իջանեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]From the root *էջ- (*ēǰ-, “to come/go down, descend; to stay overnight; to calm down”), probably from Proto-Indo-European *h₁e/oy-gʰ-, + -ան- (-an-). Cognate with Ancient Greek οἴχομαι (oíkhomai, “to go (away), leave, disappear”), οἰχνέω (oikhnéō, “to go, come, walk, approach”), Lithuanian eigà (“course”), Old Irish oegi (“guest”). Armenian demonstrates a semantic shift ‘to go’ → ‘to go down’.
Verb
[edit]իջանեմ • (iǰanem)
- (intransitive) to descend; to fall; to decline; to sink; to light, to sit down
- իջանել ի նաւէ ― iǰanel i nawē ― to disembark, to go ashore, to land
- իջանել ի կառաց ― iǰanel i kaṙacʻ ― to alight, to get out of a carriage
- իջանել յերիվարէ ― iǰanel yerivarē ― to dismount or alight, to get off, to get down from a horse
- արտասուք զկարմրերփեան ծնօտիւքն իջանէին ― artasukʻ zkarmrerpʻean cnōtiwkʻn iǰanēin ― the tears fell down his (or her) rosy cheeks
- իջանել ի գերեզման, ի հող մահու ― iǰanel i gerezman, i hoł mahu ― to descend into the grave, to be buried
- ի ծառայութիւն իջանել ― i caṙayutʻiwn iǰanel ― to lower oneself to servitude, to become a servant
- յաղքատութիւն իջանել ― yałkʻatutʻiwn iǰanel ― to impoverish oneself, to become poor
- իջանել ի հպարտութենէն ― iǰanel i hpartutʻenēn ― to humiliate oneself; to relent, to soften, to become calmed, appeased
- իջանել ի թիկունս ― iǰanel i tʻikuns ― to go to the rescue, to succour
- իջանել ի հանդէս մարտի ― iǰanel i handēs marti ― to come to blows, to fight
- այս ճանապարհ իջանէ ի Տրապիզոնէ ի Կարին ― ays čanaparh iǰanē i Trapizonē i Karin ― this route leads from Trebizond to Erzerum
- էջ մրրիկ հողմոյ ի ծովակն ― ēǰ mrrik hołmoy i covakn ― a storm broke over the lake
- (intransitive) to subside, to abate, to settle
- (intransitive) to empty itself
- իջանել գետոց ի ծով ― iǰanel getocʻ i cov ― to discharge, to fall into, to disembogue, to disgorge, to empty itself, to overflow
- (intransitive) to lodge, to stop at, to sojourn
- իջանել յօթևան ուրեք ― iǰanel yōtʻewan urekʻ ― to put up at an hotel
- (intransitive) to descend from, to be born of
Conjugation
[edit]active
| infinitive | իջանել (iǰanel) | participle | իջեալ (iǰeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | իջուցանեմ (iǰucʻanem) | aorist stem | իջ- (iǰ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | իջանեմ (iǰanem) | իջանես (iǰanes) | իջանէ (iǰanē) | իջանեմք (iǰanemkʻ) | իջանէք (iǰanēkʻ) | իջանեն (iǰanen) | |
| imperfect | իջանէի, իջանեի* (iǰanēi, iǰanei*) | իջանէիր, իջանեիր* (iǰanēir, iǰaneir*) | իջանէր (iǰanēr) | իջանէաք, իջանեաք* (iǰanēakʻ, iǰaneakʻ*) | իջանէիք, իջանեիք* (iǰanēikʻ, iǰaneikʻ*) | իջանէին, իջանեին* (iǰanēin, iǰanein*) | |
| aorist | իջի (iǰi) | իջեր (iǰer) | էջ (ēǰ) | իջաք (iǰakʻ) | իջէք, իջիք (iǰēkʻ, iǰikʻ) | իջին (iǰin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | իջանիցեմ (iǰanicʻem) | իջանիցես (iǰanicʻes) | իջանիցէ (iǰanicʻē) | իջանիցեմք (iǰanicʻemkʻ) | իջանիցէք (iǰanicʻēkʻ) | իջանիցեն (iǰanicʻen) | |
| aorist | իջից (iǰicʻ) | իջցես (iǰcʻes) | իջցէ (iǰcʻē) | իջցուք (iǰcʻukʻ) | իջջիք (iǰǰikʻ) | իջցեն (iǰcʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | է՛ջ (ḗǰ) | — | — | իջէ՛ք (iǰḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | իջջի՛ր (iǰǰír) | — | — | իջջի՛ք (iǰǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ իջաներ (mí iǰaner) | — | — | մի՛ իջանէք (mí iǰanēkʻ) | — | |
| *rare the causative can also be իջեցուցանեմ (iǰecʻucʻanem) | |||||||
Derived terms
[edit]- անէջ (anēǰ)
- առէջ (aṙēǰ)
- աստուածիջակ (astuaciǰak)
- արտօսրիջոյց (artōsriǰoycʻ)
- բանիջոյց (baniǰoycʻ)
- ելևէջ (elewēǰ)
- երկիջեան (erkiǰean)
- զիջագոյն (ziǰagoyn)
- զիջական (ziǰakan)
- զիջանեմ (ziǰanem)
- զիջանիմ (ziǰanim)
- զիջութիւն (ziǰutʻiwn)
- զիջումն (ziǰumn)
- զիջուցանեմ (ziǰucʻanem)
- էջ (ēǰ)
- Էջմիածին (Ēǰmiacin)
- իջավան (iǰavan)
- իջավանիմ (iǰavanim)
- իջաւան (iǰawan)
- իջաւանիմ (iǰawanim)
- իջաւոր (iǰawor)
- իջեվան (iǰevan)
- իջեցուցանեմ (iǰecʻucʻanem)
- իջևան (iǰewan)
- իջևանատուն (iǰewanatun)
- իջևանիմ (iǰewanim)
- իջէվան (iǰēvan)
- իջուանատեղ (iǰuanateł)
- իջումն (iǰumn)
- իջուցանեմ (iǰucʻanem)
- իջուցիչ (iǰucʻičʻ)
- իջուցումն (iǰucʻumn)
- լոյսիջոյց (loysiǰoycʻ)
- խորէջ (xorēǰ)
- շողէջ (šołēǰ)
- ջրէջք (ǰrēǰkʻ)
- ստորէջ (storēǰ)
- ստորիջանեմ (storiǰanem)
- ստորիջանք (storiǰankʻ)
- ստորիջեմ (storiǰem)
- ստորիջոյց (storiǰoycʻ)
- ստորիջուցանեմ (storiǰucʻanem)
- վայրէջ (vayrēǰ)
- վայրէջք (vayrēǰkʻ)
- վայրիջանեմ (vayriǰanem)
- վայրիջիմ (vayriǰim)
- վայրիջիչ (vayriǰičʻ)
- վեցիջեանք (vecʻiǰeankʻ)
- փողփողենէջ (pʻołpʻołenēǰ)
Descendants
[edit]- Armenian: իջնել (iǰnel)
References
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “իջանեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “իջանեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “էջ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 277