трѣба

Old Church Slavonic

трѣба

Etymology

From Proto-Slavic *terba.

Noun

трѣба • (trěba) f

1. necessity
2. offering, rite, sacrifice
   • from Vita Constantini, 1201000-1201030:

     Бѣшѧ въ фоульсцѣ ѧзъіцѣ дѫбъ велии· съраслъ сѧ съ чрѣшн҄еѭ· подъ нимь же трѣбъі дѣѣхѫ· нарицаѭще и именьмь александръ· женьскоу полоу не даѭще пристѫпати къ н҄емоу· ни къ трѣбамъ его·

     Běšę vŭ fulĭscě ęzycě dǫbŭ velii· sŭraslŭ sę sŭ črěšnʹejǫ· podŭ nimĭ že trěby děěxǫ· naricajǫšte i imenĭmĭ aleksandrŭ· ženĭsku polu ne dajǫšte pristǫpati kŭ nʹemu· ni kŭ trěbamŭ ego·

     In the land of Phoullae stood a great oak which had grown together with a cherry tree, and under it sacrifices were offered. It was called Alexander, and women were not permitted to approach it or the sacrifices.

Declension

Declension of трѣба (hard a-stem)

	singular	dual	plural
nominative	трѣба trěba	трѣбѣ trěbě	трѣбꙑ trěby
genitive	трѣбꙑ trěby	трѣбоу trěbu	трѣбъ trěbŭ
dative	трѣбѣ trěbě	трѣбама trěbama	трѣбамъ trěbamŭ
accusative	трѣбѫ trěbǫ	трѣбѣ trěbě	трѣбꙑ trěby
instrumental	трѣбоѭ trěbojǫ	трѣбама trěbama	трѣбами trěbami
locative	трѣбѣ trěbě	трѣбоу trěbu	трѣбахъ trěbaxŭ
vocative	трѣбо trěbo	трѣбѣ trěbě	трѣбꙑ trěby

Derived terms

• въстрѣбити (vŭstrěbiti)
• добропотрѣбьнъ (dobropotrěbĭnŭ)
• злопотрѣбиѥ (zlopotrěbije)
• идолотрѣбьникъ (idolotrěbĭnikŭ)
• истрѣбитель (istrěbitelĭ)
• истрѣбити (istrěbiti)
• истрѣбление (istrěblenie)
• истрѣблѣти (istrěblěti)
• напотрѣбиѥ (napotrěbije)
• непотрѣбиѥ (nepotrěbije)
• непотрѣбъ (nepotrěbŭ)
• непотрѣбьнъ (nepotrěbĭnŭ)
• непотрѣбьство (nepotrěbĭstvo)
• непотрѣбьствовати (nepotrěbĭstvovati)
• нетрѣбивъ (netrěbivŭ)
• нетрѣбовати (netrěbovati)
• нетрѣбъ (netrěbŭ)
• нетрѣбьнъ (netrěbĭnŭ)
• отрѣба (otrěba)
• отрѣбити (otrěbiti)
• отрѣблѣти (otrěblěti)
• отрѣблѥниѥ (otrěbljenije)
• отрѣблꙗти (otrěbljati)
• отрѣбъ (otrěbŭ)
• отътрѣбити (otŭtrěbiti)
• потрѣба (potrěba)
• потрѣбитель (potrěbitelĭ)
• потрѣбити (potrěbiti)
• потрѣблѣти (potrěblěti)
• потрѣблѥниѥ (potrěbljenije)
• потрѣблꙗти (potrěbljati)
• потрѣбованиѥ (potrěbovanije)
• потрѣбовательнъ (potrěbovatelĭnŭ)
• потрѣбовати (potrěbovati)
• потрѣбьникъ (potrěbĭnikŭ)
• потрѣбьнъ (potrěbĭnŭ)
• потрѣбьство (potrěbĭstvo)
• прѣтрѣбивъ (prětrěbivŭ)
• прѣтрѣбити (prětrěbiti)
• прѣтрѣбьнъ (prětrěbĭnŭ)
• прѣтрѣбьство (prětrěbĭstvo)
• растрѣбити (rastrěbiti)
• сътрѣбити (sŭtrěbiti)
• сътрѣблꙗти (sŭtrěbljati)
• трѣбити (trěbiti)
• трѣбичьникъ (trěbičĭnikŭ)
• трѣбище (trěbište)
• трѣбищьникъ (trěbištĭnikŭ)
• трѣбищьнъ (trěbištĭnŭ)
• трѣбование (trěbovanie)
• трѣбовати (trěbovati)
• трѣбьникъ (trěbĭnikŭ)
• трѣбьнъ (trěbĭnŭ)

Descendants

• ⇒ Bulgarian: тря́бвам (trjábvam), притря́бвам (pritrjábvam)
• ⇒ Czech: potřeba, třeba
• ⇒ Macedonian: потреба (potreba)
• → Russian: треба (treba)
• → Serbo-Croatian: треба

References

• Miklosich, Franz (1850) Lexicon linguae Slovenicae. Veteris dialecti‎^[1], Vienna
• Бояджиев, Андрей (2016) Старобългарска читанка‎^[2], София
• “трѣба”, in GORAZD (overall work in Czech, English, and Russian), http://gorazd.org, 2016—2024
• Janyšková, Ilona, editor (2012), “trěba”, in Etymologický slovník jazyka staroslověnského [Etymological Dictionary of the Old Church Slavonic Language] (in Czech), numbers 16 (sьde – trъtъ), Brno: Tribun EU, →ISBN, page 978

Russian

Noun

трѣ́ба • (trě́ba) f inan (genitive трѣ́бы, nominative plural трѣ́бы, genitive plural трѣбъ)

1. Pre-1918 spelling of тре́ба (tréba).

Declension

Pre-reform declension of трѣ́ба (inan fem-form hard-stem accent-a) 

	singular	plural
nominative	трѣ́ба trě́ba	трѣ́бы trě́by
genitive	трѣ́бы trě́by	трѣ́бъ trě́b
dative	трѣ́бѣ trě́bě	трѣ́бамъ trě́bam
accusative	трѣ́бу trě́bu	трѣ́бы trě́by
instrumental	трѣ́бой, трѣ́бою trě́boj, trě́boju	трѣ́бами trě́bami
prepositional	трѣ́бѣ trě́bě	трѣ́бахъ trě́bax