թաթ
Appearance
Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Old Armenian թաթ (tʻatʻ).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /tʰɑtʰ/, [tʰɑtʰ]
- (Western Armenian) IPA(key): /tɑt/, [tʰɑtʰ]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Noun
[edit]թաթ • (tʻatʻ)
Declension
[edit]singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | թաթ (tʻatʻ) | թաթեր (tʻatʻer) | ||
dative | թաթի (tʻatʻi) | թաթերի (tʻatʻeri) | ||
ablative | թաթից (tʻatʻicʻ) | թաթերից (tʻatʻericʻ) | ||
instrumental | թաթով (tʻatʻov) | թաթերով (tʻatʻerov) | ||
locative | թաթում (tʻatʻum) | թաթերում (tʻatʻerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | թաթը/թաթն (tʻatʻə/tʻatʻn) | թաթերը/թաթերն (tʻatʻerə/tʻatʻern) | ||
dative | թաթին (tʻatʻin) | թաթերին (tʻatʻerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | թաթս (tʻatʻs) | թաթերս (tʻatʻers) | ||
dative | թաթիս (tʻatʻis) | թաթերիս (tʻatʻeris) | ||
ablative | թաթիցս (tʻatʻicʻs) | թաթերիցս (tʻatʻericʻs) | ||
instrumental | թաթովս (tʻatʻovs) | թաթերովս (tʻatʻerovs) | ||
locative | թաթումս (tʻatʻums) | թաթերումս (tʻatʻerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | թաթդ (tʻatʻd) | թաթերդ (tʻatʻerd) | ||
dative | թաթիդ (tʻatʻid) | թաթերիդ (tʻatʻerid) | ||
ablative | թաթիցդ (tʻatʻicʻd) | թաթերիցդ (tʻatʻericʻd) | ||
instrumental | թաթովդ (tʻatʻovd) | թաթերովդ (tʻatʻerovd) | ||
locative | թաթումդ (tʻatʻumd) | թաթերումդ (tʻatʻerumd) |
Synonyms
[edit]- (scale): նժար (nžar)
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]Uncertain. Ačaṙean and Olsen leave the origin open.
J̌ahukyan derives from Proto-Indo-European *teh₂g-t-, enlarged from the root *teh₂g- (“to touch”), whence Latin tangō (“to touch”) and tālus (“ankle; heel”), etc. (see also թակարդ (tʻakard)). Alternatively, according to him we may be dealing with a Lallwort with parallels in Indo-European and non-Indo-European languages; compare German Tatze and Romanian talpă with their many relations.
Noun
[edit]թաթ • (tʻatʻ)
- sole (of the foot); palm (of the hand)
- թաթ ոտից ― tʻatʻ oticʻ ― foot; the sole of the foot
- թաթ կենդանեաց ― tʻatʻ kendaneacʻ ― paw, claw, talon
- թաթ երկաթի ― tʻatʻ erkatʻi ― gauntlet
- 5th century, Bible, Deuteronomy 28.35:
- Հարցէ զքեզ Տէր չարաչար կեղով ի ծունկս եւ ի սրունս, եւ ոչ կարասցես բժշկել ի թաթից ոտից քոց մինչեւ ցգլուխ քո։
- Harcʻē zkʻez Tēr čʻaračʻar kełov i cunks ew i sruns, ew očʻ karascʻes bžškel i tʻatʻicʻ oticʻ kʻocʻ minčʻew cʻglux kʻo.
- The Lord shall smite thee in the knees, and in the legs, with a sore botch that cannot be healed, from the sole of thy foot unto the top of thy head.
- Հարցէ զքեզ Տէր չարաչար կեղով ի ծունկս եւ ի սրունս, եւ ոչ կարասցես բժշկել ի թաթից ոտից քոց մինչեւ ցգլուխ քո։
- 5th? century, Movsēs Xorenacʻi, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of Armenia] 3.53:
- Եւ տեսանէ ոչ ի քուն երազ եւ ոչ յարթնութեան տեսիլ, այլ ի սրտին գործարանի երեւութացեալ հոգւոյն աչաց թաթ ձեռին աջոյ՝ գրելով ի վերայ վիմի […]
- Ew tesanē očʻ i kʻun eraz ew očʻ yartʻnutʻean tesil, ayl i srtin gorcarani erewutʻacʻeal hogwoyn ačʻacʻ tʻatʻ jeṙin aǰoy, grelov i veray vimi […]
- 1978 translation by Robert W. Thompson
- And he saw not a dream in sleep, not a vision while awake, but in the depths of his heart there appeared to the eyes of his soul a right hand writing on rock […]
- Եւ տեսանէ ոչ ի քուն երազ եւ ոչ յարթնութեան տեսիլ, այլ ի սրտին գործարանի երեւութացեալ հոգւոյն աչաց թաթ ձեռին աջոյ՝ գրելով ի վերայ վիմի […]
- Čaṙəntir [Miscellanies cited by NHB] :
- Առիւծքն թաթիւքն զոտսն մաքրէին [սրբոյն] […]
- Aṙiwckʻn tʻatʻiwkʻn zotsn makʻrēin [srboyn] […]
- The lions were cleaning the feet [of the saint] with paws […]
- Առիւծքն թաթիւքն զոտսն մաքրէին [սրբոյն] […]
- (post-Classical) scale (either of the pans, trays, or dishes of a balance or scales)
- թաթ կշռոց ― tʻatʻ kšṙocʻ ― scale
- (post-Classical) pouch of the sling
Declension
[edit]i-type
Derived terms
[edit]Descendants
[edit]References
[edit]- Petrosean, Matatʻeay (1879) “թաթ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “թաթ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 790ab
- Awgerean, Mkrtičʻ, Čēlalean, Grigor (1865) “թաթ”, in Aṙjeṙn baṙaran haykaznean lezui [Pocket Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), 2nd edition, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 316b
- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “թաթ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 137
- J̌ahukyan, Geworg (1987) Hayocʻ lezvi patmutʻyun; naxagrayin žamanakašrǰan [History of the Armenian language: The Pre-Literary Period][1] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 409
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 940
- J̌ahukyan, Geworg (2010) “թաթ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 253
Categories:
- Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Armenian terms derived from the Proto-Indo-European root *teh₂g- (touch)
- Armenian terms inherited from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian palindromes
- hy:Body parts
- hy:Animal body parts
- hy:Measuring instruments
- Old Armenian terms derived from Proto-Indo-European
- Old Armenian terms derived from the Proto-Indo-European root *teh₂g- (touch)
- Old Armenian terms with unknown etymologies
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian palindromes
- Old Armenian terms with usage examples
- Old Armenian terms with quotations
- Post-classical Old Armenian
- xcl:Body parts
- xcl:Measuring instruments
- xcl:Containers