խաթուն
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]A Turkic borrowing, ultimately from Proto-Turkic *xātun (“queen, lady”).[1][2] Borrowed again as Middle Armenian խաթուն (xatʻun), Խաթուն (Xatʻun), dialectal Armenian խաթուն (xatʻun).
Noun
[edit]խաթուն • (xatʻun)
- the Khazar queen
- 7th century, Anania Širakacʻi, Ašxarhacʻoycʻ [Geography] :
- Իսկ ի հիւսիսոյ նորա՝ Հոնք․ եւ քաղաք նոցա Վառաչան, եւ այլք ընդ նմա․ եւ թագաւորն հիւսիսոյ է հականն՝ որ է տէր Խազրաց, և դշխոյն թագուհի է, Խաթունն, որ է կին հականայ ի Բարսլաց ազգէն։
- Isk i hiwsisoy nora, Honkʻ; ew kʻałakʻ nocʻa Vaṙačʻan, ew aylkʻ ənd nma; ew tʻagaworn hiwsisoy ē hakann, or ē tēr Xazracʻ, ew dšxoyn tʻaguhi ē, Xatʻunn, or ē kin hakanay i Barslacʻ azgēn.
- 1992 translation by Robert H. Hewsen
- To the north are the Huns with their city of Vaṙačʿan and others [besides]. The king of the north is the khakan, who is lord of the Khazars. The queen, or khatun, the wife of the khakan, is of the Barsilkʿ nation.
- Իսկ ի հիւսիսոյ նորա՝ Հոնք․ եւ քաղաք նոցա Վառաչան, եւ այլք ընդ նմա․ եւ թագաւորն հիւսիսոյ է հականն՝ որ է տէր Խազրաց, և դշխոյն թագուհի է, Խաթունն, որ է կին հականայ ի Բարսլաց ազգէն։
- 8th century, Łewond, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of the Armenians] 31:
- Եւ հաւանեալ արքայն Խազրաց՝ տայր զքոյրն իւր նմա կնութեան, որում անունն էր Խաթուն․ եւ առաքէր ընդ նմա նաժիշտս եւ աղախնայս եւ ծառայս բազումս։ Եւ կեցեալ Խաթունն սակաւ ինչ ժամանակ՝ վախճանէր։
- Ew hawaneal arkʻayn Xazracʻ, tayr zkʻoyrn iwr nma knutʻean, orum anunn ēr Xatʻun; ew aṙakʻēr ənd nma nažišts ew ałaxnays ew caṙays bazums. Ew kecʻeal Xatʻunn sakaw inčʻ žamanak, vaxčanēr.
- 2006 translation by Robert Bedrosian
- Agreeing to this, the king of the Khazars gave [Yazid] as a wife his sister, named Khatun. [The Khaqan] sent along with her many hand maidens, ladies in waiting, and servants. But Khatun lived for only a short while and then died.
- Եւ հաւանեալ արքայն Խազրաց՝ տայր զքոյրն իւր նմա կնութեան, որում անունն էր Խաթուն․ եւ առաքէր ընդ նմա նաժիշտս եւ աղախնայս եւ ծառայս բազումս։ Եւ կեցեալ Խաթունն սակաւ ինչ ժամանակ՝ վախճանէր։
References
[edit]- ^ Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 159
- ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “խաթուն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 312ab