ырыс

Kazakh

Alternative scripts
Arabic	ىرىس
Cyrillic	ырыс
Latin	yrys
Yañalif	ьrьs (rs)

Etymology

From Proto-Turkic *ir-. Cognate with Old Turkic ïrq, ïrïm ("prediction", "fate", "guessing")^[1] and irü ("sign", "omen").^[2]

Formed by nominative affix -(a)z from the verb *ir- belonging to the homogeneous series with ырық ("power", "will", "right") (yryq / yrq), and ырым (yrym) ("belief", "superstition").

Uncertain whether the word ырыс is related to words äriz, äräz and äräč, meaning "calm", "tranquility".

More initial forms of the base having final -z noted in Old Uzbek (G. Vámbéry) and in L. Budagov's dictionary. The common form with final -s formed later.^[3]

Noun

ырыс • (yrys)

Declension

Declension of *ырыс*
	singular	plural
nominative	ырыс (yrys)	ырыстар (yrystar)
genitive	ырыстың (yrystyñ)	ырыстардың (yrystardyñ)
dative	ырысқа (yrysqa)	ырыстарға (yrystarğa)
accusative	ырысты (yrysty)	ырыстарды (yrystardy)
locative	ырыста (yrysta)	ырыстарда (yrystarda)
ablative	ырыстан (yrystan)	ырыстардан (yrystardan)
instrumental	ырыспен (yryspen)	ырыстармен (yrystarmen)

References

^ [1], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.234)
^ [2], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.226)
^ Севортян, Э.В. Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основы на гласные/ АН СССР.Ин-т языкознания.-М.:Наука,1974.-768с (p. 666)

Kyrgyz

Etymology

From Arabic إِرْث (ʔirṯ).

Pronunciation

IPA^(key): /ɯˈrɯs/
Hyphenation: ы‧рыс

Noun

ырыс • (ırıs) (Arabic spelling ىرىس)

luck, happiness

Declension

Declension of *ырыс*
	singular (жекелик)	plural (көптөгөн)
nominative (атооч)	ырыс ırıs	ырыстар ırıstar
genitive (илик)	ырыстын ırıstın	ырыстардын ırıstardın
dative (барыш)	ырыска ırıska	ырыстарга ırıstarga
accusative (табыш)	ырысты ırıstı	ырыстарды ırıstardı
locative (жатыш)	ырыста ırısta	ырыстарда ırıstarda
ablative (чыгыш)	ырыстан ırıstan	ырыстардан ırıstardan

possessive forms
	first-person singular (менин)
nominative	ырысым ırısım	ырыстарым ırıstarım
genitive	ырысымдын ırısımdın	ырыстарымдын ırıstarımdın
dative	ырысыма ırısıma	ырыстарыма ırıstarıma
accusative	ырысымды ırısımdı	ырыстарымды ırıstarımdı
locative	ырысымда ırısımda	ырыстарымда ırıstarımda
ablative	ырысымдан ırısımdan	ырыстарымдан ırıstarımdan
	second-person singular informal (сенин)
nominative	ырысың ırısıŋ	ырыстарың ırıstarıŋ
genitive	ырысыңдын ırısıŋdın	ырыстарыңдын ırıstarıŋdın
dative	ырысыңа ırısıŋa	ырыстарыңа ırıstarıŋa
accusative	ырысыңды ırısıŋdı	ырыстарыңды ırıstarıŋdı
locative	ырысыңда ırısıŋda	ырыстарыңда ırıstarıŋda
ablative	ырысыңдан ırısıŋdan	ырыстарыңдан ırıstarıŋdan
	second-person singular formal (сиздин)
nominative	ырысыңыз ırısıŋız	ырыстарыңыз ırıstarıŋız
genitive	ырысыңыздын ırısıŋızdın	ырыстарыңыздын ırıstarıŋızdın
dative	ырысыңызга ırısıŋızga	ырыстарыңызга ırıstarıŋızga
accusative	ырысыңызды ırısıŋızdı	ырыстарыңызды ırıstarıŋızdı
locative	ырысыңызда ırısıŋızda	ырыстарыңызда ırıstarıŋızda
ablative	ырысыңыздан ırısıŋızdan	ырыстарыңыздан ırıstarıŋızdan

Derived terms

Ырыс (Irıs)
Ырыскелди (Irıskeldi)

Southern Altai

Etymology

Borrowed from Classical Persian (irs), from Arabic إِرْث (ʔirṯ).

Noun

ырыс • (ïrïs)

luck, happiness

References

N. A. Baskakov, Toščakova N.A, editor (1947), “ырыс”, in Ojrotsko-Russkij Slovarʹ [Oyrot-Russian Dictionary], Moscow: M.: OGIZ, →ISBN

[1] [1], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.234)

[2] [2], Древнетюркский Словарь. Изд. 2 Е, Пересмотр. Астана, 2016. (p.226)

[3] Севортян, Э.В. Этимологический словарь тюркских языков: Общетюркские и межтюркские основы на гласные/ АН СССР.Ин-т языкознания.-М.:Наука,1974.-768с (p. 666)

[1]

[2]

[3]