դիւր
Old Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]- դեւր (dewr)
Etymology
[edit]The origin is unknown.[1][2][3] The same root is found as the second component of classical Old Armenian անդորր (andorr), անդոյր (andoyr).[1] For the relationship of the senses "flat" and "easy" compare հեշտ (hešt, “easy”) and dialectal հեշտրան (heštran, “flat; calm, easy”).[1]
Noun
[edit]դիւր • (diwr)
- plain; flat ground
- ի դիւրի, ի դիւրոջ ― i diwri, i diwroǰ ― in a plain
- ease; contentment; convenience
- դիւր առնել ― diwr aṙnel ― to facilitate; to relieve; to give convenience
- ըստ անձին / ըստ մտոց դիւրի ― əst anjin / əst mtocʻ diwri ― at his ease, as he likes
Declension
[edit]| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | դիւր (diwr) | դիւրք (diwrkʻ) |
| genitive | դիւրի (diwri) | դիւրից (diwricʻ) |
| dative | դիւրի (diwri) | դիւրից (diwricʻ) |
| accusative | դիւր (diwr) | դիւրս (diwrs) |
| ablative | դիւրէ (diwrē) | դիւրից (diwricʻ) |
| instrumental | դիւրիւ (diwriw) | դիւրիւք (diwriwkʻ) |
| locative | դիւրի, դիւրոջ (diwri, diwroǰ) | դիւրս (diwrs) |
Adjective
[edit]դիւր • (diwr)
- flat, level
- easy, convenient; pleasant
- ի դիւրի, ի դիւրոջ լինել ― i diwri, i diwroǰ linel ― to live comfortably
Declension
[edit]| singular | plural | |
|---|---|---|
| nominative | դիւր (diwr) | դիւրք (diwrkʻ) |
| genitive | դիւրի (diwri) | դիւրից (diwricʻ) |
| dative | դիւրի (diwri) | դիւրից (diwricʻ) |
| accusative | դիւր (diwr) | դիւրս (diwrs) |
| ablative | դիւրէ (diwrē) | դիւրից (diwricʻ) |
| instrumental | դիւրիւ (diwriw) | դիւրիւք (diwriwkʻ) |
| locative | դիւրի, դիւրոջ (diwri, diwroǰ) | դիւրս (diwrs) |
Adverb
[edit]դիւր • (diwr)
Derived terms
[edit]- անդիւր (andiwr)
- անդիւրական (andiwrakan)
- անձնադիւր (anjnadiwr)
- անձնդիւր (anjndiwr)
- անձնդիւրութիւն (anjndiwrutʻiwn)
- անմտադիւր (anmtadiwr)
- դիւրաբան (diwraban)
- դիւրաբանագոյն (diwrabanagoyn)
- դիւրաբանութիւն (diwrabanutʻiwn)
- դիւրաբար (diwrabar)
- դիւրաբարութիւն (diwrabarutʻiwn)
- դիւրաբարք (diwrabarkʻ)
- դիւրաբեկ (diwrabek)
- դիւրաբեր (diwraber)
- դիւրաբերութիւն (diwraberutʻiwn)
- դիւրաբժշկելի (diwrabžškeli)
- դիւրաբոյժ (diwraboyž)
- դիւրաբոյս (diwraboys)
- դիւրագայթ (diwragaytʻ)
- դիւրագայթակղ (diwragaytʻakł)
- դիւրագայթոտ (diwragaytʻot)
- դիւրագթելի (diwragtʻeli)
- դիւրագթելութիւն (diwragtʻelutʻiwn)
- դիւրագին (diwragin)
- դիւրագիւտ (diwragiwt)
- դիւրագլոր (diwraglor)
- դիւրագլորութիւն (diwraglorutʻiwn)
