ամփոփեմ
Old Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]From ամփոփ (ampʻopʻ).
Verb
[edit]ամփոփեմ • (ampʻopʻem)
- (transitive) to gather, to assemble
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).5.2–3:[1]
- Յորժամ տեսանէ զնաւս առագաստեալս, նմանի նոցա․ ամբառնայ զթեւս ի նմանութիւն առագաստաց եւ հակառակի ընդ նաւսն․ եւ երթա վտաւանս երեսուն կամ քառասուն․ իբրեւ վաստակի, խոնարհեցուցանէ զթեւսն եւ յինքն ամբփոփէ յաշխատութենէ։
- Yoržam tesanē znaws aṙagasteals, nmani nocʻa; ambaṙnay ztʻews i nmanutʻiwn aṙagastacʻ ew hakaṙaki ənd nawsn; ew ertʻa vtawans eresun kam kʻaṙasun; ibrew vastaki, xonarhecʻucʻanē ztʻewsn ew yinkʻn ambpʻopʻē yašxatutʻenē.
- Translation by Gohar Muradyan
- When it [the "saw-fish"] sees ships driven by sails, it imitates them: it raises its wings like sails and competes with the ships. After racing 30 or 40 stadia, growing tired, it brings the wings down and folds them to itself because of fatigue.
- Յորժամ տեսանէ զնաւս առագաստեալս, նմանի նոցա․ ամբառնայ զթեւս ի նմանութիւն առագաստաց եւ հակառակի ընդ նաւսն․ եւ երթա վտաւանս երեսուն կամ քառասուն․ իբրեւ վաստակի, խոնարհեցուցանէ զթեւսն եւ յինքն ամբփոփէ յաշխատութենէ։
- (transitive) to contain; to enclose
- (transitive) to shorten
Conjugation
[edit]active
| infinitive | ամփոփել (ampʻopʻel) | participle | ամփոփեցեալ, ամփոփեալ (ampʻopʻecʻeal, ampʻopʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ամփոփեց- (ampʻopʻecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփեմ (ampʻopʻem) | ամփոփես (ampʻopʻes) | ամփոփէ (ampʻopʻē) | ամփոփեմք (ampʻopʻemkʻ) | ամփոփէք (ampʻopʻēkʻ) | ամփոփեն (ampʻopʻen) | |
| imperfect | ամփոփէի, ամփոփեի* (ampʻopʻēi, ampʻopʻei*) | ամփոփէիր, ամփոփեիր* (ampʻopʻēir, ampʻopʻeir*) | ամփոփէր (ampʻopʻēr) | ամփոփէաք, ամփոփեաք* (ampʻopʻēakʻ, ampʻopʻeakʻ*) | ամփոփէիք, ամփոփեիք* (ampʻopʻēikʻ, ampʻopʻeikʻ*) | ամփոփէին, ամփոփեին* (ampʻopʻēin, ampʻopʻein*) | |
| aorist | ամփոփեցի (ampʻopʻecʻi) | ամփոփեցեր (ampʻopʻecʻer) | ամփոփեաց (ampʻopʻeacʻ) | ամփոփեցաք (ampʻopʻecʻakʻ) | ամփոփեցէք, ամփոփեցիք (ampʻopʻecʻēkʻ, ampʻopʻecʻikʻ) | ամփոփեցին (ampʻopʻecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիցեմ (ampʻopʻicʻem) | ամփոփիցես (ampʻopʻicʻes) | ամփոփիցէ (ampʻopʻicʻē) | ամփոփիցեմք (ampʻopʻicʻemkʻ) | ամփոփիցէք (ampʻopʻicʻēkʻ) | ամփոփիցեն (ampʻopʻicʻen) | |
| aorist | ամփոփեցից (ampʻopʻecʻicʻ) | ամփոփեսցես (ampʻopʻescʻes) | ամփոփեսցէ (ampʻopʻescʻē) | ամփոփեսցուք (ampʻopʻescʻukʻ) | ամփոփեսջիք (ampʻopʻesǰikʻ) | ամփոփեսցեն (ampʻopʻescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ամփոփեա՛ (ampʻopʻeá) | — | — | ամփոփեցէ՛ք (ampʻopʻecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | ամփոփեսջի՛ր (ampʻopʻesǰír) | — | — | ամփոփեսջի՛ք (ampʻopʻesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ամփոփեր (mí ampʻopʻer) | — | — | մի՛ ամփոփէք (mí ampʻopʻēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | ամփոփել, ամփոփիլ* (ampʻopʻel, ampʻopʻil*) | participle | ամփոփեցեալ, ամփոփեալ (ampʻopʻecʻeal, ampʻopʻeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ամփոփեց- (ampʻopʻecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիմ (ampʻopʻim) | ամփոփիս (ampʻopʻis) | ամփոփի (ampʻopʻi) | ամփոփիմք (ampʻopʻimkʻ) | ամփոփիք (ampʻopʻikʻ) | ամփոփին (ampʻopʻin) | |
| imperfect | ամփոփէի (ampʻopʻēi) | ամփոփէիր (ampʻopʻēir) | ամփոփէր, ամփոփիւր (ampʻopʻēr, ampʻopʻiwr) | ամփոփէաք (ampʻopʻēakʻ) | ամփոփէիք (ampʻopʻēikʻ) | ամփոփէին (ampʻopʻēin) | |
| aorist | ամփոփեցայ (ampʻopʻecʻay) | ամփոփեցար (ampʻopʻecʻar) | ամփոփեցաւ (ampʻopʻecʻaw) | ամփոփեցաք (ampʻopʻecʻakʻ) | ամփոփեցայք (ampʻopʻecʻaykʻ) | ամփոփեցան (ampʻopʻecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ամփոփիցիմ (ampʻopʻicʻim) | ամփոփիցիս (ampʻopʻicʻis) | ամփոփիցի (ampʻopʻicʻi) | ամփոփիցիմք (ampʻopʻicʻimkʻ) | ամփոփիցիք (ampʻopʻicʻikʻ) | ամփոփիցին (ampʻopʻicʻin) | |
| aorist | ամփոփեցայց (ampʻopʻecʻaycʻ) | ամփոփեսցիս (ampʻopʻescʻis) | ամփոփեսցի (ampʻopʻescʻi) | ամփոփեսցուք (ampʻopʻescʻukʻ) | ամփոփեսջիք (ampʻopʻesǰikʻ) | ամփոփեսցին (ampʻopʻescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ամփոփեա՛ց (ampʻopʻeácʻ) | — | — | ամփոփեցարո՛ւք (ampʻopʻecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | ամփոփեսջի՛ր (ampʻopʻesǰír) | — | — | ամփոփեսջի՛ք (ampʻopʻesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ամփոփիր (mí ampʻopʻir) | — | — | մի՛ ամփոփիք (mí ampʻopʻikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Descendants
[edit]- Armenian: ամփոփել (ampʻopʻel)
References
[edit]- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 93—94, 144
Further reading
[edit]- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ամփոփեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ամփոփեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ամփոփիմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy