наглядальны
Belarusian
[edit]Etymology
[edit](This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)
Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]нагляда́льны • (nahljadálʹny)
- observant, perceptive, watchful (alert and paying close attention)
- Synonym: пі́льны (pílʹny)
- 1930 [1894], Konstantin Staniukovich, “Ісайка”, in Васіль Каваль, transl., Інтэрнацыянальнае выхаваньне мас, Minsk: ДВБ, translation of Исайка (in Russian), page 67:
- Апроч таго, што Ісайка, што называецца, са скуры вылазіў, вызначаючыся бязупыннай працай і чыстатою паводзін, ён, як чалавек разумны і наглядальны, ведаў, чым узяць, акрамя стараннасьці.
- Apróč tahó, što Isajka, što nazyvajecca, sa skury vylaziŭ, vyznačajučysja bjazupynnaj pracaj i čystatóju pavódzin, jon, jak čalavjek razumny i nahljadalʹny, vjedaŭ, čym uzjacʹ, akramja starannasʹci.
- [original: Помимо того что Исайка что называется из кожи лез, отличаясь безустанной работой и безукоризненным поведением, он, как человек умный и наблюдательный, знал, чем взять, кроме усердия.]
- Pomimo tovo što Isajka što nazyvajetsja iz koži lez, otličajasʹ bezustannoj rabotoj i bezukoriznennym povedenijem, on, kak čelovek umnyj i nabljudatelʹnyj, znal, čem vzjatʹ, krome userdija.
- Apart from the fact that Isaika, as they say, went out of his way, excelling in relentless work and impeccable behavior, he, as a clever and observant person, knew how to capitalize on more than just diligence.
- 1934 [1820], Walter Scott, translated by Іван Гарбуз, Айвенго, Minsk: ДВБ, translation of Ivanhoe, page 279:
- — Бачыце, сэр рыцар, — сказаў блазен, — дасціпнасць годна шмат на што. Калі блазен дагодлівы і наглядальны, ён адразу заўважае, якім вокам сусед яго горш бачыць, і з гэтага боку ўжо і трымаецца, калі сусед пачынае тапырыцца і даваць волю сваім жаданням.
- — Bačycje, ser rycar, — skazaŭ blazjen, — dascipnascʹ hódna šmat na što. Kali blazjen dahódlivy i nahljadalʹny, jon adrazu zaŭvažaje, jakim vókam susjed jahó horš bačycʹ, i z hetaha bóku ŭžo i trymajecca, kali susjed pačynaje tapyrycca i davacʹ vólju svaim žadannjam.
- [original: "Wit, Sir Knight," replied the Jester, "may do much. He is a quick, apprehensive knave, who sees his neighbour's blind side, and knows how to keep the lee-gage when his passions are blowing high.]
- (relational) observation, observational
- нагляда́льны пункт ― nahljadálʹny punkt ― observation post
- 1928 [1928], Arthur Conan Doyle, translated by Кастусь Гарабурда, Глыбіня Маракота, Minsk: ДВБ, translation of The Maracot Deep, page 19:
- Мой намер у тым, каб нас спусьцілі ў маленькай, забясьпечанай ад ціску наглядальнай станцыі на гэты падводны бераг. Там мы будзем наглядаць, што можна.
- Moj namjer u tym, kab nas spusʹcili ŭ maljenʹkaj, zabjasʹpječanaj ad cisku nahljadalʹnaj stancyi na hety padvódny bjerah. Tam my budzjem nahljadacʹ, što móžna.
- [original: It is my present intention that we shall be lowered in our little pressure-proof look-out station on to this submarine bank. There we shall make such observations as we can.]
Declension
[edit]Declension of нагляда́льны (hard)
| masculine | neuter | feminine | plural | ||
|---|---|---|---|---|---|
| nominative | нагляда́льны nahljadálʹny |
нагляда́льнае nahljadálʹnaje |
нагляда́льная nahljadálʹnaja |
нагляда́льныя nahljadálʹnyja | |
| genitive | нагляда́льнага nahljadálʹnaha |
нагляда́льнай nahljadálʹnaj |
нагляда́льных nahljadálʹnyx | ||
| dative | нагляда́льнаму nahljadálʹnamu |
нагляда́льнай nahljadálʹnaj |
нагляда́льным nahljadálʹnym | ||
| accusative | animate | нагляда́льнага nahljadálʹnaha |
нагляда́льнае nahljadálʹnaje |
нагляда́льную nahljadálʹnuju |
нагляда́льных nahljadálʹnyx |
| inanimate | нагляда́льны nahljadálʹny |
нагляда́льныя nahljadálʹnyja | |||
| instrumental | нагляда́льным nahljadálʹnym |
нагляда́льнай, нагляда́льнаю nahljadálʹnaj, nahljadálʹnaju |
нагляда́льнымі nahljadálʹnymi | ||
| locative | нагляда́льным nahljadálʹnym |
нагляда́льнай nahljadálʹnaj |
нагляда́льных nahljadálʹnyx | ||
References
[edit]- “наглядальны”, in Skarnik's Belarusian dictionary (in Belarusian), based on Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984)
- “наглядальны” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org