- դիւրագնալի (diwragnali)
- դիւրագնաց (diwragnacʻ)
- դիւրագոյն (diwragoyn)
- դիւրագործ (diwragorc)
- դիւրագործակից (diwragorcakicʻ)
- դիւրագործելի (diwragorceli)
- դիւրագործող (diwragorcoł)
- դիւրագործութիւն (diwragorcutʻiwn)
- դիւրագորով (diwragorov)
- դիւրագուճ (diwraguč)
- դիւրագտանելի (diwragtaneli)
- դիւրագրգռութիւն (diwragrgṙutʻiwn)
- դիւրադառնալի (diwradaṙnali)
- դիւրադատելի (diwradateli)
- դիւրադարձ (diwradarj)
- դիւրադաւ (diwradaw)
- դիւրադէպ (diwradēp)
- դիւրադէտ (diwradēt)
- դիւրադրժելի (diwradrželi)
- դիւրազայրացող (diwrazayracʻoł)
- դիւրազերծ (diwrazerc)
- դիւրաթառամ (diwratʻaṙam)
- դիւրաթափ (diwratʻapʻ)
- դիւրաթիւ (diwratʻiw)
- դիւրաթուելի (diwratʻueli)
- դիւրալոյծ (diwraloyc)
- դիւրալուծութիւն (diwralucutʻiwn)
- դիւրալում (diwralum)
- դիւրալուր (diwralur)
- դիւրախաբ (diwraxab)
- դիւրախաբող (diwraxaboł)
- դիւրախաղաց (diwraxałacʻ)
- դիւրախամուր (diwraxamur)
- դիւրախոշտանգ (diwraxoštang)
- դիւրախորտակ (diwraxortak)
- դիւրածախ (diwracax)
- դիւրածախեալ (diwracaxeal)
- դիւրածախելի (diwracaxeli)
- դիւրածախութիւն (diwracaxutʻiwn)
- դիւրածախումն (diwracaxumn)
- դիւրածան (diwracan)
- դիւրածանօթապէս (diwracanōtʻapēs)
- դիւրածեմ (diwracem)
- դիւրածին (diwracin)
- դիւրածնունդ (diwracnund)
- դիւրածումն (diwracumn)
- դիւրակալի (diwrakali)
- դիւրակապուտ (diwrakaput)
- դիւրակաս (diwrakas)
- դիւրակատար (diwrakatar)
- դիւրակէզ (diwrakēz)
- դիւրակշիռ (diwrakšiṙ)
- դիւրակոխ (diwrakox)
- դիւրակողոպուտ (diwrakołoput)
- դիւրակոճոպ (diwrakočop)
- դիւրակոչելի (diwrakočʻeli)
- դիւրակործան (diwrakorcan)
- դիւրակործանելի (diwrakorcaneli)
- դիւրակռուելի (diwrakṙueli)
- դիւրակրելի (diwrakreli)
- դիւրակրութիւն (diwrakrutʻiwn)
- դիւրահալ (diwrahal)
- դիւրահամար (diwrahamar)
- դիւրահանդիպելի (diwrahandipeli)
- դիւրահանեմ (diwrahanem)
- դիւրահաշտ (diwrahašt)
- դիւրահաշտագոյն (diwrahaštagoyn)
- դիւրահաս (diwrahas)
- դիւրահասանելի (diwrahasaneli)
- դիւրահասոյց (diwrahasoycʻ)
- դիւրահասութիւն (diwrahasutʻiwn)
- դիւրահաւան (diwrahawan)
- դիւրահաւանութիւն (diwrahawanutʻiwn)
- դիւրահաւատ (diwrahawat)
- դիւրահաւատալի (diwrahawatali)
- դիւրահեղ (diwraheł)
- դիւրահեշտաբար (diwraheštabar)
- դիւրահեշտալի (diwraheštali)
- դիւրահեշտի (diwrahešti)
- դիւրահերքելի (diwraherkʻeli)
- դիւրահնազանդ (diwrahnazand)
- դիւրահնար (diwrahnar)
- դիւրահնարաբար (diwrahnarabar)
- դիւրահնչելի (diwrahnčʻeli)
- դիւրահոս (diwrahos)
- դիւրահոսիմ (diwrahosim)
- դիւրահուպ (diwrahup)
- դիւրաձեռն (diwrajeṙn)
- դիւրաճանապարհ (diwračanaparh)
- դիւրաճաշակ (diwračašak)
- դիւրաճաշակելի (diwračašakeli)
- դիւրամաշ (diwramaš)
- դիւրամատոյց (diwramatoycʻ)
- դիւրամեղ (diwrameł)
- դիւրամեռ (diwrameṙ)
- դիւրամերձ (diwramerj)
- դիւրամերձենալի (diwramerjenali)
- դիւրամէտ (diwramēt)
- դիւրամոռանալի (diwramoṙanali)
- դիւրամոռաց (diwramoṙacʻ)
- դիւրամուտ (diwramut)
- դիւրամոքելի (diwramokʻeli)
- դիւրամտութիւն (diwramtutʻiwn)
- դիւրամփոփելի (diwrampʻopʻeli)
- դիւրայաղթ (diwrayałtʻ)
- դիւրայարմար (diwrayarmar)
- դիւրայարոյց (diwrayaroycʻ)
- դիւրայեղ (diwrayeł)
- դիւրայիշատակութիւն (diwrayišatakutʻiwn)
- դիւրայոյս (diwrayoys)
- դիւրայրեաց (diwrayreacʻ)
- դիւրայրելի (diwrayreli)
- դիւրանախանձ (diwranaxanj)
- դիւրանամ (diwranam)
- դիւրանկ (diwrank)
- դիւրանշան (diwranšan)
- դիւրանշմար (diwranšmar)
- դիւրանց (diwrancʻ)
- դիւրանցագոյն (diwrancʻagoyn)
- դիւրանցութիւն (diwrancʻutʻiwn)
- դիւրանցուկ (diwrancʻuk)
- դիւրաշահ (diwrašah)
- դիւրաշահութիւն (diwrašahutʻiwn)
- դիւրաշարժ (diwrašarž)
- դիւրաշարժաբար (diwrašaržabar)
- դիւրաշարժագոյն (diwrašaržagoyn)
- դիւրաշարժելի (diwrašarželi)
- դիւրաշարժութիւն (diwrašaržutʻiwn)
- դիւրաշէն (diwrašēn)
- դիւրաշէջ (diwrašēǰ)
- դիւրաշուրջ (diwrašurǰ)
- դիւրաշուք (diwrašukʻ)
- դիւրաշրջելի (diwrašrǰeli)
- դիւրաշփոթ (diwrašpʻotʻ)
- դիւրաշօշափագոյն (diwrašōšapʻagoyn)
- դիւրաչափ (diwračʻapʻ)
- դիւրաչոր (diwračʻor)
- դիւրապախ (diwrapax)
- դիւրապական (diwrapakan)
- դիւրապականելի (diwrapakaneli)
- դիւրապատահ (diwrapatah)
- դիւրապատիր (diwrapatir)
- դիւրապատում (diwrapatum)
- դիւրապատրաստ (diwrapatrast)
- դիւրապատրելի (diwrapatreli)
- դիւրապարտելի (diwraparteli)
- դիւրապէս (diwrapēs)
- դիւրապուր (diwrapur)
- դիւրաջեռ (diwraǰeṙ)
- դիւրաջինջ (diwraǰinǰ)
- դիւրաջնջելի (diwraǰnǰeli)
- դիւրառ (diwraṙ)
- դիւրառիկ (diwraṙik)
- դիւրառնելի (diwraṙneli)
- դիւրառու (diwraṙu)
- դիւրասաղապ (diwrasałap)
- դիւրասայթաք (diwrasaytʻakʻ)
- դիւրասարսռելի (diwrasarsṙeli)
- դիւրասէր (diwrasēr)
- դիւրասխալ (diwrasxal)
- դիւրասնունդ (diwrasnund)
- դիւրասողոպ (diwrasołop)
- դիւրասողոսկելի (diwrasołoskeli)
- դիւրասողութիւն (diwrasołutʻiwn)
- դիւրաստաց (diwrastacʻ)
- դիւրաստեղծ (diwrastełc)
- դիւրասրտութիւն (diwrasrtutʻiwn)
- դիւրավախճան (diwravaxčan)
- դիւրավաճառ (diwravačaṙ)
- դիւրավայր (diwravayr)
- դիւրավատնելի (diwravatneli)
- դիւրավար (diwravar)
- դիւրավճար (diwravčar)
- դիւրավնաս (diwravnas)
- դիւրավնասելի (diwravnaseli)
- դիւրատար (diwratar)
- դիւրատես (diwrates)
- դիւրատեսակ (diwratesak)
