йыр

Bashkir

Etymology

Inherited from Proto-Turkic *yïr (“song”).

Cognate with Tatar җыр (cır), Kazakh жыр (jyr), Karachay-Balkar джыр (cır), Kumyk йыр (yır), etc.

Pronunciation

• IPA^(key): [jɯ̞r]

• Audio:

  (file)

• Hyphenation: йыр (one syllable)

Noun

йыр • (yır)

1. song

   Мөхәббәт тураһында йыр.

   Möxəbbət turahında yır.

   A song about love.

   Йыр өҙөлдө; миңә ҡағылып китте Ғазраилдың ҡара ҡанат осо. (Mustai Karim)

   Yır öźöldö; miñə qağılıp kitte Ğazraildıñ qara qanat oso.

   The song cut off; the tip of Azrael's black wing touched me (in passing).

Declension

Declension of йыр

	singular	plural
absolute	йыр (yır)	йырҙар (yırźar)
definite genitive	йырҙың (yırźıñ)	йырҙарҙың (yırźarźıñ)
dative	йырға (yırğa)	йырҙарға (yırźarğa)
definite accusative	йырҙы (yırźı)	йырҙарҙы (yırźarźı)
locative	йырҙа (yırźa)	йырҙарҙа (yırźarźa)
ablative	йырҙан (yırźan)	йырҙарҙан (yırźarźan)

Derived terms

• йырсы (yırsı)

Kumyk

Etymology

From Proto-Turkic *yïr (“song”).

Noun

йыр • (yır)

1. song

Declension

Declension of йыр (yır)

	singular	plural
nominative	йыр (yır)	йырлар (yırlar)
accusative	йырны (yırnı)	йырланы (yırlanı)
dative	йыргъа (yırğa)	йырлагъа (yırlağa)
locative	йырда (yırda)	йырларда (yırlarda)
ablative	йырдан (yırdan)	йырлардан (yırlardan)
genitive	йырны (yırnı)	йырланы (yırlanı)

Possessive forms of йыр (yır)

1st person singular
	singular	plural
nominative	йырым (yırım)	йырларым (yırlarım)
accusative	йырымны (yırımnı)	йырларымны (yırlarımnı)
dative	йырымгъа (yırımğa)	йырларыма (yırlarıma)
locative	йырымда (yırımda)	йырларымда (yırlarımda)
ablative	йырымдан (yırımdan)	йырларымдан (yırlarımdan)
genitive	йырымны (yırımnı)	йырларымны (yırlarımnı)
1st person plural
	singular	plural
nominative	йырыбыз (yırıbız)	йырларыбыз (yırlarıbız)
accusative	йырыбызны (yırıbıznı)	йырларыбызны (yırlarıbıznı)
dative	йырыбызгъа (yırıbızğa)	йырларыбызгъа (yırlarıbızğa)
locative	йырыбызда (yırıbızda)	йырларыбызда (yırlarıbızda)
ablative	йырыбыздан (yırıbızdan)	йырларыбыздан (yırlarıbızdan)
genitive	йырыбызны (yırıbıznı)	йырларыбызны (yırlarıbıznı)
2nd person singular
	singular	plural
nominative	йырынгъ (yırınğ)	йырларынгъ (yırlarınğ)
accusative	йырынгъны (yırınğnı)	йырларынгъны (yırlarınğnı)
dative	йырынгъа (yırınğa)	йырларынгъа (yırlarınğa)
locative	йырынгъда (yırınğda)	йырларынгъда (yırlarınğda)
ablative	йырынгъдан (yırınğdan)	йырларынгъдан (yırlarınğdan)
genitive	йырынгъны (yırınğnı)	йырларынгъны (yırlarınğnı)
2nd person plural
	singular	plural
nominative	йырыгъыз (yırığız)	йырларыгъыз (yırlarığız)
accusative	йырыгъызны (yırığıznı)	йырларыгъызны (yırlarığıznı)
dative	йырыгъызгъа (yırığızğa)	йырларыгъызгъа (yırlarığızğa)
locative	йырыгъызда (yırığızda)	йырларыгъызда (yırlarığızda)
ablative	йырыгъыздан (yırığızdan)	йырларыбыздан (yırlarıbızdan)
genitive	йырыгъызны (yırığıznı)	йырларыгъызны (yırlarığıznı)
3rd person
	singular	plural
nominative	йыры (yırı)	йырлары (yırları)
accusative	йырын (yırın)	йырларын (yırların)
dative	йырына (yırına)	йырларына (yırlarına)
locative	йырында (yırında)	йырларында (yırlarında)
ablative	йырындан (yırından)	йырларындан (yırlarından)
genitive	йырыны (yırını)	йырларыны (yırlarını)

Further reading

• Бамматов Б.Г., editor (2013), “йыр”, in Кумыкско-русский словарь [Kumyk–Russian dictionary], Makhachkala: ИЯЛИ ДНЦ РАН

Nogai

Etymology

From Proto-Turkic *yïr (“song”).

Noun

йыр • (yır)

1. song

Udmurt

Alternative forms

• йөр (jår) — Beserman

Etymology

From Proto-Permic *jur, possibly from Proto-Finno-Permic *jure. Cognates include Erzya юр (jur, “root”) and Finnish juuri (“root”).

Permic cognates include Komi-Zyrian юр (jur) and Komi-Permyak юр (jur).

