թաւրինջ

Armenian

Etymology

Uncertain.

The first attestation is in the second volume of HHB (1769) as a Grabar gloss to Ashkharhabar խատիֆէ (xatifē). Appears in some works written in Old Armenian in the 19th century (see the quotations), where authors always felt the need to clarify its meaning using the more familiar խատիֆէ (xatifē) or a foreign equivalent; this points to թաւրինջ (tʻawrinǰ) being an incomprehensible, literary invention. Later, completely displaced by թավիշ (tʻaviš).

The word has not been noticed by the standard etymological works. It is obviously related to the synonymous թավիշ (tʻaviš) which is said to be a modern creation from թավ (tʻav, “thick, dense”), but neither -իշ (-iš) nor -րինջ (-rinǰ) can be explained within Armenian.

Noun

թաւրինջ • (tʻawrinǰ) (traditional orthography)

1. (obsolete) velvet
   • 1813, Մկրտիչ Աւգերեան [Mkrtičʻ Awgerean], “Վասն նշխարաց և նշանագործութեան Պղատոնի վկային [Vasn nšxaracʻ ew nšanagorcutʻean Pġatoni vkayin, Concerning the relics and the miracles of the martyr Plato [of Ancyra]]”, in Լիակատար վարք և վկայաբանութիւն սրբոց [Liakatar varkʻ ew vkayabanutʻiwn srbocʻ], volume 8, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 234–235:

     […] և տեսի՝ զի էր գանկն ողջոյն պատեալ կարմիր թաւրնջաւ այսինքն խատիֆէիւ, բայց բա՛ց թողեալ վերնակողմն ճակատուն […]

     […] ew tesi, zi ēr gankn oġǰoyn pateal karmir tʻawrnǰaw aysinkʻn xatifēiw, baycʻ bácʻ tʻoġeal vernakoġmn čakatun […]

     […] and I saw that the entire skull was covered with red velvet, i. e. խատիֆէ (xatifē), except the upper part of the forehead was left open […]

   • 1832, Պօղոս Լազարովիչ [Pōġos Lazarovičʻ], Ստորագրութիւն Կալկաթայ քաղաքի [Storagrutʻiwn Kalkatʻay kʻaġakʻi, Description of the City of Calcutta], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 33:

     Ի Կալկաթա քաղաքի, ըստ ճիշտ համարոյ գտանին տունք հայկազնեաց իբր վաթսուն․ այլ յոյժ սակաւք ի նոցանէ զգենուն զձև հայեցի։ Գլխարկ նոցա է նորաձև իմն ի սև թաւրընջէ այս ինքն խատիֆէէ կազմեալ, և կոչի Քեաճարի գուտակ կամ մանիլու գուտակ․ այլ արդ ծերունիք ևեթ կրեն զայն։

     I Kalkatʻa kʻaġakʻi, əst čišt hamaroy gtanin tunkʻ haykazneacʻ ibr vatʻsun; ayl yoyž sakawkʻ i nocʻanē zgenun zjew hayecʻi. Glxark nocʻa ē norajew imn i sew tʻawrənǰē ays inkʻn xatifēē kazmeal, ew kočʻi Kʻeačari gutak kam manilu gutak; ayl ard cerunikʻ ewetʻ kren zayn.

     In the city of Calcutta, according to the correct count, there are about sixty Armenian houses. However, very few of them wear Armenian-style clothing. Their headwear is a new-fashioned type made of black velvet, i. e. խատիֆէ (xatifē), and is called Qajar's hat or Manilla hat. Even the elderly now wear it.

   • 1856, Մսեր Գրիգորեան Մսերեանց [Mser Grigorean Msereancʻ], Յիշատակարան կենաց և գործոց մեծանուն պայազատաց Լազարեան տոհմի [Yišatakaran kenacʻ ew gorcocʻ mecanun payazatacʻ Lazarean tohmi, Memorial of Lives and Deeds of the Renowned Nobles of the Lazarev Family], Moscow: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 6:

     Դիպակք ոսկեթելք, կերպասք՝ մետաքսեայք, թաւրինջք (бархатъ), և այլ պէսպէս գործածք որ ի գործարանաց անտի ելանէին՝ ընտիրք յոյժ էին, գեղեցիկք և ազնուագոյնք, ո՛չինչ ընդհատք ի Գաղղիացւոցն և յԱնգղիացւոց, մինչև Արքունեացն անգամ Փեթերպուրկայ ի պէտս գալ։

