աշխարհաքաղաքացի
Armenian
[edit]Etymology
[edit]Learned borrowing from Old Armenian աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi).
Pronunciation
[edit]- (Eastern Armenian) IPA(key): /ɑʃχɑɾɑkʰɑʁɑkʰɑˈt͡sʰi/, [ɑʃχɑɾɑkʰɑʁɑkʰɑt͡sʰí]
- (Western Armenian) IPA(key): /ɑʃχɑɾɑkɑʁɑkɑˈt͡si/, [ɑʃχɑɾɑkʰɑʁɑkʰɑt͡sʰí]
Audio (Eastern Armenian): (file)
Noun
[edit]աշխարհաքաղաքացի • (ašxarhakʻaġakʻacʻi)
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻaġakʻacʻi) | աշխարհաքաղաքացիներ, աշխարհաքաղաքացիք* (ašxarhakʻaġakʻacʻiner, ašxarhakʻaġakʻacʻikʻ*) | ||
| dative | աշխարհաքաղաքացու (ašxarhakʻaġakʻacʻu) | աշխարհաքաղաքացիների, աշխարհաքաղաքացոց** (ašxarhakʻaġakʻacʻineri, ašxarhakʻaġakʻacʻocʻ**) | ||
| ablative | աշխարհաքաղաքացուց (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻ) | աշխարհաքաղաքացիներից (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻ) | ||
| instrumental | աշխարհաքաղաքացով, աշխարհաքաղաքացիով (ašxarhakʻaġakʻacʻov, ašxarhakʻaġakʻacʻiov) | աշխարհաքաղաքացիներով (ašxarhakʻaġakʻacʻinerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | աշխարհաքաղաքացին (ašxarhakʻaġakʻacʻin) | աշխարհաքաղաքացիները/աշխարհաքաղաքացիներն (ašxarhakʻaġakʻacʻinerə/ašxarhakʻaġakʻacʻinern) | ||
| dative | աշխարհաքաղաքացուն (ašxarhakʻaġakʻacʻun) | աշխարհաքաղաքացիներին (ašxarhakʻaġakʻacʻinerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աշխարհաքաղաքացիս (ašxarhakʻaġakʻacʻis) | աշխարհաքաղաքացիներս (ašxarhakʻaġakʻacʻiners) | ||
| dative | աշխարհաքաղաքացուս (ašxarhakʻaġakʻacʻus) | աշխարհաքաղաքացիներիս (ašxarhakʻaġakʻacʻineris) | ||
| ablative | աշխարհաքաղաքացուցս (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻs) | աշխարհաքաղաքացիներիցս (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻs) | ||
| instrumental | աշխարհաքաղաքացովս, աշխարհաքաղաքացիովս (ašxarhakʻaġakʻacʻovs, ašxarhakʻaġakʻacʻiovs) | աշխարհաքաղաքացիներովս (ašxarhakʻaġakʻacʻinerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աշխարհաքաղաքացիդ (ašxarhakʻaġakʻacʻid) | աշխարհաքաղաքացիներդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerd) | ||
| dative | աշխարհաքաղաքացուդ (ašxarhakʻaġakʻacʻud) | աշխարհաքաղաքացիներիդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerid) | ||
| ablative | աշխարհաքաղաքացուցդ (ašxarhakʻaġakʻacʻucʻd) | աշխարհաքաղաքացիներիցդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinericʻd) | ||
| instrumental | աշխարհաքաղաքացովդ, աշխարհաքաղաքացիովդ (ašxarhakʻaġakʻacʻovd, ašxarhakʻaġakʻacʻiovd) | աշխարհաքաղաքացիներովդ (ašxarhakʻaġakʻacʻinerovd) | ||
| locative | — | — | ||
*colloquial **dated
Old Armenian
[edit]Etymology
[edit]From աշխարհ (ašxarh) + -ա- (-a-) + քաղաքացի (kʻałakʻacʻi). Calque of Ancient Greek κοσμοπολίτης (kosmopolítēs).
Noun
[edit]աշխարհաքաղաքացի • (ašxarhakʻałakʻacʻi)
- citizen of the world
- 6th century, Philo of Alexandria, Yałags yaṙaǰaxnamutʻean [De Providentia I] :[1]
- Թէ ո՛չ է հաստատուն, ատեան լիցի աշխարհաքաղաքացիս մարդ. որ իբր փոքր աշխարհ ի մեծ աշխարհի եղեալ, ոչ առանց շնչոյ ի մարմնոյ զըստ սորա ներգործութեան կատարեալ, յորժամ ո՛չ յառաջագոյն բարեկամ քաջախորհրդութեամբ վարեսցի:
- Tʻē óčʻ ē hastatun, atean licʻi ašxarhakʻałakʻacʻis mard. or ibr pʻokʻr ašxarh i mec ašxarhi ełeal, očʻ aṙancʻ šnčʻoy i marmnoy zəst sora nergorcutʻean katareal, yoržam óčʻ yaṙaǰagoyn barekam kʻaǰaxorhrdutʻeamb varescʻi:
- Translation by M. Awgereancʻ
- Quod si non constat, argumenti loco sit civis hujus mundi homo ipse, qui tamquam parvus mundus in magno mundo factus est, cum sine anima nequeat corpus actiones suae perficere, nisi prius consilio ejus optimo, velut amici cujusdam utatur.
- Թէ ո՛չ է հաստատուն, ատեան լիցի աշխարհաքաղաքացիս մարդ. որ իբր փոքր աշխարհ ի մեծ աշխարհի եղեալ, ոչ առանց շնչոյ ի մարմնոյ զըստ սորա ներգործութեան կատարեալ, յորժամ ո՛չ յառաջագոյն բարեկամ քաջախորհրդութեամբ վարեսցի:
- 6th century, Philo of Alexandria, I linelutʻeann xndrocʻ ew lucmancʻ [Quaestiones et Solutiones in Genesim] 3.39:[2][3]
- Արդ կամի ցուցանել զառաքինին՝ միանգամայն և աշխարհաքաղաքացի, և հանգիտապատիւ ամենայն աշխարհիս, զաշխարհիս զօրութիւնս զա՟ծայինն և զարքունականն՝ ըստ առանձնաւորութեանն բանի՝ վերակացուս և պահապանս նորա կացուցեալ։
- Ard kami cʻucʻanel zaṙakʻinin, miangamayn ew ašxarhakʻałakʻacʻi, ew hangitapatiw amenayn ašxarhis, zašxarhis zōrutʻiwns za.cayinn ew zarkʻunakann, əst aṙanjnaworutʻeann bani, verakacʻus ew pahapans nora kacʻucʻeal.
- Translation by Ralph Marcus
- And so, (Scripture) wishes to show that the virtuous man is a citizen of the world and of equal honour with the whole world by representing as his overseers and guards the cosmic powers, the divine and kingly, in a unique sense.
- Արդ կամի ցուցանել զառաքինին՝ միանգամայն և աշխարհաքաղաքացի, և հանգիտապատիւ ամենայն աշխարհիս, զաշխարհիս զօրութիւնս զա՟ծայինն և զարքունականն՝ ըստ առանձնաւորութեանն բանի՝ վերակացուս և պահապանս նորա կացուցեալ։
Usage notes
[edit]In Quaestiones et Solutiones in Genesim, translates Ancient Greek κοσμοπολίτης (kosmopolítēs).
Declension
[edit]o-a-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi) | աշխարհաքաղաքացիք (ašxarhakʻałakʻacʻikʻ) | |
| genitive | աշխարհաքաղաքացւոյ (ašxarhakʻałakʻacʻwoy) | աշխարհաքաղաքացեաց (ašxarhakʻałakʻacʻeacʻ) | |
| dative | աշխարհաքաղաքացւոյ (ašxarhakʻałakʻacʻwoy) | աշխարհաքաղաքացեաց (ašxarhakʻałakʻacʻeacʻ) | |
| accusative | աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi) | աշխարհաքաղաքացիս (ašxarhakʻałakʻacʻis) | |
| ablative | աշխարհաքաղաքացւոյ (ašxarhakʻałakʻacʻwoy) | աշխարհաքաղաքացեաց (ašxarhakʻałakʻacʻeacʻ) | |
| instrumental | աշխարհաքաղաքացեաւ (ašxarhakʻałakʻacʻeaw) | աշխարհաքաղաքացեաւք = աշխարհաքաղաքացեօք (ašxarhakʻałakʻacʻeawkʻ = ašxarhakʻałakʻacʻeōkʻ) | |
| locative | աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻałakʻacʻi) | աշխարհաքաղաքացիս (ašxarhakʻałakʻacʻis) |
Descendants
[edit]- → Armenian: աշխարհաքաղաքացի (ašxarhakʻaġakʻacʻi) (learned)
References
[edit]- ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1822) Pʻiloni Ebrayecʻwoy bankʻ erekʻ čʻew i loys əncayealkʻ. A. B. Yałags naxaxnamutʻean. G. Yałags kendaneacʻ [Philonis Judaei sermones tres hactenus inediti. I et II De Providentia, et III De Animalibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 19
- ^ Awgereancʻ, Mkrtičʻ (1826) Pʻiloni Ebrayecʻwoy mnacʻordkʻ i hays, or en Meknutʻiwn Cnndocʻ ew Elicʻ, Čaṙkʻ i Sampʻson, i Yovnan, ew yeris mankuns kam i hreštaks [Philonis Judaei paralipomena armena. Libri videlicet quatuor in Genesin, libri duo in Exodum, sermo unus de Sampsone, alter de Iona, tertius de tribus angelis Abraamo apparentibus], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 207
- ^ Marcus, Ralph (1953) Philo: Supplement I: Questions and Answers on Genesis (The Loeb Classical Library), Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, pages 225–227
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836) “աշխարհաքաղաքացի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume I, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 264bc
Categories:
- Armenian terms borrowed from Old Armenian
- Armenian learned borrowings from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Old Armenian terms interfixed with -ա-
- Old Armenian compound terms
- Old Armenian terms calqued from Ancient Greek
- Old Armenian terms derived from Ancient Greek
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian terms with quotations