ырық
Kazakh
[edit]| Alternative scripts | |
|---|---|
| Arabic | ىرىق |
| Cyrillic | ырық |
| Latin | yryq |
| Yañalif | ьrьq (rq) |
Etymology
[edit]From Proto-Turkic *ir-. Cognate with Old Turkic ïrq, ïrïm ("prediction", "fate", "guessing")[1] and irü ("sign", "omen").[2]
A verbal noun with -(a)q, homogenous to ырым and ырыс. Its derivational base, *ir-, is confirmed by its derivatives, including Turkish dialectal ir-gin ("fate"), ir-ü ("sign"), ("omen"). The verbal root of ырық was identified by B. Y. Vladimirtsov, W. Bang, and A. von Gabain. Vladimirtsov's work in "Notes on Old Turkic and Old Mongolian" highlights the kinship of Turkic *ir- with Mongolian ırı- ~ ırŭ < irıwa < *ırıwa - ırŭwa ("sign"), ("omen"), ("portent"), and also iruu-a, irva ("bad omen"), ("foreboding"). [3]
Noun
[edit]ырық • (yryq)
- power, will, right, freedom
- Көк атты ырқына жіберсек, өзі-ақ асықпай алып өтеді ― Kök atty yrqyna jıbersek, özı-aq asyqpai alyp ötedı ― If you let loose a grey horse, it will take its time.
Declension
[edit]declension of ырық
| singular (жекеше) | plural (көпше) | |
|---|---|---|
| nominative (атау септік) | ырық (yryq) | ырықтар (yryqtar) |
| genitive (ілік септік) | ырықтың (yryqtyñ) | ырықтардың (yryqtardyñ) |
| dative (барыс септік) | ырыққа (yryqqa) | ырықтарға (yryqtarğa) |
| accusative (табыс септік) | ырықты (yryqty) | ырықтарды (yryqtardy) |
| locative (жатыс септік) | ырықта (yryqta) | ырықтарда (yryqtarda) |
| ablative (шығыс септік) | ырықтан (yryqtan) | ырықтардан (yryqtardan) |
| instrumental (көмектес септік) | ырықпен (yryqpen) | ырықтармен (yryqtarmen) |
References
[edit]- ^ [1], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.234)
- ^ [2], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.226)
- ^ Севортян, Э.В. Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основы на гласные/ АН СССР.Ин-т языкознания.-М.:Наука,1974.-768с (p. 665)