     Dipakkʻ osketʻelkʻ, kerpaskʻ, metakʻseaykʻ, tʻawrinǰkʻ (бархатъ), ew ayl pēspēs gorcackʻ or i gorcaranacʻ anti elanēin, əntirkʻ yoyž ēin, geġecʻikkʻ ew aznuagoynkʻ, óčʻinčʻ əndhatkʻ i Gaġġiacʻwocʻn ew yAngġiacʻwocʻ, minčʻew Arkʻuneacʻn angam Pʻetʻerpurkay i pēts gal.

     Brocades with gold thread, fabrics of silk, velvet (бархат (barxat)), and other various textiles that came from those factories were of exceedingly fine quality, beautiful, and most noble. They were in no way inferior to those of the French and the English, to the point that even the Imperial Court of St. Petersburg found them suitable for its use.

   • 1856, Մսեր Գրիգորեան Մսերեանց [Mser Grigorean Msereancʻ], Յիշատակարան կենաց և գործոց մեծանուն պայազատաց Լազարեան տոհմի [Yišatakaran kenacʻ ew gorcocʻ mecanun payazatacʻ Lazarean tohmi, Memorial of Lives and Deeds of the Renowned Nobles of the Lazarev Family], Moscow: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 6, footnote (**):

     Զի ծաղկայօրինուորակ թաւրնջօքն որ ի գործարանս անդ գործէին՝ զԿայսերական Պալատանն շապկէին զորմունս, որպէս գրէ և Ս. Կլինքա ի գիրսն Обозр. Ист. Арм. Нар. հատ. բ՟. յէջ 247։

     Zi caġkayōrinuorak tʻawrnǰōkʻn or i gorcarans and gorcēin, zKayserakan Palatann šapkēin zormuns, orpēs grē ew S. Klinkʻa i girsn Обозр. Ист. Арм. Нар. hat. b.. yēǰ 247.

     For with the floral velvets that were produced in those factories, they would cover the walls of the Imperial Palace, as S. Glinka also writes in his book Review of the history of the Armenian people, volume 2, page 247."

Declension

i-a-type

	singular	plural
nominative	թաւրինջ (tʻawrinǰ)	թաւրինջք (tʻawrinǰkʻ)
genitive	թաւրնջի (tʻawrnǰi)	թաւրնջաց (tʻawrnǰacʻ)
dative	թաւրնջի (tʻawrnǰi)	թաւրնջաց (tʻawrnǰacʻ)
accusative	թաւրինջ (tʻawrinǰ)	թաւրինջս (tʻawrinǰs)
ablative	թաւրնջէ (tʻawrnǰē)	թաւրնջաց (tʻawrnǰacʻ)
instrumental	թաւրնջաւ (tʻawrnǰaw)	թաւրնջօք (tʻawrnǰōkʻ)
locative	թաւրնջի (tʻawrnǰi)	թաւրինջս (tʻawrinǰs)

i-a-type

	singular	plural
nominative	թաւրինջ (tʻawrinǰ)	թաւրինջք (tʻawrinǰkʻ)
genitive	թաւրընջի (tʻawrənǰi)	թաւրընջաց (tʻawrənǰacʻ)
dative	թաւրընջի (tʻawrənǰi)	թաւրընջաց (tʻawrənǰacʻ)
accusative	թաւրինջ (tʻawrinǰ)	թաւրինջս (tʻawrinǰs)
ablative	թաւրընջէ (tʻawrənǰē)	թաւրընջաց (tʻawrənǰacʻ)
instrumental	թաւրընջաւ (tʻawrənǰaw)	թաւրընջօք (tʻawrənǰōkʻ)
locative	թաւրընջի (tʻawrənǰi)	թաւրինջս (tʻawrinǰs)

Derived terms

• թավրնջակ (tʻavrnǰak, “marigold”)

Further reading

• Erecʻpʻoxeancʻ, Gabriēl (1854) “бархатъ”, in Baṙaran i ṙusacʻ lezu i hay [Russian–Armenian dictionary]‎^[2] (overall work in Old Armenian and Russian), Tiflis: Armenian Nersisian School press, page 9b: “թաւիշ, թաւրինջ”