ)
• խոզապահ (xozapah)
• խոզուկ (xozuk)
• ծովախոզ (covaxoz)
• վայրի խոզ (vayri xoz)

 

Etymology 2

Learned borrowing from Middle Armenian խօզ (xōz), from Old Armenian խօզ (xōz).

Alternative forms

• խօզ (xōz) — traditional orthography

Noun

խոզ • (xoz)

1. a type of algae

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	խոզ (xoz)	խոզեր (xozer)
dative	խոզի (xozi)	խոզերի (xozeri)
ablative	խոզից (xozicʻ)	խոզերից (xozericʻ)
instrumental	խոզով (xozov)	խոզերով (xozerov)
locative	խոզում (xozum)	խոզերում (xozerum)
	definite forms
nominative	խոզը/խոզն (xozə/xozn)	խոզերը/խոզերն (xozerə/xozern)
dative	խոզին (xozin)	խոզերին (xozerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	խոզս (xozs)	խոզերս (xozers)
dative	խոզիս (xozis)	խոզերիս (xozeris)
ablative	խոզիցս (xozicʻs)	խոզերիցս (xozericʻs)
instrumental	խոզովս (xozovs)	խոզերովս (xozerovs)
locative	խոզումս (xozums)	խոզերումս (xozerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	խոզդ (xozd)	խոզերդ (xozerd)
dative	խոզիդ (xozid)	խոզերիդ (xozerid)
ablative	խոզիցդ (xozicʻd)	խոզերիցդ (xozericʻd)
instrumental	խոզովդ (xozovd)	խոզերովդ (xozerovd)
locative	խոզումդ (xozumd)	խոզերումդ (xozerumd)

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. Compare Middle Persian [script needed] (HZWLYA) / [Book Pahlavi needed] (hwk' /⁠xūk, xūg⁠/), Persian خوک (xuk); Ancient Greek ὗς (hûs); Laz ღეჯი (ğeci), Mingrelian ღეჯი (ɣeǯi), Georgian ღორი (ɣori); Akkadian 𒄷𒍣𒊏 (ḫuzīru), Classical Syriac ܚܙܺܝܪܳܐ (ħzīrā); Old Armenian խոճկոր (xočkor).

Noun

խոզ • (xoz)

1. boar, sow; pig, hog, swine

   խոզ մատակ ― xoz matak ― sow

   խոզ մալեալ ― xoz maleal ― hog

   խոզ ծովային ― xoz covayin ― sea-hog

   հնդիկ խոզ ― hndik xoz ― guinea-pig

   ցնկնիլ խոզի ― cʻnknil xozi ― to farrow, to pig

   ծնունդք խոզի ― cnundkʻ xozi ― litter of pigs

   կաթնկեր խոզ ― katʻnker xoz ― sucking-pig

   գոմք խոզից ― gomkʻ xozicʻ ― pig-sty

   երամակ խոզից ― eramak xozicʻ ― herd of swine

   միս խոզի ― mis xozi ― pork

   ապուխտ խոզի ― apuxt xozi ― ham

   խորխ խոզի ― xorx xozi ― rind (of bacon)

   մորթ խոզի ― mortʻ xozi ― pigskin

   խանչէ, գոհգոհէ, կնչէ, գրդայ, կռնչէ խոզ ― xančʻē, gohgohē, knčʻē, grday, kṙnčʻē xoz ― the hog grunts

   խոզի փուշ ― xozi pʻuš ― anagyris, bean-trefoil

   խոզի մազ ― xozi maz ― maiden's hair, adiantum

2. (astronomy) name of a certain star
3. (in the plural, pathology) scrofula

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	խոզ (xoz)		խոզք (xozkʻ)
genitive	խոզի (xozi)		խոզից (xozicʻ)
dative	խոզի (xozi)		խոզից (xozicʻ)
accusative	խոզ (xoz)		խոզս (xozs)
ablative	խոզէ (xozē)		խոզից (xozicʻ)
instrumental	խոզիւ (xoziw)		խոզիւք (xoziwkʻ)
locative	խոզի (xozi)		խոզս (xozs)

i-a-type

	singular		plural
nominative	խոզ (xoz)		խոզք (xozkʻ)
genitive	խոզի (xozi)		խոզաց (xozacʻ)
dative	խոզի (xozi)		խոզաց (xozacʻ)
accusative	խոզ (xoz)		խոզս (xozs)
ablative	խոզէ (xozē)		խոզաց (xozacʻ)
instrumental	խոզաւ (xozaw)		խոզաւք = խոզօք (xozawkʻ = xozōkʻ)
locative	խոզի (xozi)		խոզս (xozs)

Derived terms

• խոզաբար (xozabar)
• խոզաբարոյ (xozabaroy)
• խոզաբոյծ (xozaboyc)
• խոզաբուտ (xozabut)
• խոզագնաց (xozagnacʻ)
• խոզակեր (xozaker)
• խոզակերպ (xozakerp)
• խոզաձեւ (xozajew)
• խոզաճարակ (xozačarak)
• խոզամիտ (xozamit)
• խոզանամ (xozanam)
• խոզանման (xozanman)
• խոզանստեւ (xozanstew)
• խոզաշաւիղ (xozašawił)
• խոզապարէն (xozaparēn)
• խոզասպանութիւն (xozaspanutʻiwn)
• խոզատանձ (xozatanj)
• խոզարած (xozarac)
• խոզաւէտ (xozawēt)
• խոզեան (xozean)
• խոզենի (xozeni)
• խոզերամակ (xozeramak)
• խոզկաղին (xozkałin)
• խոզութիւն (xozutʻiwn)
• խոզուկ (xozuk)
• խոզտի (xozti)

 

Descendants

• Armenian: խոզ (xoz)
  • → Zazaki: xoz

Further reading

• Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “խոզ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, pages 382–383
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “խոզ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Hovhannisyan, L. Š. (1989) “Baṙakʻnnakan mi kʻani ditoġutʻyunner [Some lexicologic observations]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal]‎^[1] (in Armenian), number 3, Yerevan: Academy Press, page 147 of 145–151, argues for an Iranian origin for *խոճ (*xoč) and խոզ (xoz) (compare Persian خوک (xuk)), because a k ~ č ~ z alternation is common in Iranian
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 160
• Djahukian, Gevorg (2003) “Notes on Some Lexical Correspondences between Armenian and the Kartvelian Languages”, in Iran and the Caucasus‎^[2], volume 7, number 1/2, page 193 of 191–194
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “խոզ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 337a
• Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 939
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “խոզ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy