ախտ

Armenian

Etymology

From Old Armenian ախտ (axt).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /ɑχt/, [ɑχt]
• (Western Armenian) IPA^(key): /ɑχd/, [ɑχt]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

• Homophones: աղտ (aġt)

Noun

ախտ • (axt)

1. disease, illness

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
	singular	plural
nominative	ախտ (axt)	ախտեր (axter)
dative	ախտի (axti)	ախտերի (axteri)
ablative	ախտից (axticʻ)	ախտերից (axtericʻ)
instrumental	ախտով (axtov)	ախտերով (axterov)
locative	ախտում (axtum)	ախտերում (axterum)
	definite forms
nominative	ախտը/ախտն (axtə/axtn)	ախտերը/ախտերն (axterə/axtern)
dative	ախտին (axtin)	ախտերին (axterin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	ախտս (axts)	ախտերս (axters)
dative	ախտիս (axtis)	ախտերիս (axteris)
ablative	ախտիցս (axticʻs)	ախտերիցս (axtericʻs)
instrumental	ախտովս (axtovs)	ախտերովս (axterovs)
locative	ախտումս (axtums)	ախտերումս (axterums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	ախտդ (axtd)	ախտերդ (axterd)
dative	ախտիդ (axtid)	ախտերիդ (axterid)
ablative	ախտիցդ (axticʻd)	ախտերիցդ (axtericʻd)
instrumental	ախտովդ (axtovd)	ախտերովդ (axterovd)
locative	ախտումդ (axtumd)	ախտերումդ (axterumd)

Synonyms

• հիվանդություն (hivandutʻyun)

Derived terms

• ախտանիշ (axtaniš)
• դեղնախտ (deġnaxt)
• թոքախտ (tʻokʻaxt)
• լնդախտ (lndaxt)
• ծովախտ (covaxt)
• կարմրախտ (karmraxt)
• շաքարախտ (šakʻaraxt)
• պալարախտ (palaraxt)
• փտախտ (pʻtaxt)

 

Old Armenian

Etymology

An Iranian borrowing. Compare Middle Persian [script needed] (axt, “bad, ugly, sick; filth, corruption”), Persian آخ (ax), Avestan 𐬀𐬑𐬙𐬌 (axti, “suffering”).

Noun

ախտ • (axt)

1. illness, disease, indisposition

   ախտ ցաւոց՝ դառնութիւն ― axt cʻawocʻ, daṙnutʻiwn ― calamity, plague, disaster, anything troublesome

   ախտ արտասուաց ― axt artasuacʻ ― tears

   ախտ քնոյ ― axt kʻnoy ― sleep

   ախտ մահու՝ մահացու ― axt mahu, mahacʻu ― mortal malady

   զախտս մահու ջերմանիլ ― zaxts mahu ǰermanil ― to be seriously, mortally ill

2. passion, affection
3. vice, bad habit

   ախտ մարդահաճութեան ― axt mardahačutʻean ― adulation, flattery

   սպաս ունել ախտի, մեծարել զախտ ― spas unel axti, mecarel zaxt ― to give oneself up to vice, pleasure

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	ախտ (axt)		ախտք (axtkʻ)
genitive	ախտի (axti)		ախտից (axticʻ)
dative	ախտի (axti)		ախտից (axticʻ)
accusative	ախտ (axt)		ախտս (axts)
ablative	ախտէ (axtē)		ախտից (axticʻ)
instrumental	ախտիւ (axtiw)		ախտիւք (axtiwkʻ)
locative	ախտի (axti)		ախտս (axts)

Synonyms

• (disease): հիւանդութիւն (hiwandutʻiwn)
• (passion): կիրք (kirkʻ), մոլութիւն (molutʻiwn)

Derived terms

• ախտաբար (axtabar)
• ախտաբեկ (axtabek)
• ախտաբեր (axtaber)
• ախտաբերիմ (axtaberim)
• ախտաբիծ (axtabic)
• ախտաբոյժ (axtaboyž)
• ախտաբոյծ (axtaboyc)
• ախտաբորբոք (axtaborbokʻ)
• ախտագործ (axtagorc)
• ախտաժետ (axtažet)
• ախտաժետիմ (axtažetim)
• ախտաժետութիւն (axtažetutʻiwn)
• ախտաժէտ (axtažēt)
• ախտաժէտութիւն (axtažētutʻiwn)
• ախտալի (axtali)
• ախտալից (axtalicʻ)
• ախտախոնաւածին (axtaxonawacin)
• ախտածք (axtackʻ)
• ախտական (axtakan)
• ախտակեր (axtaker)
• ախտակիծ (axtakic)
• ախտակիր (axtakir)
• ախտակից (axtakicʻ)
• ախտակրական (axtakrakan)
• ախտակրեմ (axtakrem)
• ախտակրիմ (axtakrim)
• ախտակրութիւն (axtakrutʻiwn)
• ախտակցաբար (axtakcʻabar)
• ախտակցագոյն (axtakcʻagoyn)
• ախտակցեմ (axtakcʻem)
• ախտակցիմ (axtakcʻim)
• ախտակցութիւն (axtakcʻutʻiwn)
• ախտահալած (axtahalac)
• ախտահաւակ (axtahawak)
• ախտահաւաք (axtahawakʻ)
• ախտամարտ (axtamart)
• ախտամոլ (axtamol)
• ախտամոլի (axtamoli)
• ախտամոլութիւն (axtamolutʻiwn)
• ախտային (axtayin)
• ախտանամ (axtanam)
• ախտանկեալ (axtankeal)
• ախտաշարժ (axtašarž)
• ախտաշարժութիւն (axtašaržutʻiwn)
• ախտապաշար (axtapašar)
• ախտասէր (axtasēr)
• ախտասիրեմ (axtasirem)
• ախտասիրութիւն (axtasirutʻiwn)
• ախտասպան (axtaspan)
• ախտարար (axtarar)
• ախտարծարծ (axtarcarc)
• ախտացուցանեմ (axtacʻucʻanem)
• ախտաւոր (axtawor)
• ախտաւորաբար (axtaworabar)
• ախտաւորագոյն (axtaworagoyn)
• ախտաւորական (axtaworakan)
• ախտաւորիմ (axtaworim)
• ախտաւորութիւն (axtaworutʻiwn)
• ախտաքաղ (axtakʻał)
• ախտունակ (axtunak)
• ամէնախտալից (amēnaxtalicʻ)
• անախտ (anaxt)
• անախտաբար (anaxtabar)
• անախտագոյն (anaxtagoyn)
• անախտածին (anaxtacin)
• անախտական (anaxtakan)
• անախտականութիւն (anaxtakanutʻiwn)
• անախտակիր (anaxtakir)
• անախտակից (anaxtakicʻ)
• անախտակցութիւն (anaxtakcʻutʻiwn)
• անախտանալի (anaxtanali)
• անախտանամ (anaxtanam)
• անախտապէս (anaxtapēs)
• անախտաւորութիւն (anaxtaworutʻiwn)
• անախտութիւն (anaxtutʻiwn)
• անխախտական (anxaxtakan)
• անխախտելի (anxaxteli)
• բազմախտեան (bazmaxtean)
• բազմախտութիւն (bazmaxtutʻiwn)
• ժանտախտ (žantaxt)
• ժանտախտական (žantaxtakan)
• ծանրախտութիւն (canraxtutʻiwn)
• հեշտախտասէր (heštaxtasēr)
• հեշտախտիմ (heštaxtim)
• հեշտախտութիւն (heštaxtutʻiwn)
• նախախտութիւն (naxaxtutʻiwn)
• չարախտական (čʻaraxtakan)
• չարախտակցութիւն (čʻaraxtakcʻutʻiwn)
• չարախտավատ (čʻaraxtavat)
• չարախտավար (čʻaraxtavar)

 

Descendants

• Armenian: ախտ (axt)

References

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “ախտ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “ախտ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn, Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ախտ”, in Hayerēn armatakan baṙaran (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press