գաւառ
Old Armenian
[edit]
Etymology
[edit]The origin is uncertain. J̌ahukyan compares to Middle Persian [script needed] (pargawār, “environs, sides”),[1] which is found in some dictionaries[2][3] but not MacKenzie, who has Middle Persian [script needed] (plywʾl /parwār/, “citadel; circumvallation; suburb, surroundings”)[4] possibly as an alternative reading of the same word. Note also Northern Kurdish dever (“region”) and war (“realm, station, camp”).
Noun
[edit]գաւառ • (gawaṙ)
- district, region, canton
- (historical) a political subdivision of ancient Armenia, smaller than նահանգ (nahang, “province”)
- 7th century, Anania Širakacʻi, Ašxarhacʻoycʻ [Geography] :
- Վեցերորդ՝ Կորճէք յելից կայ Մոկաց առ Ասորեստանիւ։ Եւ գաւառս ունի մետասան․ զԿորդիս, զԿորդիս վերին, զԿորդիս միջին, զԿորդիս ներքին, զԱյտուանս, զՄոթղանս, զՈրսիրանս, զԿարատունիս, զՃահուկ, զՓոքր Աղբակ։ Եւ ունի զառիկ․ եւ ի պտղոց՝ շահդանակ։
- Vecʻerord, Korčēkʻ yelicʻ kay Mokacʻ aṙ Asorestaniw. Ew gawaṙs uni metasan; zKordis, zKordis verin, zKordis miǰin, zKordis nerkʻin, zAytuans, zMotʻłans, zOrsirans, zKaratunis, zČahuk, zPʻokʻr Ałbak. Ew uni zaṙik; ew i ptłocʻ, šahdanak.
- 1992 translation by Robert H. Hewsen
- Korčēkʿ is east of Mokkʿ by Assyria. It has eleven districts: Kordis, Upper Kordis, Middle Kordis, Lower Kordis, Aytuans, Motʿłans, Orsirans, Karatunis, Čahuk, and Lesser Ałbak. It has arsenic and among its fruits is the chestnut.
- Վեցերորդ՝ Կորճէք յելից կայ Մոկաց առ Ասորեստանիւ։ Եւ գաւառս ունի մետասան․ զԿորդիս, զԿորդիս վերին, զԿորդիս միջին, զԿորդիս ներքին, զԱյտուանս, զՄոթղանս, զՈրսիրանս, զԿարատունիս, զՃահուկ, զՓոքր Աղբակ։ Եւ ունի զառիկ․ եւ ի պտղոց՝ շահդանակ։
Declension
[edit]i-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | գաւառ (gawaṙ) | գաւառք (gawaṙkʻ) | |
| genitive | գաւառի (gawaṙi) | գաւառաց (gawaṙacʻ) | |
| dative | գաւառի (gawaṙi) | գաւառաց (gawaṙacʻ) | |
| accusative | գաւառ (gawaṙ) | գաւառս (gawaṙs) | |
| ablative | գաւառէ (gawaṙē) | գաւառաց (gawaṙacʻ) | |
| instrumental | գաւառաւ (gawaṙaw) | գաւառաւք = գաւառօք (gawaṙawkʻ = gawaṙōkʻ) | |
| locative | գաւառի (gawaṙi) | գաւառս (gawaṙs) |
Derived terms
[edit]- անգաւառ (angawaṙ)
- բարիգաւառեայ (barigawaṙeay)
- բարձրագաւառ (barjragawaṙ)
- բնագաւառ (bnagawaṙ)
- գաւառակ (gawaṙak)
- գաւառակալ (gawaṙakal)
- գաւառական (gawaṙakan)
- գաւառակից (gawaṙakicʻ)
- գաւառակողմն (gawaṙakołmn)
- գաւառակոյտ (gawaṙakoyt)
- գաւառային (gawaṙayin)
- գաւառապետ (gawaṙapet)
- գաւառապետաբար (gawaṙapetabar)
- գաւառապետական (gawaṙapetakan)
- գաւառապետեմ (gawaṙapetem)
- գաւառապետութիւն (gawaṙapetutʻiwn)
- գաւառասիրեմ (gawaṙasirem)
- գաւառատեսուչ (gawaṙatesučʻ)
- գաւառատէր (gawaṙatēr)
- գաւառացի (gawaṙacʻi)
- ինքնագաւառեայ (inkʻnagawaṙeay)
- համագաւառ (hamagawaṙ)
- հոմագաւառ (homagawaṙ)
- ձորագաւառ (joragawaṙ)
- չարագաւառեայ (čʻaragawaṙeay)
- ստորագաւառ (storagawaṙ)
- վերնագաւառ (vernagawaṙ)
Descendants
[edit]- Armenian: գավառ (gavaṙ), գաւառ (gawaṙ) — traditional orthography
- Kurdish:
- → Northern Kurdish: kavar
- Kurdish:
References
[edit]- ^ J̌ahukyan, Geworg (2010) “գաւառ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 153a
- ^ Abrahamyan, Ṙ. (1965) “pargavār”, in G. M. Nalbandyan, editor, Pahlaveren-parskeren-hayeren-ṙuseren-angleren baṙaran [Pahlavi–Persian–Armenian–Russian–English Dictionary], Yerevan: University Press, page 219
- ^ Farahvashī, Bahrām (1979) Farhang-e fārsi beh pahlavi [Persian–Pahlavi Dictionary][1], Tehran, pages 33, 244
- ^ MacKenzie, D. N. (1971) “parwār”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press, page 65
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գաւառ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 527–528, tentatively derives from unattested Hurro-Urartian or a “Caucasian” language, comparing Georgian გვარი (gvari, “genus, kin, kind, sort, family”), but this is now known to be an unrelated cognate of գոհար (gohar)
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “գաւառ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “գաւառ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate[2], PhD dissertation, Leiden University, page 87