- դիւրատիպ (diwratip)
- դիւրատրաբար (diwratrabar)
- դիւրարար (diwrarar)
- դիւրարհամարհ (diwrarhamarh)
- դիւրարհամարհելի (diwrarhamarheli)
- դիւրարուեստ (diwraruest)
- դիւրացուցանեմ (diwracʻucʻanem)
- դիւրաւ (diwraw)
- դիւրաւաչ (diwrawačʻ)
- դիւրաւոր (diwrawor)
- դիւրաւորութիւն (diwraworutʻiwn)
- դիւրափակ (diwrapʻak)
- դիւրափխուր (diwrapʻxur)
- դիւրափխրելի (diwrapʻxreli)
- դիւրափշրելի (diwrapʻšreli)
- դիւրափոխ (diwrapʻox)
- դիւրափոխելի (diwrapʻoxeli)
- դիւրափուխր (diwrapʻuxr)
- դիւրափուչ (diwrapʻučʻ)
- դիւրափոփոխ (diwrapʻopʻox)
- դիւրափոփոխութիւն (diwrapʻopʻoxutʻiwn)
- դիւրաքակ (diwrakʻak)
- դիւրաքակելի (diwrakʻakeli)
- դիւրաքակութիւն (diwrakʻakutʻiwn)
- դիւրաքայլ (diwrakʻayl)
- դիւրաքանդ (diwrakʻand)
- դիւրաքարշ (diwrakʻarš)
- դիւրեաւ (diwreaw)
- դիւրեղծ (diwrełc)
- դիւրեմ (diwrem)
- դիւրերագ (diwrerag)
- դիւրերասան (diwrerasan)
- դիւրըմբեր (diwrəmber)
- դիւրըմբռնելի (diwrəmbṙneli)
- դիւրըմբռնողական (diwrəmbṙnołakan)
- դիւրըմբռնութիւն (diwrəmbṙnutʻiwn)
- դիւրընդունակ (diwrəndunak)
- դիւրընթաց (diwrəntʻacʻ)
- դիւրընթացիկ (diwrəntʻacʻik)
- դիւրընթացութիւն (diwrəntʻacʻutʻiwn)
- դիւրընթերց (diwrəntʻercʻ)
- դիւրընկալ (diwrənkal)
- դիւրընկալութիւն (diwrənkalutʻiwn)
- դիւրին (diwrin)
- դիւրիչ (diwričʻ)
- դիւրհաւան (diwrhawan)
- դիւրով (diwrov)
- դիւրորոշելի (diwrorošeli)
- դիւրորսալի (diwrorsali)
- դիւրութիւն (diwrutʻiwn)
- դիւրուսոյց (diwrusoycʻ)
- դիւրուսումն (diwrusumn)
- դիւրուսումնութիւն (diwrusumnutʻiwn)
- դիւրվատնելի (diwrvatneli)
- ընդդիւրութիւն (ənddiwrutʻiwn)
- կրկնադիւրութիւն (krknadiwrutʻiwn)
- մտադիւր (mtadiwr)
- մտադիւրագոյն (mtadiwragoyn)
- մտադիւրութիւն (mtadiwrutʻiwn)
- սրտիդիւր (srtidiwr)
- օդադիւր (ōdadiwr)
Descendants
[edit]References
[edit]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “դիւր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 671–672
- ^ Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 962
- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “դիւր”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 200a
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “դիւր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 629bc
- Ġazarean, Ṙubēn (2000) “դիւր”, in G. B. Tʻosunean, editor, Grabari baṙaran [Dictionary of Old Armenian] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, page 374a
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “դիւր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 145b