բնութիւն
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]բուն (bun) + -ութիւն (-utʻiwn)
Noun
[edit]բնութիւն • (bnutʻiwn)
- nature; essence, substance
- հատուցանել զհարկ բնութեան ― hatucʻanel zhark bnutʻean ― to pay the tribute of nature
- բնութեամբ ― bnutʻeamb ― naturally; really, truly; physically
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).1.1–3:[1]
- Որպէս բարոյախաւսն ասէ, յորժամ ծերասցի եւ վատիցի յերկոցունց աչացն, եւ չկարէ տեսանել զլոյսն արեգական, զի՞նչ հնարեսցի իւր գեղեցիկ բնութեամբ։
- Orpēs baroyaxawsn asē, yoržam cerascʻi ew vaticʻi yerkocʻuncʻ ačʻacʻn, ew čʻkarē tesanel zloysn aregakan, zi?nčʻ hnarescʻi iwr gełecʻik bnutʻeamb.
- Translation by Gohar Muradyan
- As Physiologus says, When it grows old and becomes weak in both eyes and cannot see the sunlight, to what trick does it resort by its nice nature?
- Որպէս բարոյախաւսն ասէ, յորժամ ծերասցի եւ վատիցի յերկոցունց աչացն, եւ չկարէ տեսանել զլոյսն արեգական, զի՞նչ հնարեսցի իւր գեղեցիկ բնութեամբ։
- being, entity, creature
- ստուեր է եւ ոչ բնութիւն ինչ ― stuer ē ew očʻ bnutʻiwn inčʻ ― it is a shadow and not a substance
- սամենայն բնութիւն գազանաց եւ թռչնոց ― samenayn bnutʻiwn gazanacʻ ew tʻṙčʻnocʻ ― all kinds of flesh and fowl
- դղորդին արարածոց բնութիւնք ― dłordin araracocʻ bnutʻiwnkʻ ― all nature is in commotion or confounded
- (in the plural) the elements
- disposition, constitution, temper; humour, inclination, genius
- մի՛ թէ յիւրմէ՞ բնութենէ եդ զբանն ― mí tʻē yiwrmē? bnutʻenē ed zbann ― did he say it out of his own head?
- birth, naturalism
- են սոքա բնութեամբ գերմանացի ― en sokʻa bnutʻeamb germanacʻi ― these are by origin Germans
- person, hypostasis
- բնութեամբ ― bnutʻeamb ― personally, hypostatically
- quality, manner
- sex
Declension
[edit]n-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | բնութիւն (bnutʻiwn) | բնութիւնք (bnutʻiwnkʻ) | |
| genitive | բնութեան (bnutʻean) | բնութեանց (bnutʻeancʻ) | |
| dative | բնութեան (bnutʻean) | բնութեանց (bnutʻeancʻ) | |
| accusative | բնութիւն (bnutʻiwn) | բնութիւնս (bnutʻiwns) | |
| ablative | բնութենէ (bnutʻenē) | բնութեանց (bnutʻeancʻ) | |
| instrumental | բնութեամբ (bnutʻeamb) | բնութեամբք (bnutʻeambkʻ) | |
| locative | բնութեան (bnutʻean) | բնութիւնս (bnutʻiwns) |
Descendants
[edit]- Armenian: բնություն (bnutʻyun)
References
[edit]- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 86, 141
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “բնութիւն”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 499bc
- J̌axǰaxean, Manuēl (1837) “բնութիւն”, in Baṙgirkʻ i barbaṙ hay ew italakan [Armenian–Italian Dictionary], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 352bc
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “բնութիւն”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 104a