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈjɯ̈r]
• Rhymes: -ɯ̈r
• Hyphenation: йыр

Noun

йыр • (jyr)

1. (anatomy) head, mind, brain
2. bulb, clove (eg. of garlic)
3. hat, head (of a nail)
4. head of cabbage
5. ear (fruiting body of a grain plant)
6. leader, head, chieftain

Declension

Declension of йыр (soft declension)

	singular	plural
nominative	йыр jyr	йыръёс jyrjos
accusative	йырез jyrez	йыръёсыз jyrjosyz
genitive	йырлэн jyrlen	йыръёслэн jyrjoslen
dative	йырлы jyrly	йыръёслы jyrjosly
ablative	йырлэсь jyrleś	йыръёслэсь jyrjosleś
instrumental	йырен jyren	йыръёсын jyrjosyn
abessive	йыртэк jyrtek	йыръёстэк jyrjostek
adverbial	йыръя jyrja	йыръёсъя jyrjosja
inessive	йырын jyryn	йыръёсын jyrjosyn
illative	йыре jyre	йыръёсы jyrjosy
elative	йырысь jyryś	йыръёсысь jyrjosyś
egressive	йырысьен jyryśjen	йыръёсысьен jyrjosyśjen
terminative	йырозь jyroź	йыръёсозь jyrjosoź
prolative	йыретӥ jyreti	йыръёсытӥ jyrjosyti
allative	йырлань jyrlań	йыръёслань jyrjoslań

Possessive forms of йыр

1st singular possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йыре jyre	йыръёсы jyrjosy
accusative	йырме jyrme	йыръёсме jyrjosme
genitive	йырелэн jyrelen	йыръёсылэн jyrjosylen
dative	йырелы jyrely	йыръёсылы jyrjosyly
ablative	йырелэсь jyreleś	йыръёсылэсь jyrjosyleś
instrumental	йыреным jyrenym	йыръёсыным jyrjosynym

2nd singular possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йыред jyred	йыръёсыд jyrjosyd
accusative	йырдэ jyrde	йыръёстэ jyrjoste
genitive	йыредлэн jyredlen	йыръёсыдлэн jyrjosydlen
dative	йыредлы jyredly	йыръёсыдлы jyrjosydly
ablative	йыредлэсь jyredleś	йыръёсыдлэсь jyrjosydleś
instrumental	йыреныд jyrenyd	йыръёсыныд jyrjosynyd

3rd singular possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йырез jyrez	йыръёсыз jyrjosyz
accusative	йырзэ jyrze	йыръёссэ jyrjosse
genitive	йырезлэн jyrezlen	йыръёсызлэн jyrjosyzlen
dative	йырезлы jyrezly	йыръёсызлы jyrjosyzly
ablative	йырезлэсь jyrezleś	йыръёсызлэсь jyrjosyzleś
instrumental	йыреныз jyrenyz	йыръёсыныз jyrjosynyz

1st plural possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йырмы jyrmy	йыръёсмы jyrjosmy
accusative	йырмэс jyrmes	йыръёсмес jyrjosmes
genitive	йырмылэн jyrmylen	йыръёсмылэн jyrjosmylen
dative	йырмылы jyrmyly	йыръёсмылы jyrjosmyly
ablative	йырмылэсь jyrmyleś	йыръёсмылэсь jyrjosmyleś
instrumental	йыренымы jyrenymy	йыръёсынымы jyrjosynymy

2nd plural possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йырды jyrdy	йыръёсты jyrjosty
accusative	йырдэс jyrdes	йыръёстэс jyrjostes
genitive	йырдылэн jyrdylen	йыръёстылэн jyrjostylen
dative	йырдылы jyrdyly	йыръёстылы jyrjostyly
ablative	йырдылэсь jyrdyleś	йыръёстылэсь jyrjostyleś
instrumental	йыреныды jyrenydy	йыръёсыныды jyrjosynydy

3rd plural possessive forms of йыр

	singular	plural
nominative	йырзы jyrzy	йыръёссы jyrjossy
accusative	йырзэс jyrzes	йыръёссэс jyrjosses
genitive	йырзылэн jyrzylen	йыръёссылэн jyrjossylen
dative	йырзылы jyrzyly	йыръёссылы jyrjossyly
ablative	йырзылэсь jyrzyleś	йыръёссылэсь jyrjossyleś
instrumental	йыренызы jyrenyzy	йыръёсынызы jyrjosynyzy

Derived terms

(nouns):

• йырбер (jyrber)
• йырси (jyrśi)

References

• L. E. Kirillova, L. L. Karpova, editors (2008), “йыр”, in Удмурт-ӟуч кыллюкам [Udmurt-Russian dictionary], Izhevsk: Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, →ISBN, page 265
• T. V. Voronova, T. A. Poyarkova, editor (2012), Удмурт-ӟуч, ӟуч-удмурт кыллюкам [Udmurt-Russian, Russian-Udmurt dictionary] (overall work in Russian), Izhevsk: Книжное издательство «Удмуртия», →ISBN, page 30
• Yrjö Wichmann, Toivo Emil Uotila (1987) Mikko Korhonen, editor, Wotjakischer Wortschatz [Votyak Vocabulary] (Lexica Societatis Fenno-Ugricae; Volume 21) (overall work in German), Helsinki: Suomalais-ugrilainen Seura, →ISBN, →ISSN, page 79